فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد ششم

۱- باب: التَّسْمِيَةِ عَلَى الطَّعَامِ وَالأكْلِ بالْيَمِينِ
باب [۱]: بسم الله گفتن در طعام، و خوردن با دست راست

۱۸۸۸- عَنْ عُمَرَ بْنَ أَبِي سَلَمَةَ، س: كُنْتُ غُلاَمًا فِي حَجْرِ رَسُولِ اللَّهِ ج، وَكَانَتْ يَدِي تَطِيشُ فِي الصَّحْفَةِ، فَقَالَ لِي رَسُولُ اللَّهِ ج: «يَا غُلاَمُ، سَمِّ اللَّهَ، وَكُلْ بِيَمِينِكَ، وَكُلْ مِمَّا يَلِيكَ» فَمَا زَالَتْ تِلْكَ طِعْمَتِي بَعْدُ [رواه البخاری: ۵۳٧۶].

۱۸۸۸- روایت است که عمر بن ابی سلمهسگفت: هنگام طفولیت در آغوش پیامبر خدا جبودم، [هنگام طعام خوردن] به هر گوشه و کنار کاسه دست می‌انداختم.

پیامبر خدا جبرایم گفتند: «ای پسر! (بسم الله) بگو، به دست راست خود بخور، و از نزدیک خود بخور» از آن وقت به بعد تا اکنون، طعام خوردنم به همین طریق شد [۵۸].

[۵۸] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) عمر بن ابی سلمه از آن جهت گفت که: (هنگام طفولیت در آغوش پیامبر خدا جبودم) که پیامبر خدا جبا مادر وی که ام‌سلمه باشد، ازدواج کرده بودند، و آن طفل در خانۀ پیامبر خدا جبا مادر خود زندگی می‌کرد. ۲) بسم الله گفتن در هنگام طعام خوردن سنت است، و کسی که بسم الله گفتن در اول طعام از یادش رفته باشد، در موقع طعام که به یادش آمد بگوید: (بسم الله أوله و آخره). ۳) با قیاس بر طعام، بسم الله گفتن در وقت نوشیدن نیز سنت است. ۴) اقل حد (بسم الله) گفتن آن است که بگوید (بسم الله)، و اکمل آن این است که بگوید: (بسم الله الرحمن الرحیم). ۵) سنت است که انسان با دست راست، و از پیش روی خود طعام بخورد. ۶) بهتر است که در وقت میوه خوردن نیز همین قانون را مراعات نماید، گرچه بعضی از علماء گفته‌اند که در میوه خوردن، مراعات از پیش روی خود خوردن شرط نیست، و شخص می‌تواند هر میوۀ را که می‌خواهد برای خود انتخاب نماید.