زن کارمند که در عدت وفات بسر می‌برد میتواند سر کار اداری خود حاضر شود یا خیر؟
سؤال: کسی که پدر بچه‌هایش را از دست داده طبق آیه قران مجید باید چهار ماه و ده روز عدتش را کامل کند و از خانه بیرون نرود. کسانیکه کارمند هستند چه کار کنند زیرا که بیشتر از ده روز مرخصی به آنها نمی‌دهند؟
الجواب باسم ملهم الصواب
خانمی که شوهرش زندگی را بدرود گفته است و در عدت وفات بسر می‌برد، میتواند برای تهیه ارزاق و قوت اطفال خود از خانه بیرون رود چون کسی نیست که او را نفقه بدهد، پس زن کارمندی که شوهرش وفات کرده است میتواند بر سر کار اداری خود حاضر شود
ولی شب را در منزل خود بسر برد.
وفی الدر:
«ولا تخرج معتدة الرجعي...، (ومعتدة موت تخرج في الجديدين، وتبيت ) أَكْثر اللَّيل (في منزلها) لأن نفقتها عليها، فتحتاج للخروج... وجوز في القنیة خروجها لاصلاح ما لابد لها منه كزراعة ولا وكیل لها».
وفی الرد:
«قوله: «في الجديدين» أي اللَّيل والنهار فإنهما يتجددان دائماً ط. قوله: «لأن نفقتها عليها» أي لم تسقط باخْتيارها، بخلاف الـمختلعة كما مرَّ، وهذا بيان للفرق بين معتدة الـموت ومعتدة والطَّلاق. قال في «الهداية»: وأما الـمتوفي عنها زوجها فلأنَّه لا نفقة لها فتحتاج إلى الخروج نهاراً لطلب الـمعاش وقد يمتد إلى أن يهجم الليل، ولا كذلك الـمطلقة، لأنَّ النفقةَ دارة عليها من مال زوجها اهـ. قال في «الفَتْحِ»: والحاصل أنَّ مدارَ حلّ خروجها بسبب قيام شغل الـمعيشة فيتقدّر بقدره، فمتى انقضت حاجتها لا يحل لها بعد ذلك صرف الزمان خارج بيتها اهـ...قوله: «وجوٌز فی القنية الخ...» قال في النهر: ولابد أن یقید ذلك بان تبیت في بیت زوجها» [رد المحتار: ۲/۶۷۴].
ترجمه عبارت فوق:
«زن معتده طلاق رجعی از خانه بیرون نرود...، و زن معتده شوهر مرده، در شبانه روز میتواند از خانه بیرون برود، و بیشتر شب را در منزل بسر برد، زیرا مسئولیت تأمین هزینه خود و فرزندان بر عهده این خانم است، بنابراین نیازمند بیرون رفتن از خانه است و در کتاب «قنیه» خارج شدنش جهت تأمین و اصلاح نیازمندی‌های خود از قبیل کشاورزی که وکیلی هم ندارد. مجاز دانسته شده است» [الدر المختار].
و در «رد المحتار» آمده است:
«در هدایه فرموده: اما زن شوهر مرده چون نفقه ندارد برای تلاش در پی یافتن رزق و مایحتاج خود نیازمند بیرون رفتن از خانه در روز است، وگاهی تا فرا رسیدن شب به درازا می‌انجامد، حالت زن مطلقه چنین نیست چون نفقه او از دارائی شوهر به او می‌رسد».
و در «فتح القدیر» چنین آمده که حاصل مطلب اینست:
«جواز بیرون‌رفتن زن شوهر مرده مبتنی بر احتیاج هزینه زندگی است، بنابراین بیرون‌رفتن او تا زمانی مجاز است که بتواند نیازمندی‌هایش را بر آورده نماید. در کتاب النهر الفائق آمده: ضروری است که جواز بیرون رفتن وی مقید به این شرط باشدکه شب را در خانه شوهر بگذراند».
والله أعلم بالصواب
خدانظر -عفا الله عنه-
دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۲۷/۱/۱۴۱۹هـ.ق