محمود الفتاوی - فتاوی دارالعلوم زاهدان بر اساس فقه حنفی

فهرست کتاب

كتاب‌ الصوم‌

كتاب‌ الصوم‌

مسواک‌زدن‌ در حال‌ روزه‌

چه می‌فرمایند علمای دین در مسئله ذیل:

شخص‌ روزه‌دار هنگام‌ وضوگرفتن مسواک‌ می‌زند و از ریشه‌های‌ آن‌ به‌ حلق‌ فرو می‌رود و امکان‌ بیرون‌شدن آن‌ نیست، روزه‌اش‌ فاسد می‌شود یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

غذاهایی‌ که‌ بین‌ دندان‌ها گیر می‌کنند اگر کم‌تر از دانه‌ نخود به‌ حلق‌ فرو رود روزه‌ باطل‌ نشده‌ است‌ زیرا اجتناب‌ در این‌ صورت‌ متعذر و مشکل‌ است‌ ریشه‌ مسواک‌ نیز این‌ حکم‌ را دارد. لاشتراک‌ العلة.

والله أعلم بالصواب

خدانظر -عفا الله عنه-

دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۱۵/۱۱/۱۴۱۸هـ.ق

پاک‌شدن‌ از عادت‌ ماهیانه‌ در ماه‌ رمضان‌

چه می‌فرمایند علمای دین در مسئله ذیل:

اگر زنی‌ در روزی‌ از ماه‌ مبارک‌ رمضان‌ از حیض‌ یا نفاس‌ پاک‌ شود، آیا بقیه‌ روز خورد و نوش‌ برای‌ او جایز است‌ یا باید مثل‌ بقیه‌ روزه‌‌داران‌ از خورد و نوش‌ اجتناب‌ نماید؟

خورد و نوش‌ تا غروب‌ آفتاب‌ برایش‌ جایز نیست‌ و واجب‌ است‌ مثل‌ روزه‌‌داران‌ عمل‌ کند.

قال‌ فی‌ التنویر:

«والاخير ان يمسكان بقية يومهما وجوباً علي الاصح كمسافر اقام وحائض ونفساء طهرتا وجنون افاق ومريض صح وصبي بلغ وافر اسلم».

وفی‌ الرد:

«قوله: «والاخيران» أي من تسحر أو افطر يظن الوقت ليلاً الخ».

والله أعلم‌ بالصّواب‌

خدانظر -عفا الله عنه-

دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۱۵/۱۱/۱۴۱۸هـ.ق

کشیدن‌ دندان‌ در حال‌ روزه‌

سؤال:

در حالت‌ روزه، کشیدن‌ دندان‌ و یا دوازدن‌ آن‌ با تجویز پزشک‌ جایز است‌ یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

هنگام‌ ضرورت‌ جایز است‌ و بدون‌ ضرورت‌ مکروه‌ می‌باشد و خون‌ یا دوایی‌ که‌ به‌ داخل‌ شکم‌ برسد مفسد صوم‌ قرار می‌گیرد که‌ مساوی‌ با آب‌ دهان‌ باشد یا غالب‌ از آن‌ و یا مزه‌اش‌ محسوس‌ بشود و در غیر این‌ صورت‌ها مفسد صوم‌ نیست.

و فی‌ الدر: «أو خرج الدم من بين اسنانه ودخل حلقه يعني ولم يصل إلى جوفه، اما إذا وصل فان غلب الدم أو تساويا فسد والاّ، لا، الا اذاوجد طعمه. بزازية».

وفی‌ الرد: «ومن هذا يعلم حكم من قلع ضرسه في رمضان ودخل الدم إلى جوفه في النهار ولو نائماً فيجب عليه القضاء الا ان يفرق بعدم امكان التحرز عنه فيكون كالقيي الذي عاد بنفسه فليراجع».

والله أعلم بالصواب

خدانظر -عفا الله عنه-

دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۱/۷/۱۴۲۰هـ.ق

فاسدشدن‌ روزه‌ ماه‌ رمضان‌ بچه‌ نابالغ‌

سؤال: اگر بچه‌ نابالغی‌ در ماه‌ رمضان‌ روزه‌ گرفت‌ و قبل‌ از افطار آن را به‌ نحوی‌ فاسد کرد، آیا بر بچه‌ قضا یا کفاره‌ واجب‌ می‌شود یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

قضا یا کفاره‌ بر بچه‌ ضروری‌ نیست‌ البته‌ این‌ حکم‌ روزه‌ است‌ اما اگر نمازش‌ را فاسد کرد باید ولی‌ و سرپرستش‌ او را اجبار کند تا نمازش‌ را اعاده‌ نماید زیرا در اعاده‌ نماز مشقت‌ و تکلیفی‌ نیست‌ بر خلاف‌ روزه‌ که‌ در اعاده‌ آن‌ مشقت‌ و تکلیف‌ است.

و فی‌ الرد: «وفي احكام الاستروشني: الصبي إذا افسد صومه لا يقضي لأنه يلحقه في ذالك مشقة بخلاف الصلوة فانه يؤمر بالاعادة لأنه لا يلحقه مشقة».

والله أعلم بالصواب

خدانظر -عفا الله عنه-

دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۱۳/۷/۱۴۲۰هـ.ق

روزه‌ در شش‌ روز شوال‌

سؤال: در ماه‌ شوال‌ اگر کسی‌ قضای‌ شش‌ روز از رمضان‌ را بجا بیاورد آیا ثواب‌ شش‌ روز شوال‌ که‌ فضیلت‌ آن‌ در حدیث‌ بیان‌ شده‌ به‌ او می‌رسد یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

در صحیح‌ مسلم‌ حدیثی‌ با این‌ الفاظ‌ است:

«من صام رمضان ثم اتبعه ستاً من شوال كان كصيام الدهر».

از این‌ حدیث‌ معلوم‌ می‌شود که‌ شش‌ روزی‌ که‌ فضیلت‌ برایش‌ ذکر شده‌ غیر از قضای‌ رمضان‌ است‌ لذا در صورت‌ مذکور ثواب‌ شش‌ روز شوال‌ به‌ او نمی‌رسد.

والله أعلم بالصواب

خدانظر -عفا الله عنه-

دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۱۳/۷/۱۴۲۰هـ.ق

افطارنمودن‌ با خرما

سؤال: افطارنمودن‌ با خرما سنت‌ است‌ یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

مستحب‌ این‌ است‌ که‌ با خرمای‌ تازه‌ افطار شود اگر میسر نگردید با خرمای‌ خشک‌ افطار کند اگر این‌ هم‌ میسر نشد با آب‌ افطار نماید.

«عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: مَنْ وَجَدَ تَمْرًا فَلْيُفْطِرْ عَلَيْهِ وَمَنْ لاَ فَلْيُفْطِرْ عَلَى مَاءٍ فَإِنَّ الْمَاءَ طَهُورٌ».

«عَنْ سَلْمَانَ بْنِ عَامِرٍ عَمِّهَا قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: إِذَا كَانَ أَحَدُكُمْ صَائِمًا فَلْيُفْطِرْ عَلَى التَّمْرِ فَإِنْ لَمْ يَجِدِ التَّمْرَ فَعَلَى الْمَاءِ فَإِنَّ الْمَاءَ طَهُورٌ».

«أَنَّهُ سَمِعَ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ يَقُولُ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ جيُفْطِرُ عَلَى رُطَبَاتٍ قَبْلَ أَنْ يُصَلِّىَ فَإِنْ لَمْ تَكُنْ رُطَبَاتٌ فَعَلَى تَمَرَاتٍ فَإِنْ لَمْ تَكُنْ حَسَا حَسَوَاتٍ مِنْ مَاءٍ».

والله أعلم بالصواب

خدانظر -عفا الله عنه-

دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۱۵/۷/۱۴۲۰هـ.ق

روزه‌دار بطور فراموشی‌ خورد و بعد به‌ گمان‌ اینکه‌ روزه‌اش‌ باطل‌ شده‌ چیزی‌ خورد

سؤال: شخصی‌ در ماه‌ مبارک‌ رمضان‌ بفراموشی‌ چیزی‌ می‌خورد و بعد از آن‌ به‌ گمان‌ اینکه‌ روزه‌اش‌ فاسد شده‌ است‌ غذا می‌خورد و یا می‌داند روزه‌اش‌ فاسد نشده‌ است‌ باز هم‌ غذا می‌خورد، آیا در این‌ دو صورت‌ بر او کفاره‌ لازم‌ می‌شود یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

در هردو صورت‌ فوق‌ کفاره‌ لازم‌ نمی‌شود.

وفی‌ الدر: «أو اكل أو جامع ناسياً... فظن انه افطر فأكل عمداً (لا كفارة عليه) للشبهة».

وفی‌ الرد: «قوله: «للشبهة» علة للكل قال في البحر: وانما لم تجب الكفارة بافطاره عمداً بعد أكله أو شربه أو جماعه ناسياً لأنه ظن في موضع الاشتباه بالنظير وهو الأكل عمداً لان الاكل مضاد للصوم ساهياً أو عامداً فاورث شبهة وكذا فيه شبهة اختلاف العلماء فان مالكاً/يقول بفساد صوم من اكل ناسياً وأطلقه فشمل ما لو علم انه لم يفطره بان بلغه الحديث أو الفتوي او لا وهو قول أبي حنيفة /وهو الصحيح».

والله أعلم بالصواب

خدانظر -عفا الله عنه-

دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۱۹/۶/۱۴۲۰هـ.ق

حکم‌ فاسدنمودن‌ روزه‌ قضای‌ رمضان‌

سؤال: شخصی‌ که‌ روزه‌ قضائی‌ رمضان‌ گرفته‌ در هنگام‌ روزه‌ جماع‌ می‌کند آیا قضاء و کفاره‌ لازم‌ است؟

الجواب باسم ملهم الصواب

در صورت‌ بالا فقط‌ قضای‌ آن‌ روز واجب‌ است، زیرا با شکستن‌ روزه‌ قضای‌ رمضان‌ عمداً (به‌ هر صورت‌ که‌ باشد خواه‌ جماع‌ کند و یا به‌ صورتی‌ دیگر روزه‌اش‌ را بشکند) کفاره‌ لازم‌ نمی‌گردد.

«(وان جامع في رمضان أداء) لـما مرّ... أي من أن الكفارة انما وجبت لهتك حرمة شهر رمضان فلا تجب بافساد قضائه ولابافساد صوم غيره».

وفی‌ الدر: «أو افسد غير صوم رمضان أداء لاختصاصها بهتك رمضان».

وفی‌ الطحطاوی‌ علی‌ الدر:

«قوله: «غير صوم رمضان» بنصب غير صفة لـمحذوف أي صوماً غير صوم رمضان ولو كان قضاءه ووله: «لاختصاصها» أي الكفارة بهتك رمضان لأنه لا يجوز اخلاؤه من الصوم بخلاف غيره».

والله أعلم بالصواب

خدانظر -عفا الله عنه-

دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۲۲/۶/۱۴۲۰هـ.ق

حکم‌ روزه‌ و فدیه‌ برای‌ شخص‌ مریض‌

سؤال: شخصی‌ هردو کلیه‌اش‌ آب‌ گرفته‌ و روده‌هایش‌ جراحی‌ شده‌اند، سال‌ گذشته‌ که‌ یک‌ روز روزه‌ گرفت‌ با درد شدید شکم‌ مواجه‌ شده‌ و حال‌ نمی‌تواند روزه‌ بگیرد، آیا این‌ فرد می‌تواند فدیه‌ بدهد یا خیر؟ و دکتر متخصص‌ نیز گفته‌ که‌ روزه‌گرفتن برایش‌ مضر است.

الجواب باسم ملهم الصواب

گفته دکتر متخصص‌ و بر اثر تجربه‌ شخصی‌ فرد مذکور بطور اغلب‌ این‌ ثابت‌ شده‌ است‌ که‌ حالا نمی‌تواند روزه‌ بگیرد، و در آینده‌ نیز وقتی‌ برای‌ روزه‌گرفتن نمی‌یابد پس‌ این‌ فرد حکم‌ شیخ‌ فانی‌ را دارد و باید در ازای‌ روزه‌ هر روز احتیاطاً دو کیلو و دویست‌ و پنجاه‌ گرم‌ گندم‌ یا قیمت‌ آن را بدهد. و فدیه‌ تمام‌ رمضان‌ را می‌تواند در اول‌ ماه‌ رمضان، و یا در آخر رمضان‌ اداء نماید.

وفی‌ الدر المختار: «وللشيخ الفاني العاجز عن الصوم الفطر ويفدي وجوباً ولو في أول الشهر».

و فی‌ الرد: «قوله: «وللشيخ الفاني...» ومثله ما في القهستاني عن الكرماني: الـمريض اذا تحقق اليأس من الصحة فعليه الفدية لكل يوم من الـمرض أه... قوله: «ولو في اول الشهر» أي يخير بين دفعها في اوّله أو آخره، كما في البحر».

والله أعلم بالصواب

خدانظر -عفا الله عنه-

دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۷/۹/۱۴۱۸هـ.ق

تتابع‌ در کفاره‌ روزه‌ رمضان‌

سؤال: بنده‌ یک‌ روز از روزهای‌ ماه‌ رمضان‌ را عمداً افطار کرده‌ام‌ و کفاره‌ آن‌ را دو روز کم‌تر از دو ماه‌ پشت‌ سر هم‌ روزه‌ گرفتم. در آخر دو روز را بنا به‌ عذر مسافرت‌ خورده‌ام، آیا دو مرتبه‌ لازم‌ است‌ که‌ من‌ دو ماه‌ را روزه‌ بگیرم‌ یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

باید از سر نو دو ماه‌ دیگر پی‌ در پی‌ روزه‌ بگیرید.

و فی‌ التنویر: «ان جامع في رمضان... أو اكل أو شرب غذاء أو دواءً عمداً راجع للكل أو احتجم فظن فطره به فأكل عمداً قضي وكفّر ككفّارة الـمظاهر».

وفی‌ الرد: «قوله: «راجع للكل» أي كل ما ذكر من الجماع والأكل والشرب... قوله: «ككفّارة الـمظاهر» مرتبط بقوله: وكفّر أي مثلهافي الترتيب فيعتق أولاً فاءن لم يجد صام شهرين متتابعين فان لم يستطع أطعم ستين مسكيناً لحديث الاعرابي الـمعروف في الكتب الستة، فلو افطر ولو لعذر استأنف الا لعذر الحيض».

والله أعلم بالصواب

خدانظر -عفا الله عنه-

دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۱۲/۶/۱۴۱۸هـ.ق

استفاده‌ از دارو برای‌ جلوگیری‌ از حیض‌ در ماه‌ رمضان‌

سؤال: استفاده‌ از قرص‌های‌ جلوگیری‌ در ماه‌ رمضان‌ برای‌ بندشدن‌ حیض‌ درست‌ است‌ یا خیر؟

الجواب‌ باسم‌ ملهم‌ الصّواب‌

این‌ مشخص‌ است‌ تا زمانیکه‌ ایام‌ حیض‌ شروع‌ نشده، زن‌ پاک‌ به‌ حساب‌ می‌آید، و روزه‌گرفتن بر وی‌ لازم‌ است، بنابراین‌ استفاده‌ از قرص‌ و دارو جایز است‌ بشرطی‌ که‌ سلامتی‌ زن‌ بر اثر استفاده‌ دارو به‌ خطر نیفتد و همچنین‌ اگر با شوهر ارتباط‌ داشت‌ باید از او اجازه‌ بگیرد.

بطور مثال: اگر زن‌ مطلقه‌ در ایام‌ عِدّت‌ قرار دارد و نفقه‌اش‌ بر شوهر لازم‌ است، پس‌ اگر زن‌ از قرص‌ جلوگیری‌ استفاده‌ کند تا ایام‌ عدتش‌ اضافه‌ شود و از شوهر نفقه‌ بیشتری‌ بگیرد، صحیح‌ نیست.

وجاء فی‌ التنویر وشرحه:

«وهو (أي الحيض) دم من رحم وركنه بروز الدم».

و فی‌ الرد: «قوله: «وركنه بروز الدم من الرحم» أي ظهوره منه إلى خارج الفرج الداخل فلو نزل إلى الفرج الداخل، فليس بحيض في ظاهر الرواية وبه يفتي، قهستاني. فلو احست به فوضعت الكرسف في الفرج الداخل ومنعته من الخروج فهي طاهرة كما لو حبس الـمني في القصبة».

و فی‌ مصنّف‌ عبدالرزاق: «سئل ابن عمرل عن امرأة تطاول بها دم الحيضة فأرادت أن تشرب دواءً يقطع الدم عنها، فلم ير ابن عمر به بأساً، ونعت ابن عمر ماء الاراك، قال معمر: وسمعت ابن ابي نجيح يسأل عن ذلك فلم ير به بأساً».

والله أعلم بالصواب

خدانظر -عفا الله عنه-

دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۱۲/۶/۱۴۱۸هـ.ق

روزه‌گرفتن‌ روز عید

سؤال: بعضی‌ از مردم‌ روزی‌ را که‌ تمام‌ مسلمانان‌ عید می‌کنند، آنها عید نمی‌کنند، بلکه‌ در آن‌ روز روزه‌ می‌گیرند و روز دوم، عید می‌کنند، لطف‌ کرده‌ بفرمائید که‌ چنین‌ روزه‌گرفتن در شرع‌ اسلام‌ چه‌ حکمی‌ دارد؟

الجواب باسم ملهم الصواب

رسول‌ اکرم جفرموده‌اند: «صُومُوا لِرُؤْيَتِهِ، وَأَفْطِرُوا لِرُؤْيَتِهِ» یعنی: «در آخر شعبان‌ هرگاه‌ ماه‌ را دیدید روزه‌ بگیرید و در آخر رمضان‌ با رؤیت‌ هلال‌ عید کنید»، پس‌ شخصی‌ که‌ با رؤیت‌ هلال‌ عید نمی‌کند و روزه‌ می‌گیرد گویا مخالفت‌ امر رسول‌ اکرم ج‌ را می‌کند که‌ این‌ کار ناجایز و حرام‌ است.

کار و عملی‌ عبادت‌ گفته‌ می‌شود که‌ مطابق‌ فرمان‌ پیامبر جباشد و کسی‌ که‌ با دستور پیامبر اکرم ج‌ مخالفت‌ می‌کند چگونه‌ انتظار ثواب‌ را دارد.

علامه‌ شامی‌ در «رد المحتار» می‌فرماید:

«روزه‌گرفتن‌ در روز عید اعراض‌ و روگردانی‌ از ضیافت‌ الهی‌ است، و این‌ نافرمانی‌ و معصیت‌ است‌».

بنابراین‌ نباید انسان‌ کاری‌ انجام‌ دهد که‌ سبب‌ روگردانی‌ و اعراض‌ از ضیافت‌ الهی‌ قرار گیرد.

علامه‌ حصکفی‌ در «الدر المختار» می‌فرماید:

«روزه‌گرفتن‌ در روز عید مکروه‌ تحریمی‌ است‌».

و نیز از رسول‌ اکرم ج‌ مرویست: «نَهَى عَنْ صِيَامِ يَوْمَيْنِ يَوْمِ الأَضْحَى، وَيَوْمِ الْفِطْرِ» یعنی: «رسول‌ اکرم‌ ج‌ نهی‌ فرمود از روزه‌ گرفتن‌ عید قربان‌ و عید فطر».

پس‌ چگونه‌ با وجود نهی‌ پیامبر اکرم ج، انسان‌ روزه‌ بگیرد و امید ثواب‌ داشته‌ باشد.

«عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ النَّبِىَّ جقَالَ: الصَّوْمُ يَوْمَ تَصُومُونَ وَالْفِطْرُ يَوْمَ تُفْطِرُونَ وَالأَضْحَى يَوْمَ تُضَحُّونَ».

«فِطْرُكُمْ يَوْمَ تُفْطِرُونَ وَأَضْحَاكُمْ يَوْمَ تُضَحُّونَ».

یعنی: «روزه‌ شما روزی‌ است‌ که‌ مسلمانان‌ منطقه‌ شما روزه‌ می‌گیرند و افطار شما روزی‌ است‌ که‌ آنها عید می‌کنند». طبق‌ فرمایش‌ رسول‌ اکرم ج‌ روزی‌ که‌ مسلمانان‌ یک‌ منطقه‌ و یا یک‌ کشور عید کردند نباید کسی‌ با آنها اختلاف‌ کند و در آن‌ روز که‌ عید است‌ روزه‌ بگیرد، زیرا هرکسی از جماعت‌ مسلمین‌ اختلاف‌ کرد و از آنها جدا شد طبق‌ ارشاد آنحضرت جگویا در آتش‌ جهنم‌ سقوط‌ کرد.

آنحضرت جمی‌فرماید:

«ان اللَّهِ، لاَ يَجْمَعُ، أو قال: امة محمد جعلي ضلالة، يَدُ اللَّهِ مَعَ الْجَمَاعَةِ، من شذَّ شُذَّ في النار».

والله أعلم بالصواب

خدانظر -عفا الله عنه-

دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۱۹/۶/۱۴۱۸هـ.ق

اجرت‌ بر اعتکاف‌/ کم‌تر از ده‌ روز اعتکاف‌ نشستن‌

سؤال:

۱- اگر در روستائی‌ در ماه‌ مبارک‌ رمضان‌ در عشره اخیر شخصی‌ برای‌ اعتکاف‌ حاضر نشد و مردم‌ مشورت‌ نموده‌ و یکی‌ را با تعیین‌ حقوق‌ نشاندند، آیا این‌ اعتکاف‌ درست‌ است‌ یا خیر؟

۲- اگر در مسجدی‌ در یک‌ دو روز اول‌ کسی‌ برای‌ اعتکاف‌ ننشست‌ و بعد از آن‌ کسی‌ بدون‌ حقوق‌ این‌ کار را انجام‌ داد آیا این‌ اعتکاف، سنت‌ مؤکده‌ محسوب‌ می‌شود یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

۱- اعتکاف‌ چونکه‌ عبادت‌ محضه‌ است‌ اجرت‌ گرفتن‌ بر آن‌ جایز نیست، بلکه‌ بر تمامی‌ افراد محله‌ لازم‌ است‌ که‌ رضایت‌ شخصی‌ را جلب‌ نموده‌ و به‌ اعتکاف‌ بدون‌ اجرت‌ بنشانند، و اگر هیچ‌ کسی‌ ننشست‌ همه‌ اهل‌ محله‌ بر ترک‌ سنت‌ مؤکده‌ گناهگار می‌شوند. فقهای‌ متأخرین‌ اگرچه‌ استئجار بر طاعات‌ را در بعضی‌ موارد جایز قرار داده‌اند اما اعتکاف‌ جزء آنها نیست.

وفی‌ الدر المختار:

«ولا (أي ولا تصح الاجارة) لأجل الطاعات مثل الاذان والحج والامامة وتعليم القرآن والفقه، ويفتي اليوم بصحتها لتعليم القرآن والفقه والامامة والاذان».

و قال‌ ابن‌ عابدین:

«و زاد بعضهم الاذان والاقامة والوعظ. ثم قال: ان الـمفتي به ليس هو جواز الاستئجار علي كل طاعة، بل علي ما ذكروه فقط مما فيه ضرورة ظاهرة تبيح الخروج من أصل الـمذهب».

۲- و اعتکاف‌ ده‌ روز آخر ماه‌ رمضان‌ سنت‌ مؤکده‌ است. لذا اگر کم‌تر از ده‌ روز بنشیند ثواب‌ اعتکاف‌ مسنون‌ به‌ او نمی‌رسد.

وفی‌ الدر:

«وسنة مؤكدة في العشر الأخير من رمضان أي سنة كفاية، كما في البرهان وغيره، لاقترانها بعدم الانكار على من لم يفعله من الصحابة».

والله أعلم بالصواب

خدانظر -عفا الله عنه-

دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۱۷/۵/۱۴۱۸هـ.ق

مصرف‌ صدقه‌ فطر

سؤال: عشر و صدقه‌ فطر به‌ چه‌ کسانی‌ تعلق‌ می‌گیرد به‌ عنوان‌ مثال‌ امامی‌ داریم‌ که‌ سالی‌ چهار صد هزار تومان‌ پول‌ نقد می‌گیرد آیا این‌ امام‌ مستحق‌ عشر، زکات‌ و غیره‌ می‌شود یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

یکی‌ از مصارف‌ عشر، زکات‌ و صدقات‌ فقراء و مساکین‌ می‌باشند. و اگر امام‌ مذکور صاحب‌ نصاب‌ نیست، نسبت‌ به‌ دیگر فقراء به‌ گرفتن‌ عشر و صدقه فطر مستحق‌تر است، بشرط‌ اینکه‌ بجای‌ اجرت‌ نباشد.

وفی‌ الدر:

«هي تمليك جزء مال عينه الشارع من مسلم فقير -إلي ان قال- مع قطع الـمنفعة عن المملك من كل وجه لله تعالی».

وفی‌ التنویر وشرحه:

«باب الـمصرف: أي مصرف الزكاة والعشر... (هو فقير وهو من له أدني شيء) أي دون نصاب أو قدر نصاب غير نام مستغرق في الحاجة (ومسكين من لا شي ء له. الخ...)».

وفی‌ الرد:

«قوله: «أي مصرف الزكاة والعشر» وهو مصرف أيضاً لصدقة الفطر والكفّارة والنذر وغير ذلك من الصدقات الواجبة، كمافي القهستاني».

والله أعلم بالصواب

خدانظر -عفا الله عنه-

دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۲۲/۱/۱۴۱۸هـ.ق

حکم ‌استفاده مواد مخدر و بلعیدن ‌آن ‌هنگام ‌سحر

سوال: فردی معتاد به مواد مخدر در ماه مبارک رمضان هنگام سحر پلاستیک محتوی مواد مخدر را همراه غذا می‌بلعد تا در نوبت بعدی یعنی: ظهر فردا نیاز بدن او تامین شده و ارضاء گردد.

۱- آیا استفاده از مواد مخدر از نظر شرع اسلام حرام است یا خیر؟ چرا؟

٢- آیا روزه این شخص باطل می‌شود یا خیر؟ چرا؟

الجواب باسم ملهم الصواب

در رابطه با مسئله اول عرض می‌شود که استفاده از مواد مخدر از نظر شرع مقدس اسلام حرام و ناجایز است. زیرا مضرات زیادی در بر دارد. و روایات متعددی در این باره موجود است‌ که بر حرمت مواد مخدر دلالت می‌کنند. چنانکه علامه جزیری/در کتاب فقه خود بعد از بحث طولانی و مفصل و ذکر روایت متعددی چنین نتیجه‌گیری می‌نماید:

«وقد اجتمعت كلمه العلماء علی تحریم هذه الـمشرو بات وغیرها من الـمخدرات الـمحدثة مثل الحشیش والافیون وغیر هما» [الفقه علی المذاهب الأربع: ٣٥/٥].

وفیه:

«فتعاطی هذه الـمخدرات علی أیّ وجه من وجوه التعاطی من أكل أو شرب أو شم ّ أو احتقان حرام باجماع الأمة» [مرجع سابق: ٣٨/٥]

وفیه:

«تحریم تعاطی الحشیش والافیون والقات وغیرها من الـمخدرات الـمسكرة والـمفترة» [‌مرجع سابق: ٢٢/٥].

جواب سوال دوم این است‌ که روزه آن شخص فاسد نمی‌شود، زیرا فساد روزه موقوف بر بلعیدن چیزی بعد از صبح صادق تا غروب آفتاب است و اینجا یافته نشده است، و اگر اثر مواد مخدر بعد از صبح صادق باقی است باز هم اشکالی ندارد، چنانچه اگر شخصی در شب‌های رمضان غذا زیاد بخورد که در روز گرسنه نشود اگرچه آثار غذا در روز باقی است ولی در روزه اشکالی وارد نمی‌شود.

وفی البدائع:

«وما وصل إلی الجوف أو إلی الدماغ من الـمخارق الاصلیة كالانف والاذن والدبر بأن استعط أو احتقن أو اقطر في اذنه فوصل إلی الجوف أو إلی الدماغ فسد صومه، اما إذا وصل إلی الجوف فلا شك فیه لوجود الأكل من حیث الصورة، وكذا إذا وصل إلی الدماغ لأنه له منفذاً إلی الجوف فكان بمنزلة زاوية من زوایا الجوف» [بدائع الصنائع: ٩٣/٢].

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ١٤١٨.٦.١٩ هـ.ق

تزریق ‌آمپول در ماه رمضان‌/ نسوار حرام ‌نیست، ناقض روزه ‌است

چه می‌فرمایند علمای دین در مسائل ذیل:

۱- تزریق آمپول (هر نوع آمپولی که باشد) در ماه مبارک رمضان درست است یا خیر؟

۲- آیا نسوار حلال است یا حرام؟ زیرا بسیاری از بزرگان مشاهده می‌شود که نسوار می‌کنند.

۳- آیا ناقض روزه است یا خیر؟ زیرا در فتاوی دار العلوم دیوبند فتوا به عدم نقض صوم داده شده است.

۴- آیا تحت حدیث «‌کل مسکر حرام» داخل است یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

۱- اشکالی ندارد، و از تزریق آمپول روزه باطل نمی‌شود. «كما حققه العلامه الـمفتی محمد شفیع/وایّده العلامة التهانوی/في امداد الفتاوی» [امداد الفتاوی کتاب الصوم: ۲/۱۴۴].

۲- نسوار حرام نیست.

۳- ناقض روزه است، زیرا در آن قو‌ت انجذاب وجود دارد و اگر شخص غیر معتاد آن را در دهان بگذارد گیج می‌شود، از این معلوم شد که از آن چیزی به جوف دماغ می‌رسد، نیز مشاهده می‌شود که اگر نسوار را در دستمال کاغذی گذاشته در دهن بگذارد و بعد از لحظاتی بیرون آورد مرتبه دوم نمی‌تواند از آن استفاده ‌کند، زیرا اثرش تمام شده است و آن چیزی که در فتاوی دارالعلوم دیوبند (۶/۴۰۶) نوشته شده، درباره نسواری است که با آب‌ تر شده و در دهان بریزد.

البته درباره نسواری که در دهان می‌گذارند فتوی بر فساد صوم داده است چنانکه در صفحه ۶/۴۲۸ سوال و جوابی در همین مورد به زبان عربی منقول است.

۴- در حدیث «كُلُّ مُسْكِرٍ حَرَامٌ» داخل نیست.

والله أعلم بالصواب

خدا نظر -‌عفا الله عنه-

دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ١٤١٨.٦.١٩ هـ.ق