استنجای معذور
سوال: زنی دارای بیماری کلیه می‌باشد و دکتر به او گفته که هنگام استنجاء نباید آب به عضو مخصوص برسد چون به هنگام رسیدن آب به عضو مخصوص از آنجا به کلیه‌ها سرایت کرده و سبب چرکی‌شدن کلیه می‌شود.
حال بفرمائید که شخص مذکور چه کار کند؟
الصواب باسم ملهم الصواب
استنجاء با سنگ هم جایز و مسنون است چنانکه اصحاب رسول اکرم ج‌با سنگ استنجاء می‌نمودند لهذا اگر فردی از استعمال آب معذور بـاشد و پزشک مسلمان و ماهری ضررهای آب را تشخیص دهد. برای استنجاء از آب استفاده نکند، بلکه از سنگ یا دستمال کاغذی استفاده کند.
فقهای کرام مسائل متعددی را نوشته‌اند که به جای آب از سنگ یا چیز دیگر استفاده شود و در صورت ممکن نبودن استنجاء با سنگ و غیره، می‌تواند استنجا را ترک نماید. به طور نمونه چند عبارت نوشته می‌شود.
و فی الدر المختا‌ر:
«بنحو حجر منق... والغسل بالـماء بعده بلا كشف عورة عند أحد اما معه فیتركه كما مرّ، فلو كشف له صار فاسقاً لا لو كشف لاغتسا ل أو تغوط، كما بحثه ابن الشحنه «سـنة» مطلقاً به یفتی، سراج».
وفی حا‌شیة ابن عا‌بدین:
«(قوله: سنة مطلقاً) ثم أعلم ان الجمع بين الماء والحجر افضل، ویلیه في الفضل الاقتصا ر علی الـماء، ویلیه الاقتصار علی الحجر وتحصل السنة بالكل وان تفاوت الفضل، كما افاده في الا مداد وغیره» [رد المحتار: ۱/۲۴۸].
و فی الهندیة:
«والا ستنجاء بالـماء أفضل ان امكنه ذلك من غیر كشف العورة، وان احتاج إلى الكشف العورة یستنجي بالحجر ولا یستنجی بالـماء، كذا في قاضیخان» [الهندیة: ۱/۴۸].
«الـمرأة الـمریضة إذا لم یكن لها زوج وهی لا تقدر عـلی الوضوء ولها بنت أو أخت توضئها ویسقط عنها الاستنجاء.اه» [رد المحتار: ۱/۲۵۰].
امّا برای غسل‌کردن چونکه شستن تمام بدن فرض است برعضو. مخصوص چیزی ببندد تا آب و رطوبت به آن نرسد و سپس آن را مسح کند.
یعنی: دست تر را روی آن بمالد و در صورت عدم امکان بستن آن بدن را طوری بشوید که به عضو مخصوص رطوبت سرایت نکند و سپس آن را مسح نماید.
وا‌لله أعلم با‌لصواب
خدا نظر -عفا الله عنه-
دارالافتا‌ء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان