فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد ششم

۳- باب: إِلْقَاءِ الْعَبْدِ إِلَى الْقَدَرِ
باب [۳]: نذر، بنده را به سوی قضا و قدر رهنمون می‌سازد

۲۱۳٩- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ س، عَنِ النَّبِيِّ جقَالَ: «لاَ يَأْتِ ابْنَ آدَمَ النَّذْرُ بِشَيْءٍ لَمْ يَكُنْ قَدْ قَدَّرْتُهُ، وَلَكِنْ يُلْقِيهِ القَدَرُ وَقَدْ قَدَّرْتُهُ لَهُ، أَسْتَخْرِجُ بِهِ مِنَ البَخِيلِ» [رواه البخاری: ۶۶٠٩].

۲۱۳٩- از ابو هریرهساز پیامبر خدا جروایت است که فرمودند:

«نذر برای بنی‌آدم چیزی را که برایش مقدر کرده‌ام، تغییر نمی‌دهد [۲۸۶]، بلکه آنچه را که برایش مقدر کرده‌ام برای وی می‌رساند، و برایش مقدر کرده‌ام که به سبب این نذر آن را از بخیلی خارج سازم» [۲۸٧].

[۲۸۶] در اینجا صیغۀ تکلم به کار رفته است، (مقدر کرده‌ام)، پس این حدیث قدسی است و ضمیر تکلم راجع به خداوند متعال است، و دیگر اینکه تقدیر اشیاء تنها و تنها در مقدور خداوند متعال است، و در این مورد ما سوی الله دخلی ندارد. [۲۸٧] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: توضیح این حدیث نبوی شریف از این قرار است که: مثلا اگر کسی نذر می‌کند که اگر فرزندم از سفر آمد، یک گوسفندی را خیرات می‌دهم، این طور نیست که اگر این نذر را نمی‌کرد، فرزندش از سفر نمی‌آمد، بلکه خواه این نذر را می‌کرد و خواه نمی‌کرد، همان کاری واقع می‌شد که خداوند مقدر کرده بود، منتهی کاری را که نذر می‌کند این است که: شخص نذر دهنده را از بخالت خارج می‌سازد، یعنی: این شخص اگر این نذر را نمی‌کرد، نسبت به بخالتش آن گوسفند را خیرات نمی‌داد، ولی اکنون به سبب این نذرش به خیرات دادن آن گوسفند اقدام می‌نماید، و از بخالت خارج می‌گردد.