الجمعة فی القری
استفتاء: دهستان خیـر آباد، از توابع بخش فنوج با ویژگی‌هایی از قبیل دارا بودن دو محله دارای ١٢٠٠ نفر جمعیت، و همچنین ٢٨ پارچه روستای متصل بهم که دورترین آنها به هشت کیلومتر می‌رسد کـه جمعیت ایـن دهستان و روسـتاهای ماحول ٤٥٠٠ نفر می‌باشد، لازم به ذکر است که قبرستان روستاهای ماحول در همین روستا واقع است. و این دهستان برخوردار از مدرسه راهنمائی و دبسـتان پسـرانه و دبستان دخترانـه و یک بـاب مکتب حفظ قـرآن، و خانه بهداشت بـا آزمایشگاه مالاریا و شرکت تعاونی که مایحتاج روستاهای اطراف را تامین نموده، می‌باشد. و مدت بیش از سی سال است که در این دهستان نماز عـیدین بـرگذار می‌شود و بیش از هزار نفر نماز گذار در آن شرکت می‌کنند،. با توجه به مشخصات مذکور آیا اقامه نماز جمعه در این دهستان جایز می‌باشد یا خیر؟
الجواب باسم ملهم الصواب
در مورد مسئله جمعه فی القری از فقهاء احناف اقوال متعددی منقول است. و تعریف مشخص متفق علیه که بطور دقیق قابل انطباق باشد دیده نـمی‌شود. از مجموع چنین بر می‌آید که اگر علائمی از قبیل روستایی که به شکل شهر باشد، خیابان و کوچه داشته باشد، و مغازه هایی بصورت ردیفی و منازل مسکونی مشابه شهر داشته باشد و نیز دیگر مایحتاج مردم از همان بازار بر آورده شود در چـنین روستایی اقامه جمعه جایز می‌باشد.
وفی الرد لابن عا‌بدین:
«عن التحفة عن أبی حنیفة: أنه «أی المصر» بلده كبیره فیها سكك وأسواق ولها رسا تیق»[رد المحتار: ۱/۵۹۰].
وفی نور الایضاح وشرحه مراقی الفلاح فی حد المصر:
«كل موضع أی بلـد له مفت(در نسخه چاپ آرام باغ کراچی لفظ «مفتی و قاضی» آمده است) وأمير وقاض مقيمون بها- إلى قوله: «بلغت ابنيته» قدر «ابنية مني» وهذا في ظاهر الرواية، قاله قاضيخان وعليه الاعتماد» [مراقی الفلاح: ص ۴۱۹ط کراچی].
وفی الخا‌نیة:
«لا یكون الـموضع مصرا في ظاهر الروایة الا ان یكـون. - إلی قوله: وبلغت أبنیته ابنیة منی» [قاضیخان على هامش الهندیة: ۱/۱۷۵].
وقال ابن الهمام/:
«قیل فیها (أی في منی) ثلاث سكك» [فتح القدیر: ۲/۱۵ط بیروت].
بنابراین با توجه به عبارات فوق و وضعیت اقامه جمعه جایز نمی‌باشد.
والله أعلم بالصواب
خدانظر -عفا الله عنه-
دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۲/۱۲/۱۴۱۷ هـ.ق
الجواب صحیح (مولانا مفتی) محمد قاسم ۲/۱۲/۱۴۱۷ هـ.ق