محمود الفتاوی - فتاوی دارالعلوم زاهدان بر اساس فقه حنفی

فهرست کتاب

کتاب الرٌضاع

کتاب الرٌضاع

نوه‌ای‌ که از مادر بزرگ شیر خورده نمی‌تواند نوه‌های دیگر او را ازدواج نماید

سؤال: مادر بزرگی یکی از نوه‌هایش را شیر داده‌است. آیا این نوه می‌تواند با فرزندان خاله‌های خود ازدواج کند؟

در صورتیکه نتواند ازدواج کند آیا بـرادران و خواهران نسبی شیرخورنده می‌توانند با فرزندان خاله‌های خود ازدواج نمایند؟

الجواب باسم ملهم الصواب

نوه‌ای که از مادر بزرگ شیر خورده نمی‌تواند با فرزندان خاله‌های خـود ازدواج‌ کند زیرا شیرخوار فرزند رضاعی مادر بزرگ خود قرار می‌گیرد و فرزندان خاله‌های او خواهرزاده رضاعی (شیـری) او می‌باشند.

وفی الدر:

«ولاحل بین رضیعة وولد مرضعتها أی اللتی أرضـعتها وولد ولدها لانه ولد الأخ» [الدر المختار مع الرد: ۲/۴۴۳].

در صورت دوم ازدواج برادران و خواهران او با فرزندان خاله‌ها درست است.

وفی الدر: «وتحل أخت أخیه رضاعاً» [رد المحتار: ۲/۴۴۲].

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان

با گذاشـتن ‌پستان در دهان ‌کودک رضاع ثابت نمی‌شود

سؤ‌ال: پیرزنی هشتادساله نوه خود را پستان داده و مدعی است‌ که شیر نداشته، آیا رضاع ثابت می‌شود یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

در صورت مذکور حرمت رضاع ثابت نمی‌شود زیرا پیرزن خودش مدعی است‌ که شیر نداشته است.

وفی الرد:

«وفی القنیة: امرأة كانت تعطی ثدیها صبیة واشتهر ذلك بینهم ثم تقو ل: لم يكن في ثدیی لبن حین القمتها ثـدیی ولم یـعلم ذلك الا مـن جهتها، جاز لابنها أن یتزوج بهذه الصبیة اهـ. ط.

وفي الفتح: لو ادخلت الحلمة فی فیٌ الصـبی وشكت في الارتضاع لا تثبت الحرمة بالشك» [رد المحتار: ۲/۴۳۹].

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۳/۴/۱۴۱۹هـ.ق

مخلوط ‌کردن شیر با داروی گیاهی

سؤ‌ال: زنی بنام زینب زمانی که بکر کوچک بـوده از پسـتان خـود شـیر دوشیده و با داروی‌ گیاهی مخلوط کرده و به بکر داده‌است حـال پسـر زیـنب می‌خواهد با دختر بکر ازدواج ‌کند آیا شرعاً درست است یا نه؟

الجواب باسم ملهم الصواب

در صورت مذکور حکمش اینست‌ که اگر شیر غالب باشد. حرمت رضاع ثابت شده و ازدواج بین فرزند زینب و دختر بکر جایز نیست و اگر دارو غالب باشد حرمت رضاع ثابت نمی‌گردد و ازدواجشان جایز است.

منظور از غالب‌شدن دارو اینست که یکی از اوصاف سه‌گانه (بو، طعم، رنگ) شیر متغیر شود.

وفی الهندیة:

«ولو خلط لبن المرأة بالماء أو بالدواء أو بلبن البهیمة فالعبرة للغالب كذا في الظهیریة. وكذا بكل مائع أو جامد كذا في النهر الفائق وتفسیر الغلبة أن یری منه طعمه ولونه وريحه أو أحد هذه الأشیاء وقیل الغلبة عند أبی یوسف/تغیر اللون والطعم وعند محمد/الخراجه من اللبنیة كذا في السراج الوهٌاج» [الهندیة: ۱/۳۴۴].

والله أعلم بالصـواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حـوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۱۴/۵/۱۴۱۹هـ.ق

بر شیردهی یک زن‌ گواهی می‌دهد

چه می‌فرمایند علمای دین اسلام در مسئله ذیل:

دختری بنام فاطمه و پسری بنام ابراهیم از کوچکی به نام همدیگر بوده‌اند و زنی مدعی است که این هردو را شیر داده، آیا درست است که با هم ازدواج کنند؟

لازم بتذکر است‌ که بر این شیردادن غیر از همین زن‌ کسـی دیگـر گواه نیست.

اگر ازدواجشان درست نیست، آیا این دختر می‌تواند با برادر این شخص که با آن شیر خورده، ازدواج ‌کند؟

اگر نمی‌تواند آیا این پسر می‌تواند خواهر کوچک‌تر خواهر رضـاعیش را ازدواج کند؟

الجواب باسم ملهم الصواب

چونکه بر شیر دادن فاطمه و ابـراهیم گـواه شـرعی وجـود نـدارد، پس می‌توانند که با هم ازدواج ‌کنند. اما اجتناب بهتر است.

اما دو صورت بالا جایز است و هیچ اشکال شرعی ندارد.

وفی الدر:

«والرضاع حجته حجة الـمال وهی شهادة عدلین أو عدل وعدلتین».

وفی الرد: «قوله: «وهی شهادة عدلین» أی من ارجال وأفاد أنه لا یثبت بخبر الواحد امرأة كان أو رجلاً قبل العـقد أو بعده وبه صرح في الكافی والنهایة تبعاً لـما في رضاع الخانیة» [رد المحتار: ۲/۴۴۸].

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۱۰/۵/۱۴۱۹هـ.ق

نصاب گواهی در شیردهی

چه می‌فرمایند علمای دین اسلام در مسئله ذیل:

فاطمه مادر زینب فوت می‌کند و مریم خاله زینب، زینب را شیر می‌دهد و مریم (خاله دختر) ادعا دارد بعد از چندین زایمان پسری به نام حسن را شیر داده‌است در ضمن نامادری زینب می‌گوید: پسر مذکور بنام حسن را در ظرفی شیر داده‌ام و مادر بزرگ زینب این قول نامادری را به شدت انکار می‌کند. در چنین صورتی آیا ازدواج این پسر با این دختر جایز است یا خیر؟

الجواف باسم ملهم الصـواب

در صورت بالا اگر خاله زینب بنام مریم بر شیر دادن به زینب و حسن‌ گواه شرعی داشته باشد یعنی: دو مرد یا دو زن و یک مرد گواهی دهند که آنها را شیر داده‌است یا اینکه بر شیر دادن نامادری زینب به حسن دو نفر مرد یا یک مرد و دو زن ‌گواهی دهند پس نکاح دختر با پسر درست نیست و گرنه درست است.

وفی الدر:

«والرضاع حجته حجة الـمال وهی شهادة عدلین أو عدل وعدلتین» [الدر المختار مع الرد: ۲/۴۴۸].

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه د‌ار العلوم زاهدان ۱۳/۵/۱۴۱۹هـ.ق

نصاب لازم برای ثبوت شیردهی

سؤال: بنده زید دخترم را چند ماه پیش به عقد آقای اکبر در آوردم. پس از انجام مراسم عقد بعد از سه شب ناگهان همسرم به من ‌گفت: در زمانی که آقای اکبر کوچک بوده مریض شده است و من همراه مادرش به بیمارستان رفتم و شب بعنوان بالاسری در بیمارستان ماندم، و مادرش به خانه برگشت، در همین زمان بچه گریه می‌کرد من از پستانم شیر دوشیده و داخل شیشه شیر خوری بچه ‌کرده به او د‌ادم، هنگام عقد نکاح این مطلب در ذهنم نبود.

سؤال اینست که عقد مذکوری که انجام‌ گرفته آیا صحیح است یا خیر؟

الجـواب باسم ملهم الصواب

برای‌ ثبوت شیردهی شهادت دو مرد یا یک مرد و دو زن لازم است. و پس از عقد نکاح قول شیردهنده‌ (مرضعه) به تنهایی معتبر نمی‌باشد.

وفی التنویر وشرحه:

«وحجـته (أی الرضاع) حجة الـمال وهی شهادة عدلین أو عدل وعدلتین».

وفی الشامیة:

«ولو أحداهما الـمرضعة. الخ...» [رد المحتار: ۲/۳۴۱].

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۸/۱/۱۴۱۹هـ.ق

تعداد گواه برای اثبات رضاع

چه می‌فرمایند علمای دین‌ اسلام در مسئله ذیل:

مهدی همسری داشته، که برادر مهدی بنام بکـر از وی شیر خورده است حال مهدی می‌خواهد دختر خود را در نکاح پسر بکر در بیاورد و بر شیردهی، فقط یک زن به عنوان شاهد وجود دارد، آیا نکاح مذکور درست است یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

برای اثبات حرمت رضاع دو گواه مرد یا یک مرد و دو زن لازم است. و در این‌جا چونکه فقط یک زن‌ گواهی می‌دهد حرمت رضاع ثابت نمی‌گردد، و نکاح پسـر بکر با دختر مهدی جایـز می‌باشد، اما اگر همان زنی که ‌گواهی می‌دهد طـرفین بر گفتارش یقین و اعتماد دارند و لبشان مایل به تایید او هست احتیاط در این است که چنین نکاحی را انجام ندهند و اگر انجام دادند جایز است.

وفی الدر: «‌والرضاع (حجته حجة الـمال) وهی شهادة عدلین أو عدل وعدلتین» [الدر المختار مع الرد: ۲/۴۴۸].

وفی الهندیة: «وان كان الـمخبر واحداً ووقع في قلبه انه صادق، فـالأولی ان یتنزه ویأخذ بالثقة، وجد الاخبار قبل العقد أو بعده ولا یجب علیه ذلك كذا في الـمحیط» [الهندیة: ۱/۳۴۷].

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۱۴/۶/۱۴۱۹هـ.ق

گواهی بر شـیردهی بعد از ازدواج

خواهر بزرگ زید می‌گوید که: همسر آقای زید بنام هنده را من شیر داده‌ام البته من نمی‌دانم‌ که در آن وقت بچه چند ساله بوده است‌ که من شیر داده‌ام و کسی دیگر از این ماجرا اطلاعی ندارد.

آیا نکاح زید با همسرش درست بوده است؟

الجواب باسم ملهم الصواب

در صورت مذکور چون این شهادت بعد از ازدواج می‌باشد و بطور دقیق هم نمی‌داند که چند ساله بوده، شهادت این زن معتبر نیست.

وفی الدر المختار:

«والرضاع (حجته حجة الـمال) وهی شهادة عدلین أو عدل وعدلتین».

وفی الرد:

«قوله: «وهي شهادة عـدلین» أی من ارجال وأفاد انه لایثبت بخبر الواحد امرأة كان أو رجلاً قبل العقد أو بعده، وبه صرٌح في الكافی والنهایة تبعاً لـما في رضاع الخانیة» [رد المحتار: ۲/۴۴۸].

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۵/۱۱/۱۴۱۷هـ.ق

ازدواج با دو خواهر رضاعی و روش تفریق بین آنها

سؤال: هنده از مادر زینب بنام‌ کریم شیر خورده است. و زید اول هنده را در عقد نکاح خود در آورده و سپس زینب را نکاح‌ کرده است.

آیا عقد زید با زینب که همسر دوم او می‌باشد، صحیح است یا خیر؟

الجـواب‌ ‌باسم ملهم الصواب

اگر دو نفر مرد یا یک مرد و دو زن ‌گواهی دهند که هنده از مادر زینب شیر خورده است در این صورت نکاح زید با زینب منعقد نگشته است، اگرچه زمان شیر خوارگی یکی نباشد.

وفی الدر:

«والرضاع (حجته حجة الـمال) وهی شهادة عدلین أو عدل وعدلتین» [الدر المختار: ۲/۴۴۸].

البته در صورتی که نکاح منعقد گشته و مقاربت صورت‌ گرفته است، تفریق میان زید و زینب باید توسط قاضی انجام‌ گیرد، یا اینکه شوهر بگوید: من زینب را ویل کردم و آینده با او رابطه زناشوئی ندارم.

اما اگر نکاح منعقد شده ولی مقاربت صورت نگرفته، نیازی به ‌گفته زید نمی‌باشد بلکه از هم جدا شوند کافی است.

وفی الدر:

«ولكن لا تقع الفرقة الاٌ بتفریق القاضی لتضمنـا حق العبد».

وفی الرد:

«قوله: «لتضمنها...» وفي الفاسد لابد من تفریق القاضي أو المتاركة بالقول في المدخول بها، وفي غیرها یكتفی بالمفارقة بالأبدان» [الدر المختار مع رد المحتار: ۲/۴۴۸].

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۱۴/۵/۱۴۱۹هـ.ق

مکیدن پستانی که شیر نداشته بـاشد/ ثبوت محرمیت بین شیرخوار و دیگر فرزندان شیرده

سؤال: پیرزنی که مدت ١٥ سال بی‌شوهر بوده است، پستانش را در دهان نوه پسری خود گذاشته، و بنابر اظهارات او پستانش شیر نداشته است، آیا حرمت رضاع ثابت می‌شود یا خیر؟

در ضمن خواهر همان پسر مذکور که از مادر دیگری می‌باشد نیز پستان مادر بزرگش را مکیده است. آیا حرمت ثابت می‌گردد یا خیر؟ با دلیل پاسخ دهید.

الجواب باسم ملهم الصواب

در صورت اول چونکه پیرزن مدعی می‌باشد که هیچ‌گونه شیری نداشته است، حرمت رضاع ثابت نمی‌گردد.

وفی الرد تحت قول الحصکفی:

«(فلو التقم)... وفي القنیة: امرأة كانت تعطی ثدیها صبیة واشتهر ذلك بینهم ثم تقول لم یكن في ثدیی لبن حین ألقمتها ثدیی ولم یعلم ذلك الا من جهتها جاز لابنها ان یتزوج بهذه الصبیة اه. ط.» [رد المحتار: ۲/۴۳۹].

مسئله دوم:

فرزندیکه از مادر دیگر می‌باشد و پستان مادر بزرگش را مکیده است، اگر پستان وی شیر داشته است آن دختر شیر خوار فرزند مادر بزرگش قرار می‌گیرد. بنابراین فرزندان مادر بزرگ، برادر و خواهران او می‌باشند و نوه‌های مادر بزرگ خواهرزاده و برادرزاده او می‌باشند لذا او نمی‌تواند بـا نـوه‌های مـادر بـزرگش ازدواج نماید.

وفی التنویر وشرحه:

«ویثبت به وان قل... أمومیة الـمرضعة للرضیع ویثبت ابوة زوج مرضعة إذا كان لبنها منه له فيحرم منه ما یحرم من النسب» [الدر المختار مع الرد: ۲/۴۳۹].

والله أعلم بالصواب

خد‌ا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۱۶/۲/۱۴۱۷هـ.ق

نوه‌ای از مادر بزرگش شیر خورده محرم بقیه نوه‌های او قرار می‏‎گیرد

چه می‌فرمایند علمای دین در مسئله ذیل:

زنی یک پسر و یک دختـر دارد، پسر و دختر هر دو، دو دختر دارند، و همین نوه دختری، از مادر بزرگش شیر می‌خورد. آیا برادر این دختر شیرخوار می‌تواند با دختـر پسر مادر بزرگش ازدواج نماید یا خیر؟ و این دختری‌ که از مادر بزرگ شیر خورده با بقیه نوه‌ها چه رابطه‌ای دارد؟

الجواب باسم ملهم الصواب

در این صورت نوه‌ای‌ که از مادر بزرگش شیر خورده، ‌گویا از مادر بزرگش متولد شده است، بنابـراین محرم فرزندان و نوه‌های دیگر او قرار مـی‌گیرد. امـا بـرادر و خواهران شیرخوار می‌توانند با نوه‌های دیگر مادر بزرگ ازدواج نمایند. همین مطلب را فقهاء در شعری چنین بیان نموده‌اند که:

از جانب شیرده همه خویش شوند و از جانب شیرخوار زوجان و فروع.

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علـمیه دار العلوم زاهدان ۱۶/۲/۱۴۱۷هـ.ق

از جدّه غیر حقیقی شیر خورده است

چه می‌فرمایند علمای دین اسلام در مسئله ذیل:

پدر بزرگم دارای دو همسر بوده، و من از همسر دیگر پدر بزرگ خود شیـر نوشیده‌ام و جده‌ام فرزندانی دارد که یکی پدرم رحمت می‌باشد و دیگران بنام: محمد، رقیه، طاووس، مریم، آمنه، حال برای من -‌حسین فرزند رحمت- ‌جایـز است‌ که با طیبه دختر طاووس ازدواج ‌کنم؟

الجواب باسم ملهم الصواب

چون حسین از ناحیه رضاع (شیر خوارگی) عمو بطیبه می‌باشد، حرمت رضاع بین آن دو ثابت است و نمی‌توانند با هم ازدواج ‌کنند.

وفی الدر:

«ویثبت (أبوٌة زوج مرضعة) أی إذا كان (لبنها منه له) والا لا، كما سیجی. (فیحرم منه) أی بسببه (ما یحر م من النسب). رواه الشیخان» [الدر المختار مع الرد: ۲/۴۳۹ط کویته].

وفی التتارخانیة:

«وفی الخلاصة: ویحرم عـلی الرضـیع أبـواه مـن الرضـاع وأصولهما وفروعهما من النسب والرضاع...» [التتار خانیه: ۳/۲۲۹].

«والتحریم بالرضاع، كما یثبت من جانب الـمرأة یثبت من جانب الرجل، وهو الزوج الذي نزل لبنها بوطئه ویسمیه الفقهاء لبن الفحل» [التتارخانیه: ۳/۲۳۰].

مزید توضیح این است‌ که حسین با هیچکدام از دخـتران مـحمد، رقـیه، طاووس، مریم و آمنه نمی‌تواند ازدواج ‌کند چون عموی رضاعی همه آنها است.

ولی برای طیبه جایز است که با هرکدام که بخواهد از پسـران رحمت (به استثنای حسین) ازدواج کند.

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۱۶/۲/۱۴۱۷هـ.ق

چند مسئله در مورد شیرخوارگی

چه می‌فرمایند علمای دین و مفتیان شرع متین اسلام در این مسائل: عائشه چند فرزند دارد بنام‌های رحیمه، صدیقه، خیری، نسـاء، زهره و مریم رحیمه پسـری داشته بنام رحیم که عائشه او را شیر داده‌است و نیز رحیمه خواهر خود بنام صدیقه را شیـر داده‌است.

۱- آیا این نسبت شیرخوارگی، به دیگر برادران رحیم که از او کوچک‌تر هستند برمی‌گردد یا خیر؟

۲- آیا رحیم با دخترخاله‌های دیگر خود (یعنی: فرزندان خیری، نساء، زهره، مریم و صدیقه) ‌نسبت شیرخوارگی دارد یا خیر؟

۳- ‌آیا رحیم با دختران محمد حسین که دائی او هست، نسبت شیرخوارگی دارد؟

توضیح: برادر رحیم که کریم می‌باشد و از کسی شیر نخورده می‌تواند با دختر دائی و دختر عموی خود ازدواج کند یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

۱- آقای رحیم برادر رضاعی (خیری، نساء، زهره، صدیقه و مریم) می‌باشد، چون از مادر آنان عائشه‌ که جده نسبی خودش است شیر نوشیده و همچنان رحیم نسبت به صدیقه برادر رضاعی صدیقه است، چون مادر رحیم که رحیمه باشد به صدیقه شیر داده‌است، پس بین آنان حرمت رضاع و شیر خوارگی ثابت است نمی‌توانند رابطه ازدواج داشته باشند.

۲- آقای رحیم از طریق رضاع و شیرخوارگی توسط عائشه، برادر شیری محمد حسین (دائی نسبی خویش) ‌می‌باشد که در نتیجه عموی رضاعی دختران محمد حسین قرار می‌گیرد لذا حرمت رضاع ثابت است و نمی‌تواند با آنان ازدواج کند.

۳- حرمت رضاع نسبت به دیگر بـرادران رحیم‌ که ‌کریم و غیـره باشند از طـرف عائشه ثابت نمی‌گردد البته چونکه صدیقه از مادر رحیم شیر خورده است لذا ازدواج تمام فرزندان رحیمه بـر فرزندان صدیقه حـرام است زیـرا فـرزندان صدیقه خواهر زاده‌های رضاعی فرزندان رحیمه هستند.

دلیل الأجوبه الثلاثة:

«ویحرم علی الرضیع أبواه من الرضاع وأصولهما وفروعهما من النسب والرضاع جمیعاً...الخ» [الهندیة: ۱/۳۴۳].

وأیضا قالوا فی الرضاع بالفارسیة:

از جانب شیرده همه خویش شوند (ای مر شیر خواره را)

وز جــــانب شــــیر خـــوار زوجــــان و فـــروع

والله أعلم بالصواب

خدا نظر‌-‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۱/۴/۱۴۱۸ هـ.ق

حکم آب سفیدی‌که از پستان خارج می‌شود

چه می‌فرمایند علمای‌کرام در مورد مسئله ذیل:

زنی بیست سال قبل شوهرش فوت ‌کرده یا او را طلاق داده، و پستانش هم خشک شده است. بعد از مدتی پستانش را به دهان نوه خود گذاشته و از آن آب سفید بیرون آمده است. حال بفرمائید که آیا حرمت رضاع ثابت شده یا خیر؟ و نیز شوهر زن مذکور از خانم دیگر فرزند دارد، آیا نکاح این بچه شـیر خوار با فرزندان شوهر آن، که از زن دیگری می‌باشند جایز است یا خیـر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

از مفهوم مخالف عبارت فتاوای هندیه چنین برمی‌آید که فقط از آب سفید حـرمت رضاع ثابت نمی‌شود.

وفی الهندیة:

«دخل في فم الصبی من الثدی مائع لونـه اصـفر تـثبت حــرمة الرضاع لأنه لبن تغیر لونه، كذا في خزانة الـمفتین» [الهندیة: ۱/۳۴۴].

لذا در صورت مسئول عنها نکاح در میان آنها درست و جایز است.

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۶/۳/۱۴۱۸هـ.ق

حکم شیری‌ که با شیر خشک مخلوط شود

چه می‌فرمایند علمای دین مبین اسلام در این مسئله:

شیر یک زن با شیر خشک مخلوط شده، و به طفل شیر خوار داده شـده است، و شیر خشک غالب و بیشتر بوده ‌است. آیا حرمت ثابت می‌شود یا خیـر؟

الجـواب باسم ملهم الصواب

اگر شیر مادر بر شیر خشک، وقتی‌ که شیر خشک را در آب حل‌ کنند به اعتبار اجزاء غالب یا مساوی باشد حرمت رضاع ثابت می‌شود. در غیر اینصورت حرمت رضاع ثابت نمی‌شود.

وفی الدر:

«وكذا یحرم لبن میتة.... ومخلوط بماء أو دواء، أو لبن أخری، أو لبن شاة، إذا غلب لبن المرأة وكذا إذا استویا احـماعاً لعدم الأولویة، جوهرة» [الدر المختار مع الرد: ۲/۴۴۳].

وفی الرد تحت قول الحصکی: «(إذا غلب لبن الـمرأة) ووفق في الدر الـمنتقی: فقال تعتبر الغلبة بالاجزاء في الجنس وفي غیره بتغیر طعم أو لون أو ريح كما روی عن أبی یوسف/اهـ» [رد المحتار: ۲/۴۴۳].

والله أعلم بالصواب

خد‌ا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۶/۴/۱۴۱۸هـ.ق

نکاح بین فرزندان شیر دهنده و شیر خوار و نیز بین نوه‌های آنها

چه می‌فرمایند علمای دین اسلام در مسئله ذیل:

خواهر بزرگ، خواهر کوچک خود را شیر می‌دهد. حال بعد از اینکه خواهر کوچک بزرگ شده و ازدواج ‌کرده است و فرزند و نوه دارد. آیا نکاح بین فرزندان این دو خواهر و یا بین نوه‌های آنان جایز است یا خیر؟

الجـواب باسم ملهم الصواب

در صورت مسئوله نکاح بین فرزندان این دو خواهر درست نمی‌باشد، زیرا خواهری که از خواهر بزرگش شیر خورده، گویا فرزند او قرار گرفته است. و فرزندان خواهر شیر دهنده برادر و خواهر او می‌باشند. و فرزندان خواهر کوچک خواهر زاده‌های فرزندان خواهر بزرگ هستند. اما نکاح بین نوه‌های آنها درست است چونکه آنها با هم دختر خاله و پسرخاله هستند.

وفی التنویر: «ویثبت به وان قلٌ... امومیة الـمرضعة للـرضیع وأبـوة زوج مرضعة إذا كان لبنها منه له فیعرم منه ما یحرم من النسب» [الدر المختار مع الرد: ۲/۴۳۹].

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۱۵/۳/۱۴۱۸هـ.ق

ازدواج با خواهر نسبی دایی رضاعی جایز است

چه می‌فرمایند علمای دین در مسئله ذیل:

بنده با دختری بنام هنده ازدواج کرده‌ام که مادرم بنام نساء با دایی خانم بنده بنام احمد از زنی بنام سعیده شیر خورده‌اند. و نیز برادر بزرگ خانم من بنام محمد از سعیده شیر خورده است.

آیا ازدواج من با همسرم درست است یا خیر؟

آیا من می‌توانم با خواهر نسبی دایی رضاعی خودم ازدواج ‌کنم یا خیر؟

الجـواب باسم ملهم الصواب

در صورت مذکوره در جواز ازدواج شما هیچ اشکالی نیست، زیرا هنده خانم شما در اینصورت شیـر خواری هیچ ربطی ندارد و اجنبیه است. و ازدواج شما با خواهر نسبی دایی رضاعی شما اشکالی ندارد

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۱/۴/۱۴۱۸هـ.ق

شیر خورنده محرم شیر دهنده می‌شـود/ عدم محرمیت با برادر و خواهر شیر خورنده

بنده می‌خواهم با دختر پسر دایی‌ام ازدواج کنم. اما مشکلی پیش آمده است امیدوارم‌ که از نظر شرعی ما را مطلع نمایید.

جریان از این قرار است‌ که دایی‌ام دو تا پسر بنام‌های محمد و احمد دارد. در دوران طفلی احمد، مادرم او را شیر داده، و به محمد شیـر نداده‌است. حالا بنده می‌خواهم با دختـر محمد ازدواج ‌کنم، آیا بـرای بنده جایز است یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصـواب

در اینصورت که مادر شما احمد را شیر داده‌است، گویا احمد از مادر شما متولد شده، و تمام خویشان و محارم مادر و پدر شما خویشان و محارم احمد قرار می‌گیرند.

اما برادران و خواهران احمد بخاطـر شیر خوردن او از مادر شما، هیچ نوع محرمیتی ندارند، لذا نکاح شما با دختر محمد جایز می‌باشد.

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۱۰/۳/۱۴۱۸هـ.ق

نکاح خواهر رضاعی شرعاً جایز نمی‌باشد

سؤال: آقای بکر را زنی بنام هنده در کوچکی شیر داده‌است حالا که بزرگ شده برای دختر هنده داماد شده است. آیا نکاح مذکور جواز شرعی دارد یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

بکر که از هنده شیر خورده است فرزند شیری او می‌باشد. و فرزندان هنده برادر و خواهران بکر می‌باشند. بنابراین عقد مذکور صحیح نبوده است. و بکر نمی‌تواند خواهر رضاعی (شیری) خود را ازدواج نماید.

وفی التنویر وشرحه:

«ویثبت به وان قلٌ امومیة الـمرضعة للرضیع ویثبت ابٌوة زوج مرضعة اذا كان لبنها منه له فـیحرم مـنه مـا یـحرم مـن النسب. رواه الشیخان» [الدر المختار مع الرد: ۲/۴۳۹].

وفیه أیضاً:

«ولاحل بین الرضیعة وولد مرضعتها أی التی أرضـعتها وولد ولدها» [الدر المختار مع الرد: ۲/۴۴۳].

والله أعلم بالصواب

خدا نظـر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۱۵/۳/۱۴۱۸هـ.ق

ازدواج با خواهر نسبی برادر رضاعی

عبدالجلیل از مادر عبدالشکور با او شیر خورده است، و بـعد از چـهار فرزند که چهارمین آنها خواهر کوچک عبدالجلیل می‌باشد، بدنیا آمده است. حال عبدالشکور قصد خواستگاری او را دارد.

آیا ازدواج عبدالشکور با خواهر عبدالجلیل درست می‌باشد یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

برای عبدالشکور جایز است که با خواهر عبدالجلیل ازدواج کند.

وفی الدر:

«وتحل أخت أخیه رضاعاً، یصح اتصاله بالمضاف كأن یكون له اخ نسبی له اخت رضاعیة، وبالمضاف إلیه كأن یكون لأخیه رضاعاً أخت نسباً» [الدر المختار مع الرد: ۲/۴۴۲].

والله أعلم بالصو‌اب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان.

حکم ازدواج خواهر رضاعی خواهر نسبی

سؤال: شخصی بنام زید دو همسر دارد، همسر دوم خواهرزاده شوهرش را بنام هنده شیر داده‌است و همسر اول او دختر عموی زید بنام جمیله را شیر داده‌است، حال آیا پسر عموی زید بنام بکر که برادر جمیله است و از همسر زید شیر نخورده است می‌تواند با خواهر زاده زید یعنی: هنده ازدواج کند یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

بله، برای بکر جایز است که خواهر زاده زید را ازدواج نماید، زیرا بکر از دو همسر زید شیر نخورده است پس بکر محرمیت شیری با آنها ندارد.

فقها نوشته‌اند:

«از جانب شیر ده همه خـویش شـوند و از جانب شیر خوار زوجان و فـروع».

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۱۰/۴/۱۴۱۸ هـ.ق

ازدواج بین دائی و خواهر زاده رضاعی

چه می‌فرمایند علمای دین در مسئله ذیل:

زنی بنام زهرا دختر بچه خودش را بنام فاطمه و دختر بچه شـیرخـوار دیگری را بنام مریم شیر می‌دهد، هردو دختر بزرگ شده‌اند و ازدواج کرده‌اند و دارای فرزندانی می‌باشند، زهرا پسری دارد بنام غـلام کـه از فـاطمه کـوچک‌تر می‌باشد با دختر مریم که مریم با خواهرش شیر خورده است می‌تواند ازدواج‌ کند یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

غلام نمی‌تواند با دختر مریم ازدواج ‌کند، چون مریـم از مادر غلام شیر خورده است و دختر او خواهرزاده غلام می‌باشد.

وفی الدر المختار: «ولا حل بین الرضیعة وولد مرضعتها أی التی أرضعتها (وولد ولدها)» [الدر المختار مع الرد: ۲/۴۴۳].

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۲۸/۱۲/۱۴۱۸هـ.ق

عدم ثبوت حرمت رضاع بین فرزندان شیر دهنده و خواهر شیر خوار

چه می‌فرمایند علمای دین در مسئله ذیل:

اگر خواهری برادر زاده‌اش را که پسر است شیر بدهد و شیر دهنده بخو‌اهد پسر خویش را به سومین‌ دختر برادرش بدهد، آیا از نظر شرع درست است یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

دختران این عمه شیر دهنده فقط با شیر خوار محرم قرار می‌گیرند. اما بقیه خواهران و برادران شیرخوار محرم نمی‌شوند پس ازدواج و نکـاح بین پسر خواهر و دختر برادر شرعاً جایز است و اشکالی ندارد.

وفی الدر المختار: «وتحل أخت أخیه رضاعاً یـصح اتصاله بالـمضاف كان یكون له أخ نسبی له أخت رضاعیة، وبالـمضاف إلیه كان یكون لأخیه رضاعاٌ أخت نسبا وبهما وهو ظاهر» [الدر المختار مع الرد: ۲/۴۴۲].

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۲۵/۱۲/۱۴۱۸هـ.ق

شیردادن فرزند در حال جنابت

سؤال: آیا زن می‌تواند در حالت جنابت فرزندش را شیر بدهد؟

الجـواب باسم ملهم الجواب

بله می‌تواند، زیرا که در حال جنابت انجام‌دادن پنج چیز حرام قرار داده شده است، و شیردادن جزء آنها نمی‌باشد.

وفی مراقی الفلاح مع حاشیته للطحطاری: «ویحرم بالجنابة خمسة أشیاء، الصلو ه للأمر بالطهارة في الآیة، وقراءة آیة من القرآن لنهیه عنه جومسها الا بغلاف للنهی عنه بالنص، ودخول مسجد والطواف للنص المتقدم» [طحطاوی على المراقی: ۲/۱۱۷. کذا فی أحسن الفتاوی: ۲/۳۶ وخیر الفتاوی: ۲/۸۷].

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۲۵/۱۰/۱۴۱۸ هـ.ق

ثابت‌نشدن حرمت رضاع بین برادر شـیرخوار با دختر شیردهنده

چه می‌فرمایند علمای دین در مسئله ذیل:

خانمی بنام پری دختر بچه‌ای را بنام زهرا شیر داده‌است. حال برادر زهرا بنام سلیم می‌خواهد با دختر پری بنام زینب ازدواج ‌کند. آیا درست است یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

برادر زهرا با فرزندان پری بخاطر شیرخوردن زهرا هیچ نوع محرمیتی ندارد پس ازدواج وی با زینب شرعاً اشکالی ندارد.

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۹/۲/۱۴۱۹هـ.ق

نکاح بین دائی و خواهر زاده رضاعی

چه می‌فرمایند علماء دین در مسئله ذیل:

خانم جمیله سه دختر بنام آمنه، سارا خاتون و زهرا دارد. آقای عبدالله پسر آمنه با خاله‌اش زهرا از مادر بزرگش جمیله شیر خورده است. آیا نکاح عبدالله با دختر سارا خاتون بنام عائشه جایز است یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

خیر، نکاح درست نیست. زیرا عائشه خواهر زاده رضاعی عبدالله است.

وفی الدر:

«ولا حل بین ارضیعة وولد مرضعتها أی التی ارضعتها وولد ولدها لأنه ولد الأخ» [الدر المختار مع الرد المحتار: ۲/۴۴۳ط کویته].

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۱۰/۲/۱۴۱۹هـ.ق