نیت امام و مقتدی
چه می‌فرمایند علمای دین در مسائل ذیل:
۱- آیا برای امام لازم است که نیت امامت مقتدی‌ها را بکند یا خیر؟
۲- اگر مقتدی مرد و زن هستند آیا مسئله فرق می‌کند یا خیر؟
۳- آیا برای مقتدی‌ها لازم است که اقتدا به امام را نیت کنند یا خیر؟
الجواب باسم ملهم الصواب
ج۱: اگر مقتدی‌ها مرد هستند بر امام لازم نیست که نیت امامت آنـها را بکند بلکه فقط برای حصول ثواب نماز جماعت، نیت امامت آنها را بکند و اگر شخصی بطور استخلاف (منظور از استخلاف این است که بطور مثال امام در حال ادای نماز بی‌وضو می‌شود و شخص دیگری از مقتدی‌ها را به جای خود امام قرار می‌دهد تا نماز را ادامه دهد، به این مقتدی که نائب امام شده خلیفه می‌گویند و این عمل را استخلاف می‌نامند) امام گردید بر او لازم است که نیت امامت مقتدی‌ها را بکند.
وفی الدر: «والامام ینوی صلاته فقط ولا یشترط لصحة الاقتدا نیة امامة المقتدی بل لنیل الثواب».
وفی الرد:
«لكن يستثنى من كانت إمامته بطريق الاستخلاف فإنه لا يصير إماماً ما لم ينوِ الإمامة بالاتفاق... قوله: «بل لنيل الثواب» أي بل يشترط نية إمامة الـمقتدي لنيل الإمام ثواب الجماعة» [رد المحتار: ۱/۳۱۲].
ج۲: اگر مقتدی‌ها زن و مرد هستند یا تنها زن هستند برای امام لازم است که برای صحت نماز زنان نیت امامت آنها را بکند بجز در نماز عیدین و جمعه که لازم نیست امامت زنان را نیت بکند.
وفی البدائع:
«أما نية إمامة الرجال فلا يحتاج إليها ويصح اقتداؤهم به بدون نية إمامتهم، وأما نية إمامة النساء فشرط لصحة اقتدائهن به عند أصحابنا الثلاثة» [بدائع الصنائع: ۱/۳۳۰].
وفی الاشبا:
«ولا یـصح اقتداء الـمرأة الا اذا نوی امـامتها الا في الجـمعة والعیدین» [الاشباه والنظائر: ص:۱۴۰].
ج۳: برای مقتدی‌ها لازم است که نیت متابعت امام را بکنند.
وفی الدر:
«وینوی الـمقتدی الـمتابعة» [رد المحتار: ۱/۳۰۹].
والله أعلم بالصواب
خدانظر -عفا الله عنه-
دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۲۷/۶/۱۴۲۰هـ.ق