فروختن کاه و پخل و عشر آن
چه می‌فرمایند علمای دین در مسئله ذیل:
آیا خرید و فروشگاه و پخل (کاه درشت که هنوز کوبیده نشده است) (فرهنگ عمید) جایز است یا خیـر؟ آیا در قیمتش عشر واجب می‌شود یا خیر؟
الجواب باسم ملهم الصواب
فروختن کاه و پخل جایز است و در آن عشر هم واجب است، علت جواز آن این است که کاه و پخل بجهت آبیاری و پرورش مالک زمین بوجود می‌آید، در شرح الـمجلة در ذیل ماده ۲۱۱ می‌نویسد:
«وبطل أیضاً بیع المراعی واجارتها، اما بطلان بیعها فلعدم الملك لحدیث «الناس شركاء فی ثلاث الماء والكلاء والنار» اما بطلان اجارتها فلانها علی استهلاك عین وهذا إذا نبت الكلاء بنفسه اما لو انبته بسقی أو تر بیة ملكه جاز بیعه» [شرح المجلة لرستم باز ماده: ۲۱۱].
و علت وجوب عشـر اینکه چنانچه هدف از زراعت در این زمـان گندم است همچنین کاه و پخل نیز مقصوداند، بنابراین در کاه و پخل هم عشر واجب می‌شود.
وفی الدر:
«ويجب العُشْر (في ثمرة جبل أو مفازة إِن حماه الإمام)... إلی أن قال: الا فیما لا یقصد به استغلال الأرض نحو حطب وقصب وحشیش وتبن الخ....».
وفی الرد:
«قوله: «إلا فيما لا يقصد الخ» أشار إلى أن ما اقتصر عليه الـمصنِّف كالكنز وغيره ليس الـمراد به ذاته بل لكونه من جنس ما لا يقصد به اسْتغلال الأرض غالباً، وأن الـمدار على القصد حتى لو قصد بذلك وجب العُشْر كما صرَّح به بعده قوله: «وتبن الخ...» بالباء الـموحدة، قال في «الفَتْح»: غير أنه لو فصله قبل انعقاد الحب وجب العشر فيه لأنه صار هو المَقْصود، وعن محمد: في التبن إذا يبس العشر» [رد المحتار: ۲/۵۳، ۵۵].
والله أعلم بالصواب
خدانظر -عفا الله عنه-
دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان ۱۱/۶/۱۴۱۴هـ.ق