گرفتن زکات برای شخصی‌که امولش را به فرزندانش هبه می‌کند
چه می‌فرمایند علمای دین در مسئله ذیل:
شخصی امام جماعت است، او تعدادی گوسفند دارد که به حد نـصاب می‌رسند ولی آنها را بر فرزندانش تقسیم می‌کند تا برای وی گرفتن زکات جایز باشد. آیا با این حیله زکات گرفتن برایش درست است یا خیر؟
الجواب باسم ملهم الصواب
مطابق نظریه امام محمد/این حیله مکروه است. و چون برای او مـال دیگری نمی‌ماند، گرفتن زکات برای وی جایز است. اما باید دانست اموالی را که به اولاد و همسرش هبه کرده و بر آنها تقسیم نموده، هبه‌کننده نمی‌تواند در هبه و بخشش خود رجوع کند و آنها را پس بگیرد حتی اگر فرزندان صغیر او آن مال را بعد از این با خوشنودی به پدر برگردانند برای پدر درست نیست آنها را بگیرد. همچنین پس گرفتن آن مال از همسر یا اولاد بزرگسالش بدون رضایت آنها جایز نیست و اموال مورد بحث در ملک اولاد و همسرش باقی می‌مانند.
وفی الدر المختار:
«ومنها (أی من الحیل) أن یهبه لطفله قبل التمام بیرم».
وفی الشامیة:
«قوله: «ومنها الخ» لكن لایمكنه الر جوع في هذه الهبة لكونها لذی رحم محرم منه» [رد المحتار: ۲/۴۱].
وفی العلائیة:
«ولو وهب لامرأته لا یرجع» [تکملة رد المحتار: ۲/۳۷۳].
وفی‌شرح التنویر:
«ولا (أی ولا تجب الزكاة) في هالك بـعد وجـوبها بـخلاف الـمستهلك بعد الحول».
وفی الرد:
«قوله: «بعد الحول» أما قبله لو اسْتَهْلكه قبل تمام الحول فلا زكاة عليه لعدم الشَّرْط، وإذا فعله حيلة لدفع الوجوب، كأن استبدل نصاب السائمة بآخر أو أخرجه عن ملكه ثمَّ أَدْخله فيه، قال أبو يوسف: لا يُكْره لأنَّه امتناع عن الوجوب، لا إبطال حق الغير. وفي «الـمحيط» أنَّه الأصح
وقال محمد:
يكره، واخْتاره الشيخ حميد الدين الضَّرير، لأنَّ فيه إضراراً بالفقراء وإبطال حقهم مآلاً» [رد المحتار: ۲/۲۲. عزیز الفتاوی: ص ۳۷].
والله أعلم بالصواب
خدانظر -عفا الله عنه-
دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۲۲/۱/۱۴۱۸هـ.ق