نماز در اتوبوس در حال حرکت
اگر فردی در داخل اتوبوس به راننده چند بار هم گفته که وقت نماز شـده است ولی راننده اعتنائی نکند، آیا می‌تواند در اتوبوس در صورت داشتن وضو نماز بخواند یا خیر؟ و در صورت نداشتن وضو چکار کند؟ اگر نماز بخواند چطور ادا کند؟
الجواب باسم ملهم الصواب
در اتوبوس و قطار رو به قبله کرده و ایستاده نماز بخواند، اما اگر بیـم این را دارد که بیفتد در آنصورت خود را به چیزی محکم نگهدارد تا نیفتد و رکوع و سجده را ادا نماید زیرا دست‌بستن در نماز فرض نیست، بلکه سنت است، ولی قیام فرض است، و در وقت ضرورت بستن دست‌ها لازمی نیست، اگر امکان ندارد که رو به قبله نماید درمیان دو صندلی، بر صندلی عقبی رو به قبله نشسته، و فرض قیام و رکوع را ادا کرده و بر صندلی جلویی سجده نماید. پاها را پائین نگهدارد لازم نیست که زانوها را بر چیـزی قرار دهد چون گذاشتن زانوها بر چیزی فرض نیست، بلکه واجب یا سنت است، و در وقت ضرورت و عذر بدون گذاشتن زانوها بر چیزی نـماز اداء خواهد شد. و اگر بنابر مانعی فرض قیام و استقبال قبله ادا نشود در آنصورت بهر طریق ممکن که می‌تواند نماز بخواند ولی بعد از آن این نماز را اعاده کند. زیرا که در اینجا مانع از طرف بنده یعنی راننده ماشین هست، که برای نماز توقف نمی‌کند.
وفی الدر:
«صلی الـمحبوس با لتیمم ان في الـمصر اعا د وإلا لا».
وفی الرد:
«قولـه: «أعاد» لأنه مانع من قبل العباد. قولـه: «وإلا لا» عللوه بأن الغالب في السفر عدم الـماء. قال في «الحلية»: وهذا يشير إلى أنه لو كان بحضرته أو بقرب منه ماء تجب الإعادة لتمحض كون الـمنع من العبد» [رد المحتار باب التیمم: ۱/۱۸۵].
در صورت نداشتن وضو باید تیمم بگیرد و نماز بخواند و اعاده هم ندارد.
والله أعلم بالصواب
خدانظر -عفا الله عنه-
دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان