فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد ششم

۲۶- باب: قَوْلِ الله تَعَالَى: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَكُونُواْ مَعَ ٱلصَّٰدِقِينَ﴾وَمَا يُنْهى عَنِ الْكَذِبِ
باب [۲۶]: قوله تعالی ﴿ای مسلمانان! از خدا بترسید و با راست گویان باشید﴾و آنچه که در نهی از دروغ آمده است

۲٠۳٩- عَنْ عَبْدِ اللَّهِ س، عَنِ النَّبِيِّ جقَالَ: «إِنَّ الصِّدْقَ يَهْدِي إِلَى البِرِّ، وَإِنَّ البِرَّ يَهْدِي إِلَى الجَنَّةِ، وَإِنَّ الرَّجُلَ لَيَصْدُقُ حَتَّى يَكُونَ صِدِّيقًا. وَإِنَّ الكَذِبَ يَهْدِي إِلَى الفُجُورِ، وَإِنَّ الفُجُورَ يَهْدِي إِلَى النَّارِ، وَإِنَّ الرَّجُلَ لَيَكْذِبُ حَتَّى يُكْتَبَ عِنْدَ اللَّهِ كَذَّابًا» [رواه البخاری: ۶٠٩۴].

۲٠۳٩- از عبداللهساز پیامبر خدا جروایت است که فرمودند: «راستی به سوی نیکویی رهبری می‌کند، و نیکویی به سوی بهشت، و شخص تا جایی به راست گویی ادامه می‌دهد که در نزد خدا از جملۀ صدیقین به حساب می‌آید».

«و دروغ به سوی بدکاری رهبری می‌کند، و بدکاری به سوی دوزخ، و شخص تا جایی دروغ می‌گوید که در نزد خدا دروغگو نوشته می‌شود» [۱۸۸].

[۱۸۸] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) اینکه خداوند کسی را که به راست گوئی ادامه می‌دهد، از جملۀ صدیقان حساب می‌کند، امتیازی است که بالاتر از آن امتیاز و مرتبۀ وجود ندارد، زیرا این مرتبه‌ای است که بعد از مرتبۀ انبیاء الله است، و مراتب تقرب به خداوند متعال چهار مرتبه است، به این ترتیب، اول: مرتبۀ انبیاء، دوم: مرتبۀ صدیقین که ابوبکر صدیقسدر اینک مرتبه قرار دارد، سوم: مرتبۀ شهداء، چهارم مرتبۀ صالحین. ۲) همان طوری که راست گوئی انسان را به چنین مرتبۀ می‌رساند، بالمقابل دروغ گفتن قلب انسان را سیاه ساخته و او را به مرحلۀ سقوط می‌دهد که در نزد خداوند متعال از جملۀ کذابین به حساب می‌آید، اما مالک/از ابن مسعودسروایت می‌کند که گفت: «شخص تا جایی دروغ می‌گوید و به این عمل خود ادامه می‌دهد که در دلش نقطۀ سیاهی پیدا می‌شود، و این سیاهی منتشر می‌گردد، تا جایی که همۀ دلش را سیاه می‌کند، و در اینجا است که در نزد خداوند متعال از جملۀ کذابین محسوب می‌گردد.