روش زندگی مسلمان

دلایل نقلى:

خداوند، خودش درباره اسماء و صفات خود در آیه ۱۸۰ سوره اعراف، چنین مى‏فرماید: ﴿وَلِلَّهِ ٱلۡأَسۡمَآءُ ٱلۡحُسۡنَىٰ فَٱدۡعُوهُ بِهَاۖ وَذَرُواْ ٱلَّذِينَ يُلۡحِدُونَ فِيٓ أَسۡمَٰٓئِهِۦۚ سَيُجۡزَوۡنَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ ١٨٠﴾[الأعراف: ۱۸۰]. «خداوند، نام‌هاى زیبایى دارد. با همان نام‌ها، او را بخوانید. و کسانى که در نام‌هاى خدا تحریف مى‏کنند، رها سازید. (زیرا در آینده نزدیک) آن‌ها براى این کار خود مجازات خواهند شد».

و در آیه ۱۱۰ سوره اسراء مى‏فرماید: ﴿ٱدۡعُواْ ٱللَّهَ أَوِ ٱدۡعُواْ ٱلرَّحۡمَٰنَۖ أَيّٗا مَّا تَدۡعُواْ فَلَهُ ٱلۡأَسۡمَآءُ ٱلۡحُسۡنَىٰ﴾[الإسراء: ۱۱۰]. «خدا را با (نام) اللّه یا رحمن یاد کنید (فرقى نمى‏کند شما مى‏توانید او را با نام‌ها و صفات متعدد یاد کنید. این کار مخالف توحید نیست) خدا را به هرکدام (از اسماء حسنى) بخوانید (مانعى ندارد) او داراى نام‌هاى زیباست».

خداوند، خودش نام‌هایى مانند سمیع، بصیر، کلیم، قوى، عزیز، لطیف، خبیر، شکور، حلیم، غفور، رحیم را براى خود برگزیده است. یا آمده است که: او با موسى÷ سخن گفته است. او بر عرش خود مستقر شده است. او با دست‌هاى خود آفریده است. او نیکوکاران را دوست دارد او اهل ایمان را مى‏پسندد. علاوه بر اینها، خداوند صفات ذاتى و فعلى دیگرى مانند محبت‏کردن، نازل شدن و آمدن، دارد که هم قرآن و هم رسول خداصاز آن‌ها سخن گفته‏اند.

۱- بر اساس احادیث صحیح و روشن، آنحضرتصدر مورد برخى از صفات خدا، سخن گفته است. مثلا در بخارى و مسلم چنین آمده است: «يَضْحَكُ اللَّهُ إِلَى رَجُلَيْنِ يَقْتُلُ أَحَدُهُمَا الآخَرَ كِلاَهُمَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ» «خداوند به دو مرد که یکى دیگرى را کشته و هر دو وارد بهشت مى‏شوند، مى‏خندد (یکى در حالت کفر دیگرى را شهید کرده سپس بعد از مدتى مسلمان شده و شهید شده است)».

در حدیثى دیگر، آمده است: «لاَ تَزَالُ جَهَنَّمُ يُلْقَى فِيهَا وَتَقُولُ: هَلْ مِنْ مَزِيدٍ؟ حَتَّى يَضَعَ رَبُّ الْعِزَّةِ فِيهَا رِجْلَهُ. وفى رواية قَدَمَهُ» «همواره (افراد مجرم) در دوزخ انداخته مى‏شوند. دوزخ مى‏گوید: کسى دیگر هست که بفرستید. من خواهان بیشتر اینگونه افراد هستم. سرانجام پروردگار، قدم خود را روى آن مى‏گذارد، آنگاه که فضاى خالى دوزخ پر مى‏شود، آنگاه دوزخ مى‏گوید: کافى است». (متفق علیه).

در حدیثى دیگر، رسول اکرمصفرموده است: «يَنْزِلُ رَبُّنَا كُلَّ لَيْلَةٍ إِلَى سَمَاءِ الدُّنْيَا حِينَ يَبْقَى ثُلُثُ اللَّيْلِ الآخِرُ فَيَقُولُ: مَنْ يَدْعُونِى فَأَسْتَجِيبَ لَهُ؟ وَمَنْ يَسْأَلُنِى فَأُعْطِيَهُ؟ وَمَنْ يَسْتَغْفِرُنِى فَأَغْفِرَ لَهُ» «پروردگارما، همه شب پس از اینکه دوسوم از شب بگذرد، به آسمان دنیا فرود مى‏آید و مى‏فرماید: چه کسى مرا مى‏خواند، تا او را اجابت کنم، چه کسى از من مى‏خواهد تا به او عطا کنم؟ چه کسى از من آمرزش مى‏خواهد تا او را بیامرزم؟». (متفق علیه).

در حدیثى دیگر آمده است: «لَلَّهُ أَشَدُّ فَرَحًا بِتَوْبَةِ عَبْدِهِ مِنْ أَحَدٍ يَجِدُ راحِلَتَهُ». (مسلم). «خداوند هنگام توبه بنده‏اش بمراتب بیشتر خوشحال مى‏شود از کسى که مرکب گمشده‏اش را پیدا کند».

همچنین گفته‏اند: در زمان رسول اکرمصشخصى مرتکب گناهى شده بود که باید براى آن کفاره مى‏داد. براى این منظور همراه کنیز خود بحضور آنحضرتصشرفیاب شد. رسول اکرمصاز آن کنیز پرسید: «خداوند کجاست؟» گفت: (خداوند در آسمان است) رسول اکرمصپرسید: من کى هستم؟ گفت: تو رسول خدا هستى، پیامبر اکرمصبه صاحب کنیز گفت: او را آزاد کن، او مؤمن است.

در حدیثى دیگر، آنحضرتصفرمود: «يَقْبِضُ اللَّهُ الأَرْضَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، وَيَطْوِى السَّمَاءَ بِيَمِينِهِ ثُمَّ يَقُولُ: أَنَا الْمَلِكُ أَيْنَ مُلُوكُ الأَرْضِ»؟ «روز قیامت، خداوند در حالى که زمین را در قبضه گرفته و آسمان را که مانند طومارى پیچیده شده، در دست راست خود دارد، مى‏فرماید: (امروز) من پادشاه هستم. کجایند پادشاهان زمین!؟». (بخاری).

۲- تمام سلف صالح (صحابه، تابعین و ائمه اربعه) رضوان اللّه عليهم أجمعين، صفات خدا را بدون هیچگونه تاویل یا رد و نفى‏اى پذیرفته‏اند، کوچک‌ترین دلیلى وجود ندارد که آن‌ها این صفات را رد یا بر غیر معنى ظاهرى آن حمل کرده باشند، بلکه همه آن صفات را بر ظاهر آن حمل نموده و به معنى و مفهوم آن اعتقاد داشته‏اند، آن‌ها مى‏دانستند که صفات خدا با صفات سایر موجودات فناپذیر، تفاوت دارند.

از حضرت امام شافعى، درباره ﴿ٱلرَّحۡمَٰنُ عَلَى ٱلۡعَرۡشِ ٱسۡتَوَىٰ ٥﴾[طه: ۵]. سوال شد، فرمود:

نفس استوا (مستقر شدن بر عرش) معلوم است، اما کیفیت آن، مشخص نیست و هرگونه تفکر درباره آن، باعث گمراهى مى‏شود.

همچنین فرمود: به خدا و هر چه از سوى اوست، مطابق مشیت خدا، ایمان آورده‏ام. بر پیامبر و هر چه از سوى او آمده یا گفته شده است، مطابق خواست او ایمان آورده‏ام.

امام احمد، درباره این سخنان پیامبرصکه فرمود: «خداوند بر آسمان دنیا فرود مى‏آید، خداوند روز قیامت دیده مى‏شود، خداوند تعجب مى‏کند، مى‏خندد، خشم مى‏گیرد، خشنود مى‏شود، مى‏پسندد و...». گفت: بدون کم و کیف، به همه این مطالب ایمان دارم و صحت آن‌ها را مى‏پذیرم. یعنى ایمان دارم که خداوند، فرود مى‏آید و او بر عرش مستوى است و با همه مخلوقات تفاوت دارد. اما کیفیت فرود آمدن و رویت و استوى و معنى حقیقى آن‌ها را نمى‏دانم. و علم صحیح این مقوله‏ها را به خدا واگذار مى‏کنم که گوینده آن‌هاست. و قول رسول خداصرا رد نمى‏کنم. و خدا را بیش از آنچه که پیامبر اکرمصو خداوند، خودش وصف کرده توصیف نمى‏کنم. باوجود این، همه مى‏دانیم که هیچ چیزى مانند خدا وجود ندارد و او شنوا و بیناست ﴿لَيۡسَ كَمِثۡلِهِۦ شَيۡءٞۖ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡبَصِيرُ﴾[الشوری: ۱۱].