۶۲- كتابُ النَّفَقَاتِ وَفَضْلِ النَّفَقَةِ عَلَى الأهْلِ
کتاب [۶۲]- نفقات، و فضیلت نفقه بر اهل و عیال

۱۸۸۴- عَنْ أَبِي مَسْعُودٍ الأَنْصَارِيِّ، يِّس، عَنِ النَّبِيِّ جقَالَ: «إِذَا أَنْفَقَ المُسْلِمُ نَفَقَةً عَلَى أَهْلِهِ، وَهُوَ يَحْتَسِبُهَا، كَانَتْ لَهُ صَدَقَةً» [رواه البخاری: ۵۳۵۱].

۱۸۸۴- از ابو مسعود انصاریساز پیامبر خدا جروایت است که فرمودند: «وقتی که مسلمان بر خانواده‌اش نفقه می‌کند، اگر نیتش طلب ثواب باشد، آن نفقه برایش صدقه حساب می‌شود» [۵۵].

۱۸۸۵- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، سقَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ج: «السَّاعِي عَلَى الأَرْمَلَةِ وَالمِسْكِينِ، كَالْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، أَوِ القَائِمِ اللَّيْلَ الصَّائِمِ النَّهَارَ» [رواه البخاری: ۵۳۵۳].

۱۸۸۵- از ابو هریرهسروایت است که گفت: پیامبر خدا جفرمودند: «کسی که در خدمت بیوه زن و مسکین باشد، مانند مجاهد فی سبیل الله است، و یا مانند کسی است که شب نماز می‌خواند، و روز، روزه می‌گیرد» [۵۶].

[۵۵] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) مراد از اهل و عیال: زن و فرزند و کسانی هستند که نفقۀ آن‌ها بر انسان واج است، و کسی که برای این‌ها نفقه می‌کند، اگر نیتش این باشد که امر خدا را اداء می‌کند، و به امید ثواب اخروی باشد، این نفقه به اندازۀ که اگر آن را خیرات می‌داد، برایش ثواب اخروی دارد. ۲) کسانی که نفقۀ آن‌ها بر انسان واجب است، این‌ها هستند: أ) نفقۀ زن: نفقۀ زن به اتفاق علماء بر عهدۀ شوهر است، و این نفقه شامل تمام چیزهائی است که زن به آن در زندگی خود احتیاج دارد، مانند: غذا، لباس، خانه، خدمتگار، و امثال این‌ها، ولی در مورد دوا و معالجه اختلاف است، و نظر اکثر علماء، بالأخص معاصرین آن است که دوا و معالجۀ زن نیز در نفقه شامل گردیده و بر عهدۀ شوهر است. ب) نفقۀ فرزند: فرزند – چه پسر باشد و چه دختر – تا وقتی که به سن بلوغ نرسیده باشند، نفقه‌اش به اتفاق علماء بر ذمۀ پدر است، ولی بعد از اینکه به سن بلوغ رسیده، اگر پسر باشد، نفقه‌اش ساقط می‌شود، مگر آنکه محتاج بوده و امکان کسب و کار برایش میسر نباشد، ولی دختر تا وقتی که ازدواج نکرده است، ولو آنکه بالغ شده باشد، نفقه‌اش بر عهدۀ پدر است، و بعد از اینکه ازدواج کرد، نفقه‌اش ساقط می‌شود، و اگر شوهرش او را طلاق داد، و یا وفات کرد، نفقه‌اش بر عهدۀ خودش می‌باشد، و پدر مسؤول آن نیست. ج) نفقۀ برادر، خواهر، کاکا (عمو)، عمه، ماما (دائی)، و خاله در صورتی واجب است، که فقیر و محتاج باشند، ورنه واجب نیست، نفقۀ اولاد کاکا (اولاد عمو)، و اولاد عمه، و اولاد ماما (اولاد دائی)، و اولاد خاله، واجب نیست، چنان‌چه نفقۀ نوه بر پدرکلان وی نیز واجب نیست. [۵۶] و در روایت دیگری آمده است که این شخص: «مانند قائم اللیل و صائم الدهراست»، و این نسبت به بیوه زن و مسکینی است که از این شخص بیگانه هستند، و البته طوری که در احادیث دیگری آمده است، نفقه کردن بر بیوه زن و مسکینی که از اقارب و نزدیکان انسان است، ثوابش به مراتب بیشتر و بیشتر است، والله تعالی أعلم.