اختلاف در وسایل خانه /مسکن و نفقـه زوجه/ حق پرورش فرزندان
چه می‌فرمایند علمای اسلام در مسائل ذیل:
۱- اگر زنی در منزل شوهرکه مادر و خواهران شـوهر نیـز سکونت دارند و زن هیچ استقلالی از خود ندارد و همیشه از طرف آنها در مظان اتهام و تهمت‌ها و مورد اذیت و آزار قرار میگیرد، آیا می‌تواند از شوهر تـقاضای مسکن و مخارج جداگانه بکند یا خیر؟ در صورتی که شوهر ثروتمند و توانگر است و اگر بعد از آن شوهر اقدام نـکرد زن چکار کند؟
۲- اگر زن به خاطر اذیت بودنش در خانه شوهر به خانه پدرش مـی‌رود و تا زمانی که تکلیف آن روشن نگردد در آنجا می‌ماند، آیا نفقه روزهایی که در خانه پد‌ر بـوده و نیز نفقه روزهای گذشته فرزندان او بر شوهر واجب است یا خیر؟
و نیز شوهر جهت خواسته‌های بچه‌های خردسالی که دارد به مادرشان روزانه حتی صد تومان نمی‌دهد و همسر به حساب شوهر قرض می‌کند آیا پرداخت ایـن قـرض‌ها بر شوهر واجب است یا خیر؟ نیز مدت هفت، هشت سال است که این زن در عقد شوهر در آمده است و او تا حالا یک دست لباس نخریده، آیا زن می‌تواند برای نفقه و مخارج سال‌های گذشته ادعایی داشته باشد یا خیر؟
۳- آیا تا زمانی که زن در خانه پدرش سکونت می‌کند و در بلا تکلیفی بسر می‌برد شوهر حق دارد بچه‌های خردسال و کوچک را از او گرفته و به خواهر و مادر خود تحویل دهد یا خیر؟
۴- آیا شوهر حق دارد در وسایلی که والدین زن به او داده‌انـد یا فـامیل و دوستان به او موقع عروسی به عنوان تحفه داده‌اند یا طلا و وسایلی که شوهر به عنوان قسمتی از مهریه به زن داده‌است در آنها بدون رضایت زن تصرف کند یا خیر؟
۵- آیا در وسائلی از قبیل فرش و غیره که در منزل بوده و در دوران زندگی مشـترک با مرد، در اختیار زن قرار داشته‌اند، زن می‌تواند ادعایی داشته باشد یا خیر؟
۶- برای اثبات موارد بالا گواهی چند نفر لازم است؟
الجواب باسم ملهم الصواب
ج ۱- در صورتی که زن در اذیت و آزار بسر می‌برد می‌تواند از شوهر منزل جداگانه‌ای تقاضا کند.
وفی التنقیح:
«أقول (أي ابن عابـدين الشامـي/) وحاصله انه لو كان في الدار ضرٌة أو احد من أقارب الزوج يؤذيها لم يكف بيت منها له غلق ومرافق وان لم يكن أحـد يوذيها كفي» [تنقیح الفتاوی الحامدیة: ۱/۷۱، التحریر المختار: ۱/۲۵۱].
و در صورت مسئوله با توجه به توضیـحات داده شده اعـطای تسـهیلات لازم بـر شـوهر واجب است، لذا نباید شوهر این حکم را زیر پا بگذارد.
ج ٢:- شوهر هرگاه نفقه همسر و فرزندانش را نداد و مدتی گذشت آنها نمی‌توانند نفقه ایام گذشته را تقاضا کنند و به آنها چیزی تعلق نمیگیرد مگـر در صورتی که قبلاً قاضی و دادگاه برای آنها نفقه‌ای تعیین نموده و یـا شوهر و همسر با رضـایت خود مقداری را بـرای نفقه تعیین کرده‌اند.
وفی الدر:
«والنفقة لا تصير ديناً إلا بالقضاء أو الرِّضا أي اصطلاحهما على قدر معين أصنافاً أو دراهم، فقبل ذلك لا يَلْزمه شيء، وبعده ترجع بما انفقت».
وفی الرد:
«قوله: «والنفقة لا تصير ديناً الخ» أي إذا لم ينفق عليها بأن غاب عنها أو كان حاضراً فامتنع فلا يطالب بها بل تسقط بمضيّ الـمدة» [رد المحتار: ۲/۷۱۵].
و چیزهایی که زن به حساب شوهر قرض کرده چونکه بـدون اجازه او بوده است لذا بر شوهر واجب الاداء نیست.
ج- حق پرورش بچه‌های کوچک از آن مادر می‌باشد لذا شوهر حقی ندارد که آنها را از مادر جدا کند.
وفی الهندیة:
«أحق الناس بحضانة الصغير حال قيام النكـاح أو بعد الفرقة، الام الا ان تكون مرتدة أو فاجرة غير مأمونة كذا الكافي» [الهندیة: ۱/۵۴۱].
ج ٤- اشیایی که والدین زن به او داده‌اند یا بعنوان تحفه و هدیه به او رسیده و یا جزء مهریه‌اش هستند، شوهر حق ندارد از آنها چیزی را بدون رضایت زن بردارد.
نبی اکرم ج‌فرموده‌اند: «لاَ يَحِلُّ مَالُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ إِلاَّ بِطِيبِ نَفْسٍ مِنْهُ» [کنز العمال رقم الحدیث ۳۹۷، التلخیص الحبیر للعسقلانی، تمهید لابن عبدالبر: ۱/۲۰۲].
ج ٥- وسائلی را که شوهر از پول خودش خریده و در خانه برای استفاده گذاشته است، مال شوهر می‌باشند و زن حق ادعا در آنها ندارد البته اگر چیزی به طور هدیه به او داده و او را مالک قرار داده‌است از آن زن می‌باشند.
ج ۶- برای اثبات اتهامات مذکور در سؤال (۱) شهاده دو نفر مـرد لازم است و در بقیه موارد شهاده دو مرد و یا یک مرد و دو زن کافیست.
وفی التنویر:
«ونصابها (أي الشـهادة) لبقية الحدود والقود... رجلان... ولغيرها من الحـقوق سواء كان مالاً أو غيره كنكاح وطلاق ووكالة....رجلان أو رجل وامرأتان» [تنویر الابصار مع شرحه الدر المختار: ۴/۴۱۲].
والله أعلم بالصواب
خدانظر -عفا الله عنه-
دارالافتاء حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان