عشر محصول آب سد
سؤال: در محصول آب سد، عشر واجب می‌شود یا نصف عشر؟
الجواب باسم ملهم الصواب
در پاسخ این سؤال گفته می‌شود که مدار وجوب عشر و یا نصف عشر بر کثرت و قلت مخارج آبیاری می‌باشد، یعنی: در جائیکه مشقت و تکلیف آبیاری کم‌تر باشد آنجا عشر واجب می‌شود و در مواردی که مشقت بیشتر باشد نصف عشر واجب می‌گردد مانند آبیاری با دلو از چاه‌ها یا بوسیله موتور پمپ.
وفی البدائع:
«فما سقي بماء السماء، أو سقي سيحاً ففيه عشر كامل، وما سقى بغرب أو دالية أو سانية ففيه نصف العشر...، ولأن العشر وجب مؤنة الأرض فيختلف الواجب بقلة الـمؤنة وكثرتها» [بدائع الصنائع: ۲/۶۲. کذا فی الدر المختار مع الرد: ۲/۵۴].
در بستن سد و استفاده از آن اگرچه مشقت وجود دارد ولی این مشقت جزء آبیاری محسوب نمی‌شود بلکه این از قبیل احیاء و آبادی زمین می‌باشد.
وفی المغنی لابن قدامة:
«ولا یؤثر حفر الانهار والسواقی في نقصان الزكوة لأن الـمؤنة تقل لأنها تكون من جملة أحیاء الأرض ولا تتكرر كل عام وكذالك، لا یؤثر احتیاجها إلی ساق یسقیها ویحول الماء في نـواحـیها لأن ذلك لابـد منه» [الـمغنی لابن قدامة: ۲/۵۵۹].
والله أعلم بالصواب
خدانظر -عفا الله عنه-
دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۸/۶/۱۴۱۴هـ.ق