فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد ششم

۵- باب: زِنَا الجَوَارِحِ دُونَ الفَرْجِ
باب [۵]: غیر از فرج، دیگر اعضای بدن هم زنا می‌کنند

۲٠۶۱- عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ب، عَنِ النَّبِيِّ ج: «إِنَّ اللَّهَ كَتَبَ عَلَى ابْنِ آدَمَ حَظَّهُ مِنَ الزِّنَا، أَدْرَكَ ذَلِكَ لاَ مَحَالَةَ، فَزِنَا العَيْنِ النَّظَرُ، وَزِنَا اللِّسَانِ المَنْطِقُ، وَالنَّفْسُ تَمَنَّى وَتَشْتَهِي، وَالفَرْجُ يُصَدِّقُ ذَلِكَ كُلَّهُ وَيُكَذِّبُهُ» [رواه البخاری: ۶۲۴۳].

۲٠۶۱- از ابن عباسباز پیامبر خدا جروایت است که فرمودند:

«خداوند برای هر انسانی نصیبش را از زنا مقدر کرده است، و به این چیز حتما خواهد رسید، زنای چشم نظر کردن است، و زنای زبان گفتن است، و نفس آرزو و میل می‌کند، و فرج انسان این چیز را عملی می‌کند، و یا از آن ابا می‌ورزد» [۲٠٩].

[۲٠٩] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) زنا کردن چشم عبارت از آن است که: چون چشم شخص به زنی می‌افتد، دلش به آن تمایل پیدا می‌کند، در این حالت اگر شخص تمایل قلبی خود را عملی ساخت و زنا کرد، مرتکب گناه کبیره می‌گردد و مستوجب عقوبت خداوندی است، و اگر از انجام دادن آن ابا ورزید، امید است که از نظر کردن – به سبب اعمال نیکی که انجام می‌دهد – مورد عفو و بخشایش خداوندی قرار گیرد. ۲) نظری که گناه است، نظری است که بعد از نظر اول است، و نظری است که از روی لذت و شهوت باشد، و نظری که بدون اختیار باشد، زنا شمرده نمی‌شود، از این سبب است که پیامبر خدا جفرمودند: «نظر اول برای تو، و نظر دوم بر علیه تو است»، یعنی: از نظر اول برتو گناهی نیست، و گناهی که هست، به سبب نظر دوم است، و سببش آن است که نظر اول بدون اختیار، و نظر دوم روی قصد و اختیار است. ۳) مراد از زنا کردن زبان آن است که شخص با زنی به مقصد زنا و فحشاء گفتگو می‌نماید، و سخنش طوری باشد که او را به این کار متمایل سازد. ۴) مراد از آرزو و میل نفس این است که: نفس بشری همیشه متمایل به این چیزها است. ۵) امام عینی/می‌گوید: انسان مالک دفع شهوت از نفس خود نیست، ولی خداوند متعال به لطف و رحمت خود این چیزها را از صفایر گناهان محسوب نموده است، و تا وقتی که فرج انسان آن را عملی نسازد، به کبائر تبدیل نمی‌شود.