ایام دنیوی شهید
مسئله ٣١: حکم دنیوی شهید اینست که هرچیزی از کالایش که صلاحیت کفن را ندارد از تنش بیرون کشیده شود، مثل پوستین، کلاه، موزه و اسلحه و قول صحیح همین است که شلوارش کشیده نشود و اگر لباس دیگری نداشت پوستین و کت را بیرون نکنند و اگر لباسش از مقدار کفن مسنونه کم بود اضافه کرده شود و اگر ازکفن مسنون اضافه بود به اندازه کفن مسنون کم کرده شود. و مکروه است که همه لباس‌هایش بیرون کرده شود و با پارچه جدیدی کفن شود.
و بر شهید نماز جنازه خوانده شود بدون غسل دادن، و کفن کرده شود بهمراه خون و لباسش. پیامبر اکرم جدرباره شهدای احد فرموده‌اند: «زَمِّلُوهُمْ بِكُلُومِهِمْ وَدِمَائِهِم». یعنی: «این شهدای احد را به پیچید با زخم‌ها و خون‌هایشان».
و غسل داده شود مقتولی که در مصر یا در قریه یا نزدیک مصر یا قریه، یعنی در موضعی باشد که دیت واجب می‌گردد، اگرچه دیت بر بیت المال واجب گردد چنانکه مقتولی در خیابان یا مسجد جامع یافته شد و قاتلش به هیچ نوعی معلوم نشد، خواه کشته شود با آنچیزی که قصاص واجب می‌کند یا کشته شود با چیزی که قصاص واجب نمی‌کند در این صورت غسل داده می‌شود زیرا که ثابت نیست که ظلماً کشته شده است و دیت در این صورت هم واجب می‌شود. و یا قاتلش معلوم باشد لیکن قصاص واجب نگردد. چنانچه به چیـزی ثقیل قتل شده باشد یا خطاء کشته شود در این صورت نیز غسل داده شود و اگر قاتلش معلوم بود و قصاص واجب می‌گردید اما قاتل عیناً مشخص نیست شهید است.
و غسل داده نشود چنانکه کسی را دزدها هنگام شب در شهر کشتند و فرار کردند در اینجا قسامه و دیت نیست زیرا قسامه و دیت در همان صورت واجب می‌شود که قاتل معلوم نباشد در اینجا قاتل مشخص است که دزدها هستند اگرچه بعلت فراری شدن بر آنها ثابت نشده است، لهذا غسل داده نشود خواه با سلاح کشته شود یا بدون سلاح.
و غسل داده شود کسی که حدا کشته شود یا قصاصا یا تعزیرا زیرا که ظلما کشته نشده است و کسی که بعد از زخمی شدن معالجه نمود غسل داده شود.
مسئله۳۲: به چه چیزی ارتثاث می‌گردد؟ در صورتی که شهادت شهید کهنه می‌گردد و بر تازگی خود باقی نمی‌ماند چنانچه شهدای احد بر تازگی و هیئت خود باقی مانده بودند.
به خوردن و نوشیدن و یا خوابیدن و معالجه‌کردن اگرچه هریکی از این‌ها اندک باشد یا بروی خیمه زدند و مجروح برجای خود بود یا بر مجروح یک وقت نماز گذشت و مجروح عقل داشت و قدرت بر ادای نماز داشت. و اگر یک وقت بر وی گذشت و عقل نداشت غسل داده نشود که غیر مرتث و شهید است یا از میدان جنگ یا محل مجروح‌شدن منتقل کردند و نقل‌کردن از جهت خوف پایمال‌کردن اسب‌ها نبود اما اگر از جهت خوف پایمال‌شدن شهید صورت گرفت غسل داده نشود. و اگر هوشیار بود چه به مقصد زنده برسد یا در راه بر دست‌ها بمیرد یا از جای خود برخیزد به جای دیگری برود یا وصیت در امور دنیا بکند، اما اگر در امور آخرت وصیت کرد مرتث نمی‌شود لهذا غسل داده نشود یا خرید و فروش کرد یا صحبت زیاد کرد مرتث است و غسل داده شود و اگر یک یا دو حرف زد غسل داده نشود.
و این امور که به آنها ارتثاث می‌گردد اگر در حال جنگ بودند در شهادت ضرر ندارد لذا اگر در حال جنگ نوشید یا خورد غیر مرتث است و غسل داده نشود زیرا که شهید دنیا و آخرت است. [رد المحتار].