فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد اول

[طریقۀ اختصار]:

امام زبیدی کیفیت اختصار (صحیح البخاری) را در چند نقطه خلاصه نموده و می‌گوید:

- برای آنکه زحمت زیادی در رسیدن به اصل حدیث نباشد، سند حدیث را حذف نمودم.

- احادیث تکراری را در موضع اولی‌اش ذکر نموده و در مواضع دیگر، اگر با زیادت دارای فائدۀ آمده بود، آن زیادت را هم ذکر خواهم کرد، ورنه به همان روایت اولی اکتفاء می‌نمایم.

- گاهی می‌شود که حدیث برای اولین‌بار، به شکل مختصر روایت گردیده ولی در روایت دیگری، به طور مفصل ذکر می‌گردد، که در این صورت، روایت اول را گذاشته و روایت دوم را اختیار می‌نمایم.

- احادیثی را ذکر می‌نمایم که دارای سند بوده و متصل باشند، بنابراین، از ذکر احادیثی که سندش مقطوع بوده و یا معلق باشد، خودداری خواهم نمود.

- همچنین از ذکر احادیثی که مربوط به اخبار صحابه و یا غیر صحابه بوده و ارتباطی به حدیث نداشته، و یا در آن، ذکری از پیامبر خدا جنمی‌باشد، اجتناب خواهم نمود، مثلا: خبر رفتن ابوبکر و عمرببه سقیفۀ بنی ساعده و جریاناتی را که درین قضیه گذشت، و یا قصۀ کشته شدن عمرسو وصیت کردن به فرزندش در مورد اینکه از عائشهلدر دفن کردن وی در پهلوی دو یار دیگرش اجازه بخواهد، و یا آنچه را که در مورد شوری گفته بود، و یا قضیۀ بیعت عثمانس، و یا وصیت کردن زبیرسبرای فرزندش در ادای قرض وی، و امثال این قضایا را ذکر نخواهم نمود.

- در هر حدیث، جهت آنکه راوی حدیث دانسته شود، نام صحابۀ که آن حدیث را روایت نموده است ذکر می‌نمایم.

- غالبا همان لفظی را ذکر می‌کنم که در اصل روایت آمده است، مثلا: [امام بخاری/]گاهی می‌گوید: از عائشهل، و گاهی می‌گوید: از ابن عباسبو بار دیگر می‌گوید: از عبدالله بن عباسبو همچنین در مورد ابن عمرب، [یعنی: گاهی می‌گوید: از ابن عمر و گاهی می‌گوید: از عبدالله بن عمربدر جایی می‌گوید: از انسسو در جایی دیگر می‌گوید: از انس بن مالکس، گاهی می‌گوید: از فلان صحابی از پیامبر خدا ج، و گاهی می‌گوید: فلانی گفت که پیامبر خدا جفرمودند...، و یا می‌گوید: پیامبر خدا جچنین فرمودند... که در همۀ این موارد، از وی پیروی نموده [و عبارت خودش را ذکر خواهم نمود]، و اگر در این کتاب، چیزی خلاف آنچه که مقرر داشته‌ام به نظر آید، شاید سببش اختلاف نسخه‌ها باشد.

و این کتاب مبارک را به (التجرید الصریح لأحادیث الجامع الصحیح) مسمی نمودم، و از خداوند متعال مسئلت می‌نمایم که به جاه و منزلت حضرت پیامبر خدا جو آل و اصحاب وی، آن را سبب منفعت و خالصا لوجهه الکریم بگرداند، و اینک إن‌شاءالله تعالی به اصل کتاب شروع می‌نمائیم [۲].

[۲] از مقدمۀ مختصر صحیح البخاری به اختصار.