فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد ششم

۲۳- باب: يَقْبِضُ الله الأرْضَ يَوْمَ القِيَامَةِ
باب [۲۳]: خداوند در روز قیامت زمین را قبضه می‌کند

۲۱۲٠- عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الخُدْرِيِّ سقَالَ، قالَ النَّبِيُّ ج: «تَكُونُ الأَرْضُ يَوْمَ القِيَامَةِ خُبْزَةً وَاحِدَةً، يَتَكَفَّؤُهَا الجَبَّارُ بِيَدِهِ كَمَا يَكْفَأُ أَحَدُكُمْ خُبْزَتَهُ فِي السَّفَرِ، نُزُلًا لِأَهْلِ الجَنَّةِ» فَأَتَى رَجُلٌ مِنَ اليَهُودِ فَقَالَ: بَارَكَ الرَّحْمَنُ عَلَيْكَ يَا أَبَا القَاسِمِ، أَلاَ أُخْبِرُكَ بِنُزُلِ أَهْلِ الجَنَّةِ يَوْمَ القِيَامَةِ؟ قَالَ: «بَلَى» قَالَ: تَكُونُ الأَرْضُ خُبْزَةً وَاحِدَةً، كَمَا قَالَ النَّبِيُّ ج، فَنَظَرَ النَّبِيُّ جإِلَيْنَا ثُمَّ ضَحِكَ حَتَّى بَدَتْ نَوَاجِذُهُ، ثُمَّ قَالَ: أَلاَ أُخْبِرُكَ بِإِدَامِهِمْ؟ قَالَ: إِدَامُهُمْ بَالاَمٌ وَنُونٌ، قَالُوا: وَمَا هَذَا؟ قَالَ: ثَوْرٌ وَنُونٌ، يَأْكُلُ مِنْ زَائِدَةِ كَبِدِهِمَا سَبْعُونَ أَلْفًا [رواه البخاری: ۶۵۲٠].

۲۱۲٠- از ابو سعید خدریسروایت است که گفت: پیامبر خدا جفرمودند: «زمین در روز قیامت مانند قرص نانی می‌شود که خداوند آن را با دست خود می‌گرداند، [بلاکیف] مانند مسافری که نانش را جهت پختن می‌گرداند، [یعنی: زیر ورو می‌کند]، و این برای مهمانی اهل بهشت است» [۲۶٩].

در این وقت شخصی از یهود آمد و گفت: یا ابا القاسم! خدا برای شما برکت بدهد، آیا نمی‌خواهید که شما را از طعام اهل بهشت خبر بدهم؟

فرمودند: «آری خبر بده».

گفت: زمین قرص نانی می‌شود، همان طوری که پیامبر خدا جخبر داده بودند، پیامبر خدا جبه طرف ما نگاه کردند و آن‌چنان خندیدند که دندان‌های کرسی‌شان نمایان گردید.

باز [آن شخص یهودی] گفت: آیا از نان خورش اهل بهشت برای شما خبر بدهم؟ نان خورش اهل بهشت (بالام و نون) است.

[صحابه] پرسیدند: (بالام و نون) چیست؟

گفت: (گاو، و ماهی) است، که از جگر گوشۀ آن‌ها هفتاد هزار نفر می‌خورند [۲٧٠].

۲۱۲۱- عَنْ سَهْلَ بْنَ سَعْدٍ س، قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِيَّ جيَقُولُ: «يُحْشَرُ النَّاسُ يَوْمَ القِيَامَةِ عَلَى أَرْضٍ بَيْضَاءَ عَفْرَاءَ، كَقُرْصَةِ نَقِيٍّ» قَالَ سَهْلٌ أَوْ غَيْرُهُ: «لَيْسَ فِيهَا مَعْلَمٌ لِأَحَدٍ» [رواه البخاری: ۶۵۲۱].

۲۱۲۱- از سهل بن سعدسروایت است که گفت: پیامبر خدا جرا شنیدم که می‌فرمودند: «مردم در روز قیامت بر بالای زمین سفید رنگی که مانند نان پاک و براقی است، حشر می‌گردند»، سهل و یاشخص دیگری گفت: و در آن زمین برای هیچ کسی هیچ علامه و نشانۀ وجود ندارد [۲٧۱].

[۲۶٩] طوری که در آیات و احادیث دیگری آمده است، زمین در روز قیامت به قدرت خداوندأبه سه حالت در می‌آید، دریاهای آن به آتش، کوه‌های آن به غبار، و دیگر اجزای آن به نانی مبدل می‌گردد، و این نان خوراک اهل بهشت، پیش از داخل شدن آن‌ها به بهشت است. [۲٧٠] و شاید مراد از این هفتاد هزار نفر، همان هفتاد هزار نفری باشند که پیش از حساب و کتاب به بهشت می‌روند، و لفظ (بالام) و (نون) عبری است، (بالام) به معنی (گاو) و (نون) به معنی (ماهی) است، زیرا اگر این دو لفظ عربی می‌بود صحابهشمعنی آن را فهمیدند، و حاجتی به پرسیدن معنی آن از آن شخص یهودی نبود. [۲٧۱] یعنی: همگان در چنان دشت همواری قرار می‌گیرند که هیچ پستی و بلندی و یا دیوار و عمارتی ندارد، و طوری نیست که جای نشانی داری وجود داشته باشد، که مثلا بگویند که: فلان شخص در کنار فلان دیوار، و یا نزدیک فلان پشته و یا بلندی است، بلکه همگان طوری قرار می‌گیرند که هیچ چیزی مانع دیدن آن‌ها نمی‌شود.