فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد ششم

۱- باب: مَا يُؤكَلُ مِنْ لُحُومِ الأَضَاحِيِّ وَما يُتَزَوَّدُ مِنْهَا
باب [۱]: آنچه که از گوشت قربانی خورده، و آنچه که ذخیره می‌شود

۱٩۲۸- عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الأَكْوَعِ، س، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ج: «مَنْ ضَحَّى مِنْكُمْ فَلاَ يُصْبِحَنَّ بَعْدَ ثَالِثَةٍ وَبَقِيَ فِي بَيْتِهِ مِنْهُ شَيْءٌ» فَلَمَّا كَانَ العَامُ المُقْبِلُ، قَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ، نَفْعَلُ كَمَا فَعَلْنَا عَامَ المَاضِي؟ قَالَ: «كُلُوا وَأَطْعِمُوا وَادَّخِرُوا، فَإِنَّ ذَلِكَ العَامَ كَانَ بِالنَّاسِ جَهْدٌ، فَأَرَدْتُ أَنْ تُعِينُوا فِيهَا» [رواه البخاری: ۵۵۶٩].

۱٩۲۸- از سلمه بن أکوعسروایت است که گفت: پیامبر خدا جفرمودند: «کسی که قربانی می‌کند، نباید در روز سوم، در خانه‌اش از قربانی چیزی بوده باشد».

و چون سال آینده شد، گفتند: یا رسول الله! امسال هم مانند سال گذشته چیزی را ذخیره نکنیم؟

فرمودند: «بخورید، و به مردم بدهید، و ذخیره کنید، سال گذشته مردم گرسنه بودند، خواستم تا با ایشان کمک کنید» [٩۸].

۱٩۲٩- عَنْ عُمَرَ بْنِ الخَطَّابِ س، أَنَّهُ العيدَ يِوْمَ الأَضْحَي قَبْلَ الخُطْبَةِ، ثُمَّ خَطَبَ النَّاسَ، فَقَالَ: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ، إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ جقَدْ نَهَاكُمْ عَنْ صِيَامِ هَذَيْنِ العِيدَيْنِ، أَمَّا أَحَدُهُمَا فَيَوْمُ فِطْرِكُمْ مِنْ صِيَامِكُمْ، وَأَمَّا الآخَرُ فَيَوْمٌ تَأْكُلُونَ مِنْ نُسُكِكُمْ» [رواه البخاری: ۵۵٧۱].

۱٩۲٩- از عمر بن خطابسروایت است که وی نماز عید را در روز عید قربان پیش از خطبه دادن اداء نمود، و بعد از آن برای مردم خطبه داد و گفت: ای مرد! شما را پیامبر خدا جاز روزه گرفتن این دو روز نهی فرموده‌اند: یکی روز عید فطر شما، و روز دیگر، روزی است که در آن از قربانی خود چیزی می‌خورید [٩٩].

[٩۸] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) قربانی کردن در نزد جمهور علماء سنت، و در نزد احناف واجب است، و وجوب آن به سه شرط است، اینکه شخص مسلمان باشد، مقیم باشد، و ثروتمند باشد، پس بر شخص کافر، و بر مسافر، و بر فقیر قربانی واجب نیست. ۲) ممنوعیت ذخیره کردن گوشت قربانی نسخ شده است، و در نتیجه می‌توان از گوشت قربانی، چیزی را خورد و چیزی را ذخیره نمود. ۳) وجه مسنونه در قربانی آن است که یک ثلث آن توزیح گردد، یک ثلث آن با مهمانان خورده شود، و یک ثلث آن ذخیره گردد، و البته اگر بیشتر از ثلث آن توزیح گردد بهتر است، چنان‌چه اگر بیشتر از ثلث آن با مهمانان خورده شود، باکی ندارد، ولی ذخیره کردن بیش از ثلث آن مکروه است. [٩٩] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: روزه گرفتن روز عید فطر و روز است، به این معنی که اگر کسی نذر کرد که روز عید را روزه بگیرد، آیا واجب است که به این نذر خود وفا نماید یا نه؟ جمهور علماء می‌گویند که وفا کردن به چنین نذری واجب نیست، و احناف می‌گویند: نذرش واجب می‌گردد، ولی باید روز عید را روزه نگیرد و نذرش را در وقت دیگری قضاء بیاورد.