زن مهر را معاف کرد و شوهر گفت من برایت قربانی می‌کنم
سؤال: اگر زنی مهریه‌اش را به شوهرش بخشید و شوهر هم قربانی او را قبول کرده و بعد برایش قربانی نمی‌کند چون توانائی آن را ندارد، آیا بر او فرض است که قرض کند و قربانی بگیرد یا خیـر؟
الجواب باسم ملهم الصواب
این مسئله دو صورت دارد، اول اینکه: زن مهریه‌اش را به این شرط معاف نموده که شوهر بـرایش قربانی کند، در اینصورت اگر شوهر قربانی کرد مهرفه‌اش ساقط می‌شود و اگر قربانی نکـرد مهریه بر ذمه‌اش باقی می‌ماند.
وفی الدر وتکملة رد المحتار:
«قوله: «على حجها» متعلق بوهبت وصورته: تركت مهرها للزَّوج على أن يحج بها فلم يحج، فالـمفتى به أنه لا يبرأ لأن الرضا بالهبة كان بشرط العوض، فإذا انعدم العوض انعدم الرضا والهبة لا تصح بدون الرضا».
«قوله: «أو تركه ظلمه لها» یعنی لو قالت لزوجها وهبت مهري منك علي أن لا تظلمني فقبل..... صحت الـهبة، فلو ظلمها بعد ذلك فالـهبة ماضية، كما في شرح الواقعات ونسبه إلی أبی بكر الاسكاف وابی القاسم الصفار وعلٌله قاضیخان بأنه تعلیق الهبة بالقبول فإذا قبل تمت الهبة فلا یعو د الـمهر بعد ذلك، وفي الاجناس: وابن مقاتل قال: مهرها علیه علی حاله ان ظلمها لأنها لم ترض بالهبة الا بهذا الشرط، فإذا فات الشـرط فات الرضا. ثم قال: والحاصل انه لا فرق علی ما علیه الفتوی بین مسئلة الظلم ومسئلة الحج كما صرح به قاضیخان، عبدالبر» [تکمله رد المحتار مع الدر: ۲/۳۸۸].
صورت دوم اینکه:
زن مهریه‌اش را بدون شرط معاف نموده باشد و شوهر هم گفته که من برای تو قربانی می‌کنم، در اینصورت مهریه ساقط شده اگرچه شوهر قربانی نکند، زیرا که معافی مهرمشروط بر قربانی نبوده است، البته چونکه وعده کرده، ایفاء وعده بر شوهر لازم است. و خلاف وعده بدون عذر گناه است. در این مسـئله چـون معذور است لذا گناهی نمی‌باشد، و در رابطه با قرض کردن جهت قربانی، این امر به خود شوهر تعلق دارد که قرض کند یا نکند؟!
والله أعلم بالصواب
خدا نظر -عفا الله عنه-
دار الافتاء حوزه علمیه دار العلوم زاهدان ۲۸/۹/۱۴۱۸هـ.ق