چرا در طلاق قبل از مقاربت نصف مهریه واجب می‌شود؟
چه می‌فرمایند علمای دین در مسئله ذیل:
روزی مانند عادت سابقه خویش به رادیوئی که بـرنامه فقهی پخش می‌کرد گوش می‌دادم در اینجا بود که بعد از شنیدن جملاتی که ذیلاً ذکر می‌شود سؤالاتی بـخاطرم آمـد که آنـها را بعد از ذکر جملات گوینده رادیو خواهم گفت.
گفته‌های گوینده رادیو:
«ربا با آنکه حرام است، الله ربا خوار را هشدار جنگ با خـود داده‌است اما در بعضی موارد آن را لازم دانسته است مثلاً زنی که برایش هنگام عقد مهر تعیین شده و شـوهر آن را قبل از دخول طلاق نمود باید نصف مهر را بپردازد و این ربا است».
حال سؤالاتی که خاطرم را به خود مشغول داشته است به شرح ذیل‌اند:
۱- در صورتی که گرفتن نصف مهر شرعاً حلال است می‌توان آن را حرام و مثل «ربا» نامید؟
۲- اگر می‌توان «ربا» نامید فلسفه این چیست؟
۳- اگر نمی‌توان «ربا» نامید حکم چنین گویندهای چه خواهد بود؟
الجواب باسم ملهم الصواب
در صورت طلاق قبل از مقاربت و خلوت صـحیحه، نصف مهریه واجب الاداء است و این با نص صریح قرآن ثابت است چنانکه در سوره بقره آیه ۲۳۷ می‌فرماید:
﴿وَإِن طَلَّقۡتُمُوهُنَّ مِن قَبۡلِ أَن تَمَسُّوهُنَّ وَقَدۡ فَرَضۡتُمۡ لَهُنَّ فَرِيضَةٗ فَنِصۡفُ مَا فَرَضۡتُمۡ إِلَّآ أَن يَعۡفُونَ أَوۡ يَعۡفُوَاْ ٱلَّذِي بِيَدِهِۦ عُقۡدَةُ ٱلنِّكَاحِۚ وَأَن تَعۡفُوٓاْ أَقۡرَبُ لِلتَّقۡوَىٰۚ وَلَا تَنسَوُاْ ٱلۡفَضۡلَ بَيۡنَكُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٌ ٢٣٧﴾[البقرة: ۲۳۷].
ترجمه: «و اگر طلاق داده‌اید زنان را پیش از آنکه دست رسانید بـایشان و معین کرده باشید برای ایشان مقداری پس لازم است نیمه آنچه معین کردید مگر آنکه ببخشد زنان یا در گذرد کسیکه بدست اوست عقد نکاح یعنی زوج حق خود گذاشته تـمام دهد و آنکه در گذرید نزدیک‌تر است به پرهیزکاری و فراموش مکنید احسان کـردن را درمیان خویش هر آیینه الله بآنچه می‌کنید بـیناست». [ترجمه از شاه ولی الله دهلوی/].
و چون نص صریح وجود دارد لذا نیازی به علت و سبب برای این مسئله نیـسـت امـا باز هم عرض می‌گردد که در عرف مردم هرگاه نکاحی انجام می‌گیرد و بعد فسخ مـی‌شود بـرای خانواده دختر و فامیلش باعث ملالت و رنجش می‌گردد وشخصیت و آبروی زن زیر سؤال می‌رود و هریکی چنین می‌گوید که اگر فـلان دختر مشکـلی نمی‌داشت فلانی او را رها نمی‌کرد.
لذا شریعت بر شوهری که به ناحق سبب ملالت بندگان مظلوم خدا قرار می‌کــرد حداقل نصف مهر بر ذمه او واجب الاداء قرار می‌دهد و اینکه گرفتن نصف مهریه را ربا قرار داده این گفته‌اش شرعاً اعتباری ندارد و اشتباه است.
والله أعلم بالصواب
خدانظر -عفا الله عنه-
دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان۳/۵/۱۴۲۰هـ.ق