روش زندگی مسلمان

فهرست کتاب

دلایل نقلى:

دلایل نقلى:

۱- خداوند در آیات ۲۶ و ۲٧ سوره الرحمن در این باره چنین فرموده است: ﴿كُلُّ مَنۡ عَلَيۡهَا فَانٖ ٢٦ وَيَبۡقَىٰ وَجۡهُ رَبِّكَ ذُو ٱلۡجَلَٰلِ وَٱلۡإِكۡرَامِ ٢٧[الرحمن: ۲۶-۲٧]. «غیر از ذات یگانه خداوند، همه موجودات عالم (زنده و غیر زنده) روى زمین، از بین خواهند رفت»در آیات ۳۴ و ۳۵ سوره انبیاء مى‏فرماید:

﴿وَمَا جَعَلۡنَا لِبَشَرٖ مِّن قَبۡلِكَ ٱلۡخُلۡدَۖ أَفَإِيْن مِّتَّ فَهُمُ ٱلۡخَٰلِدُونَ ٣٤ كُلُّ نَفۡسٖ ذَآئِقَةُ ٱلۡمَوۡتِۗ وَنَبۡلُوكُم بِٱلشَّرِّ وَٱلۡخَيۡرِ فِتۡنَةٗۖ وَإِلَيۡنَا تُرۡجَعُونَ ٣٥[الأنبیاء: ۳۴-۳۵]. «(اى پیامبر!) ما براى هیچ انسانى پیش از تو زندگى جاویدان قرار نداده‏ایم، (آنان که انتظار مرگ تو را دارند و با مرگ تو اسلام را پایان یافته مى‏دانند) اگر تو بمیرى، ایشان جاودانه مى‏مانند؟! هر کسى (موجود زنده‏اى) مزه مرگ را مى‏چشد، ما شما را با سود و زیان و خوبى و بدى (در زندگى دنیا) کاملا آزمایش مى‏کنیم، و سرانجام به‌سوى ما بر گردانیده مى‏شوید (کیفر و پاداش اعمال خود را مى‏بینید)».

در آیه ٧ سوره تغابن مى‏فرماید: ﴿ زَعَمَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَن لَّن يُبۡعَثُواْۚ قُلۡ بَلَىٰ وَرَبِّي لَتُبۡعَثُنَّ ثُمَّ لَتُنَبَّؤُنَّ بِمَا عَمِلۡتُمۡۚ وَذَٰلِكَ عَلَى ٱللَّهِ يَسِيرٞ ٧[التغابن: ٧].«کافران ‏پنداشته‌اند که هرگز زنده و برانگیخته نخواهند شد، اى پیامبر! بگو: سوگند به ذات پروردگارم که شما زنده و برانگیخته خواهید شد. و از اعمالى که انجام داده‏اید، با خبرتان خواهند کرد، این کار براى خدا ساده و آسان است».

در آیات ۴-۶ سوره مطففین مى‏فرماید: ﴿أَلَا يَظُنُّ أُوْلَٰٓئِكَ أَنَّهُم مَّبۡعُوثُونَ ٤ لِيَوۡمٍ عَظِيمٖ ٥ يَوۡمَ يَقُومُ ٱلنَّاسُ لِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ٦[المطففین: ۴-۶]. «آیا اینان گمان نمى‏برند که دوباره زنده مى‏شوند در روز بسیار بزرگ و هولناکى (بنام قیامت)؟ همان روزى که مردم در پیشگاه پروردگار جهانیان (براى حساب و کتاب) سر از قبرها بیرون مى‏آوردند».

در آیه ٧ سوره شورى، مى‏فرماید: ﴿وَتُنذِرَ يَوۡمَ ٱلۡجَمۡعِ لَا رَيۡبَ فِيهِۚ فَرِيقٞ فِي ٱلۡجَنَّةِ وَفَرِيقٞ فِي ٱلسَّعِيرِ[الشوری: ٧]. «و (مردم را) از گردهمایى (روز قیامت) که هیچ تردیدى در وقوع آن نیست، بیم دهى، (در آن روز مردم دو گروه بیش نیستند) گروهى در بهشت بسر مى‏برند و گروهى در آتش سوزان دوزخ».

در سوره زلزال، مى‏فرماید: ﴿إِذَا زُلۡزِلَتِ ٱلۡأَرۡضُ زِلۡزَالَهَا ١ وَأَخۡرَجَتِ ٱلۡأَرۡضُ أَثۡقَالَهَا ٢ وَقَالَ ٱلۡإِنسَٰنُ مَا لَهَا ٣ يَوۡمَئِذٖ تُحَدِّثُ أَخۡبَارَهَا ٤ بِأَنَّ رَبَّكَ أَوۡحَىٰ لَهَا ٥ يَوۡمَئِذٖ يَصۡدُرُ ٱلنَّاسُ أَشۡتَاتٗا لِّيُرَوۡاْ أَعۡمَٰلَهُمۡ ٦ فَمَن يَعۡمَلۡ مِثۡقَالَ ذَرَّةٍ خَيۡرٗا يَرَهُۥ ٧ وَمَن يَعۡمَلۡ مِثۡقَالَ ذَرَّةٖ شَرّٗا يَرَهُۥ ٨[الزلزلة: ۱-۸]. «هنگامى که زمین، سخت به لرزه در انداخته ‏شود (از هم مى‏شکافد و دفینه‏ها و مرده‏ها) و همه سنگینى‏هاى خود را بیرون مى‏اندازد، انسان مى‏گوید: زمین را چه شده است؟ در آن روز (که آغاز قیامت است) زمین خبرهاى خود را بازگو مى‏کند (حوادثى را که بر او گذشته شرح مى‏دهد) و این بدان سبب است که پروردگار تو بدو پیام مى‏دهد (که چه بشود و چه بگوید) در آن روز مردم (از قبرهاى خود) دسته دسته و پراکنده بیرون مى‏آیند (و رهسپار صحراى محشر مى‏شوند) تا کارهایشان به آن‌ها نشان داده شود (نتیجه اعمالشان را ببینند) پس هرکس به اندازه ذره غبارى کار نیک کرده باشد، آن را خواهد دید (پاداشش را خواهد گرفت) و هرکس به اندازه ذره غبارى کار بد کرده باشد، آن را خواهد دید (سزایش را خواهد چشید)».

در آیه ۱۵۸ سوره انعام، مى‏فرماید: ﴿هَلۡ يَنظُرُونَ إِلَّآ أَن تَأۡتِيَهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ أَوۡ يَأۡتِيَ رَبُّكَ أَوۡ يَأۡتِيَ بَعۡضُ ءَايَٰتِ رَبِّكَۗ يَوۡمَ يَأۡتِي بَعۡضُ ءَايَٰتِ رَبِّكَ لَا يَنفَعُ نَفۡسًا إِيمَٰنُهَا لَمۡ تَكُنۡ ءَامَنَتۡ مِن قَبۡلُ أَوۡ كَسَبَتۡ فِيٓ إِيمَٰنِهَا خَيۡرٗا[الأنعام: ۱۵۸]. «(قبلا دلایل لازم بر وجوب ایمان بیان گردید، پس چرا ایمان نمى‏آورند)؟ آیا انتظار دارند که فرشتگان (قبض ارواح) به سراغشان بیایند؟ یا اینکه پروردگارت (خودش) به‌سوى آن‌ها بیاید؟ یا پاره‏اى از نشانه‏هاى پروردگارت براى آن‌ها نمودار شود؟ روزى پاره‏اى از نشانه‏هاى پروردگارت فرا مى‏رسد (و آنان را به ایمان اجبارى وادار مى‏کند) اما ایمان آوردن افرادى که قبل از آن، ایمان نیاورده‏اند یا اینکه با وجود ایمان (کارهاى پسندیده نکرده‏اند) سودى بحالشان نخواهد داشت».

و در آیه ۸۲ سوره النمل می‌فرماید:

﴿وَإِذَا وَقَعَ ٱلۡقَوۡلُ عَلَيۡهِمۡ أَخۡرَجۡنَا لَهُمۡ دَآبَّةٗ مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ تُكَلِّمُهُمۡ أَنَّ ٱلنَّاسَ كَانُواْ بِ‍َٔايَٰتِنَا لَا يُوقِنُونَ ٨٢[النمل: ۸۲].

«هنگامى که فرمان وقوع قیامت فرا رسد، (از جمله نشانه‏هاى آن یکى این است که) جانورى از زمین براى مردم بیرون مى‏آوریم که با ایشان سخن مى‏گوید (از جمله با کسانى که) به آیات خدا ایمان نیاورده‏اند (مى‏گوید: اکنون با چشم خود ببینند که قیامت دارد شروع مى‏شود و عذاب الهى گریبانگیر شما میگردد و پشیمانى سودى ندارد)».

در آیات ٩۶-٩٧ سوره انبیاء مى‏فرماید: ﴿حَتَّىٰٓ إِذَا فُتِحَتۡ يَأۡجُوجُ وَمَأۡجُوجُ وَهُم مِّن كُلِّ حَدَبٖ يَنسِلُونَ ٩٦ وَٱقۡتَرَبَ ٱلۡوَعۡدُ ٱلۡحَقُّ فَإِذَا هِيَ شَٰخِصَةٌ أَبۡصَٰرُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ[الأنبیاء: ٩۶-٩٧]. «وقتى (درها) براى آمدن یاجوج و ماجوج گشوده شوند، آن‌ها شتابان از هر بلندى و ارتفاعى مى‏گذرند (و موجب پریشانى و هرج و مرج در زمین مى‏شوند)، (در آن هنگام) وعده راستین (خدا که روز قیامت است) نزدیک مى‏شود، و بناگاه (چنان وحشتى سراسر وجود کافران را فرا مى‏گیرد که) چشم‌هایشان از حرکت باز مى‏ایستد».

در آیات ۵٧-۶۱ سوره زخرف، مى‏فرماید: ﴿وَلَمَّا ضُرِبَ ٱبۡنُ مَرۡيَمَ مَثَلًا إِذَا قَوۡمُكَ مِنۡهُ يَصِدُّونَ ٥٧ وَقَالُوٓاْ ءَأَٰلِهَتُنَا خَيۡرٌ أَمۡ هُوَۚ مَا ضَرَبُوهُ لَكَ إِلَّا جَدَلَۢاۚ بَلۡ هُمۡ قَوۡمٌ خَصِمُونَ ٥٨ إِنۡ هُوَ إِلَّا عَبۡدٌ أَنۡعَمۡنَا عَلَيۡهِ وَجَعَلۡنَٰهُ مَثَلٗا لِّبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ ٥٩ وَلَوۡ نَشَآءُ لَجَعَلۡنَا مِنكُم مَّلَٰٓئِكَةٗ فِي ٱلۡأَرۡضِ يَخۡلُفُونَ ٦٠ وَإِنَّهُۥ لَعِلۡمٞ لِّلسَّاعَةِ فَلَا تَمۡتَرُنَّ بِهَا وَٱتَّبِعُونِۚ هَٰذَا صِرَٰطٞ مُّسۡتَقِيمٞ ٦١[الزخرف: ۵٧-۶۱]. «و چون [آفرینش‏] فرزند مریم مثل زده شد، آن گاه قومت از آن بانگ [به ریشخند] برداشتند. و گفتند: آیا معبودان ما بهترند یا او. [آن مثل را] براى تو جز از روى جدال نزدند حقّ این است که آنان گروهى ستیزه جویند. او (عیسى÷) جز بنده‏اى نیست که بر او انعام کرده‏ایم و او را براى بنى اسراییل مایه عبرتى گرداندیم. و اگر مى‏خواستیم به جاى شما فرشتگانى قرار مى‏دادیم که در زمین جانشین شوند. و به یقین او (حضرت عیسى) نشانه‏اى براى قیامت است پس هرگز درباره آن (قیامت) شک مکنید و از من پیروى کنید. راه راست این است».

در آیات ۶۸-٧۰ سوره زمر، مى‏فرماید: ﴿وَنُفِخَ فِي ٱلصُّورِ فَصَعِقَ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَن فِي ٱلۡأَرۡضِ إِلَّا مَن شَآءَ ٱللَّهُۖ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخۡرَىٰ فَإِذَا هُمۡ قِيَامٞ يَنظُرُونَ ٦٨ وَأَشۡرَقَتِ ٱلۡأَرۡضُ بِنُورِ رَبِّهَا وَوُضِعَ ٱلۡكِتَٰبُ وَجِاْيٓءَ بِٱلنَّبِيِّ‍ۧنَ وَٱلشُّهَدَآءِ وَقُضِيَ بَيۡنَهُم بِٱلۡحَقِّ وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ ٦٩ وَوُفِّيَتۡ كُلُّ نَفۡسٖ مَّا عَمِلَتۡ وَهُوَ أَعۡلَمُ بِمَا يَفۡعَلُونَ ٧٠[الزمر: ۶۸-٧۰]. «در صور دمیده خواهد شد و تمام کسانى که در آسمان‌ها و زمین هستند، میمیرند، مگر کسانى که خدا بخواهد (آنانرا تا زمانى دیگر زنده بدارد) سپس بار دیگر در آن دمیده مى‏شود، بناگاه همگى (جان مى‏گیرند) و به پا مى‏خیزند و مى‏نگرند، زمین (محشر) با نور (تجلى) خداوند روشن مى‏شود و کتاب (نامه اعمال هر کسى بدستش) نهاده مى‏شود، و پیامبران و گواهان حاضر مى‏شوند، و راست و درست درمیان مردم داورى مى‏گردد، و اندک ستمى در حق کسى نخواهد شد، و خدا (از هرکس دیگرى) بهتر مى‏داند که آنان چه کارهایى کرده‏اند».

و در آیه ۴٧ سورده انبیاء مى‏فرماید: ﴿وَنَضَعُ ٱلۡمَوَٰزِينَ ٱلۡقِسۡطَ لِيَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ فَلَا تُظۡلَمُ نَفۡسٞ شَيۡ‍ٔٗاۖ وَإِن كَانَ مِثۡقَالَ حَبَّةٖ مِّنۡ خَرۡدَلٍ أَتَيۡنَا بِهَاۗ وَكَفَىٰ بِنَا حَٰسِبِينَ ٤[الأنبیاء: ۴٧]. «و ما ترازوى عدل و داد را در رزو قیامت خواهیم نهاد، و اصلا بهیچ کسى ستمى نمى‏شود و اگر به اندازه دانه خردلى (کار نیک یا بدى انجام گرفته باشد) آن را حاضر و آماده مى‏سازیم (و کیفر و پاداش آن را مى‏دهیم) و ما براى محاسبه اعمال (گفتار و کردار) شما کافى خواهیم بود».

در آیات ۱۳-۳۴ سوره‏الحاقه، مى‏فرماید: ﴿فَإِذَا نُفِخَ فِي ٱلصُّورِ نَفۡخَةٞ وَٰحِدَةٞ ١٣ وَحُمِلَتِ ٱلۡأَرۡضُ وَٱلۡجِبَالُ فَدُكَّتَا دَكَّةٗ وَٰحِدَةٗ ١٤ فَيَوۡمَئِذٖ وَقَعَتِ ٱلۡوَاقِعَةُ ١٥ وَٱنشَقَّتِ ٱلسَّمَآءُ فَهِيَ يَوۡمَئِذٖ وَاهِيَةٞ ١٦ وَٱلۡمَلَكُ عَلَىٰٓ أَرۡجَآئِهَاۚ وَيَحۡمِلُ عَرۡشَ رَبِّكَ فَوۡقَهُمۡ يَوۡمَئِذٖ ثَمَٰنِيَةٞ ١٧ يَوۡمَئِذٖ تُعۡرَضُونَ لَا تَخۡفَىٰ مِنكُمۡ خَافِيَةٞ ١٨ فَأَمَّا مَنۡ أُوتِيَ كِتَٰبَهُۥ بِيَمِينِهِۦ فَيَقُولُ هَآؤُمُ ٱقۡرَءُواْ كِتَٰبِيَهۡ ١٩ إِنِّي ظَنَنتُ أَنِّي مُلَٰقٍ حِسَابِيَهۡ ٢٠ فَهُوَ فِي عِيشَةٖ رَّاضِيَةٖ ٢١ فِي جَنَّةٍ عَالِيَةٖ ٢٢ قُطُوفُهَا دَانِيَةٞ ٢٣ كُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ هَنِيٓ‍َٔۢا بِمَآ أَسۡلَفۡتُمۡ فِي ٱلۡأَيَّامِ ٱلۡخَالِيَةِ ٢٤ وَأَمَّا مَنۡ أُوتِيَ كِتَٰبَهُۥ بِشِمَالِهِۦ فَيَقُولُ يَٰلَيۡتَنِي لَمۡ أُوتَ كِتَٰبِيَهۡ ٢٥ وَلَمۡ أَدۡرِ مَا حِسَابِيَهۡ ٢٦ يَٰلَيۡتَهَا كَانَتِ ٱلۡقَاضِيَةَ ٢٧ مَآ أَغۡنَىٰ عَنِّي مَالِيَهۡۜ ٢٨ هَلَكَ عَنِّي سُلۡطَٰنِيَهۡ ٢٩ خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ٣٠ ثُمَّ ٱلۡجَحِيمَ صَلُّوهُ ٣١ ثُمَّ فِي سِلۡسِلَةٖ ذَرۡعُهَا سَبۡعُونَ ذِرَاعٗا فَٱسۡلُكُوهُ ٣٢ إِنَّهُۥ كَانَ لَا يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ ٱلۡعَظِيمِ ٣٣ وَلَا يَحُضُّ عَلَىٰ طَعَامِ ٱلۡمِسۡكِينِ ٣٤[الحاقة: ۱۳-۳۴]. «هرگاه براى اولین بار در صور دمیده شود، زمین و کوه‌ها از جا کنده شوند و یکباره درهم کوبیده و متلاشى مى‏شوند. در آن هنگام است که آن واقعه (بزرگ قیامت در جهان) رخ مى‏دهد و آسمان از هم مى‏شکافد و مى‏پراکند و سست و نا استوار مى‏گردد، و فرشتگان در اطراف و کناره‏هاى آسمان (آن روزى) قرار مى‏گیرند، و در آن روز، هشت فرشته عرش پروردگارت را بر فراز سر خود، بر مى‏دارند (حمل مى‏کنند). در آن روز، شما در پیشگاه خداوند (براى رسیدگى به اعمالتان) حاضر مى‏شوید و چیزى از کارهاى مخفى و پنهان شما، پوشیده نمى‏ماند، و اما هر کسى که نامه اعمالش به دست راست او داده شود، (فریاد شادى سر مى‏دهد) و مى‏گوید: اى مردم! نامه اعمال مرا بگیرید و بخوانید، من (در دنیا) یقین داشتم که (در این روز) با حساب و کتاب اعمال خود روبرو مى‏شوم، پس او در زندگى رضایت بخشى خواهد بود، در این باغ و الاى بهشت بسر خواهند برد که میوه‏هاى آن در دسترس است، (به آن‌ها گفته خواهد شد) در برابر کارهایى که در روزگاران گذشته (در دنیا) انجام داده‏اید، بخورید و بنوشید، گوارایتان باد، و اما کسى که نامه اعمالش بدست چپش داده شود، مى‏گوید: اى کاش هرگز نامه اعمالم بمن داده نمى‏شد، و هرگز نمى‏دانستم که حساب من چیست، اى کاش! همان مرگ پایان بخش عمرم مى‏بود. دارایى من نه سودى بحالم بخشید و به درد (بیچارگى امروزم) نخورد، قدرتم از دستم رفت، (آن وقت است که خدا به فرشتگان نگهبان دوزخ دستور مى‏دهد که) او را بگیرید و به غل زنجیرش کشید، سپس او را در دوزخ بیندازید، آنگاه او را با زنجیرى آهنى که ٧۰ ذراع (متر) طول دارد، ببندید، چرا که او به خداوند بزرگ، ایمان نیاورده بود و مردم را به دادن خوراک به افراد بینوا، تشویق نمى‏کرد».

سرانجام، در آیات ۶۸-٧۱ سوره مریم درباره احوال معاد و جهان آخرت، مى‏فرماید: ﴿فَوَرَبِّكَ لَنَحۡشُرَنَّهُمۡ وَٱلشَّيَٰطِينَ ثُمَّ لَنُحۡضِرَنَّهُمۡ حَوۡلَ جَهَنَّمَ جِثِيّٗا ٦٨ ثُمَّ لَنَنزِعَنَّ مِن كُلِّ شِيعَةٍ أَيُّهُمۡ أَشَدُّ عَلَى ٱلرَّحۡمَٰنِ عِتِيّٗا ٦٩ ثُمَّ لَنَحۡنُ أَعۡلَمُ بِٱلَّذِينَ هُمۡ أَوۡلَىٰ بِهَا صِلِيّٗا ٧٠ وَإِن مِّنكُمۡ إِلَّا وَارِدُهَاۚ كَانَ عَلَىٰ رَبِّكَ حَتۡمٗا مَّقۡضِيّٗا ٧١[مریم: ۶۸-٧۱]. «اى محمد! سوگند به ذات پروردگارت، هر آینه کافران را همراه با شیاطین گرد مى‏آوریم، سپس ایشان را (اطراف) دوزخ با خوارى و ذلت حاضر مى‏کنیم، بعد کسانى را که در برابر خدا سرکش‏تر از دیگران بوده‏اند، جدا مى‏کنیم، بعد از آن، ما مى‏دانیم که چه کسانى از میان آن‌ها بیشتر براى سوختن در آتش، اولویت دارند، (دقیقا افراد گستاخ را انتخاب مى‏کنیم، و در این گزینش هیچگونه اشتباهى رخ نخواهد داد) همه شما انسان‌ها (بدون استثناء) وارد دوزخ مى‏شوید، (مؤمنان براى عبور و دیدن، و کافران براى دخول و ماندن) این امر حتمى است و فرمان قطعى خداوند مى‏باشد».

۲- رسول اکرمصنیز درباره احوال قیامت، سخن گفته است. در روایتى که امام احمد و بخارى و مسلم، نقل کرده‏اند، مى‏فرماید: «لاَ تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى يَمُرَّ الرَّجُلُ بِقَبْرِ الرَّجُلِ فَيَقُولَ: يَا لَيْتَنِى كُنْتُ مَكَانَهُ». «قیامت نخواهد آمد مگر زمانى که یک شخص هنگام عبور از کنار قبر شخص دیگر، آرزو کند. اى کاش صاحب این قبر من مى‏بودم». و در روایتى دیگر که امام مسلم آن را ذکر کرده است، مى‏فرماید: «إِنَّ السَّاعَةَ لاَ تَكُونُ حَتَّى تَكُونَ عَشْرُ آيَاتٍ خَسْفٌ بِالْمَشْرِقِ وَخَسْفٌ بِالْمَغْرِبِ وَخَسْفٌ فِى جَزِيرَةِ الْعَرَبِ وَالدُّخَانُ وَالدَّجَّالُ وَدَابَّةُ الأَرْضِ وَيَأْجُوجُ وَمَأْجُوجُ وَطُلُوعُ الشَّمْسِ مِنْ مَغْرِبِهَا وَنَارٌ تَخْرُجُ مِنْ قُعْرَةِ عَدَنٍ تَرْحَلُ النَّاسَ وَنُزُولُ عِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ» «تا زمانى که ده علامت، آشکار نشود، قیامت نخواهد آمد، خسوف در مشرق، خسوف در مغرب، خسوف در جزیرة العرب، دود فراگیرى که همه عالم را تیره و تار خواهد کرد، آمدن دجال، خروج دابة الأرض، طلوع آفتاب از غرب، آتشى که از اقسا نقاط عدن مى‏آید و مردم با دیدن آن، از جایى به جاى دیگر کوچ مى‏کنند، و نازل شدن حضرت عیسى÷».

در حدیثى دیگر که در صحیح مسلم آمده، چنین مى‏فرماید: «دجال در میان امت من ظاهر مى‏شود و بمدت چهل (روز یا ماه یا سال) مى‏ماند، بعد خداوند، عیسى بن مریم را که شبیه عروه بن مسعودساست مى‏فرستد، آن حضرت با دجال مبارزه مى‏کند و او را از میان مى‏برد، سپس مردم بمدت چهل سال طورى زندگى مى‏کنند که بین دو نفر از آن‌ها کوچک‌ترین برخوردى که موجب رنجش آن‌ها از یکدیگر شود، روى نمى‏دهد، بعد به خواست خدا، باد سردى از جانب شام خواهد وزید، در اثر آن کلیه کسانى که یک ذره ایمان یا خیر خواهى در دل‌هایشان وجود داشته باشد، مى‏میرند، و اگر کسى براى نجات خود در شکاف کوهى پنهان شود، آن باد او را تعقیب مى‏کند، و از بین مى‏برد، فقط مردم شرور و بى‌ارزش و درنده خویى که خوبى و بدى برایشان یکسان است، باقى مى‏مانند، آنگاه شیطان در برابر آن‌ها ظاهر مى‏شود و مى‏گوید: به سخنان من گوش کنید، مردم مى‏گویند: تو از ما چه مى‏خواهى؟ شیطان آن‌ها را به پرستش بت‌ها دعوت مى‏کند، و آن‌ها مدتى را در عیش و عشرت بسر مى‏برند، بعد از آن، صور دمیده مى‏شود، هرکس که صداى آن را بشنود، بسوى آن توجه مى‏کند، اولین کسى که صداى صور را مى‏شنود، شخصى است که مشغول تمیز کردن حوض شتر خود مى‏باشد، او بیهوش مى‏شود و بعد تمام مردم با شنیدن آن بیهوش مى‏شوند (می‌میرند) بعد باران آرامى مانند شبنم مى‏بارد، در اثر آن اجساد متلاشى شده انسان‌ها بحالت اولیه خود بر مى‏گردنند.

بعد صور دوم که صور بعث (یا زنده شدن) نام دارد، بصدا در مى‏آید، آنگاه مردم سراز قبرها بیرون مى‏آورند و پریشان به اطراف خود نگاه مى‏کنند، سپس فرمان مى‏رسد که مردم در صحراى محشر در پیشگاه خداوند حاضر شوند، و چگونگى به انجام رسانیدن مسولیت خود را بیان کنند، بعد ندا مى‏رسد که دوزخیان جدا شوند، مى‏پرسند، دوزخیان چه کسانى و چه تعدادى هستند؟ پاسخ مى‏آید که از هر هزار نفر، ٩٩٩ نفر اهل دوزخ‏اند، آن روز، چنان سهمگین و خطرناک است که زنان، حامله سقط جنین مى‏کنند و کودکان از ترس، پیر مى‏شوند، و در آن روز، همه اسرار نهان، آشکار مى‏شود.

در حدیثى دیگر که مسلم روایت کرده، مى‏فرماید: «قیامت بر پا نمى‏شود، مگر روزى که همه مرد، شرور باشند».

در حدیثى دیگر، مى‏فرماید: «میان دمیدن دو صور، چهل (روز یا هفته یا ماه یا سال) فاصله وجود دارد، بعد بارانى مى‏بارد و انسان‌هاى مرده مانند سبزیجات از زمین مى‏رویند (از قبرها بیرون مى‏آیند) تمام بدن انسان جز قسمت آخر ستون فقراتش، مى‏پوسد، آفرینش دوباره انسان، روز قیامت از همان قسمت باقی مانده ستون فقراتش، صورت مى‏گیرد». (مسلم).

نقل است که روزى آنحضرتصدر حال ایراد خطبه، خطاب به حاضران، فرمودند: «اى مردم! روز قیامت شما سر لخت و پا لخت حشر مى‏شوید، نخستین کسى که لباس مى‏پوشد، حضرت ابراهیم÷ مى‏باشد.

عده‏اى از افراد امت مرا حاضر مى‏کنند و در سمت چپ نگاه مى‏دارند. من مى‏گویم: پروردگارا! آنان از یاران من بودند. بمن مى‏گویند: تو نمى‏دانى که بعد از رفتن تو، آن‌ها دست به چه اعمالى زدند!». (مسلم). در حدیثى دیگر که درباره شرح حال روز قیامت است، مى‏فرماید: «روز قیامت هیچ بنده‏اى مادام که به چهار سؤال، جواب ندهد، اجازه تکان خوردن و رفتن ندارد.

۱- عمرش را چگونه و در انجام دادن چه کارهایى گذرانده است؟

۲- به علمى که داشته، چقدر عمل کرده است؟

۳- مالش را از چه راهى بدست آورده و صرف چه راهى کرده است؟

۴- بدنش را در انجام چه کارهایى پیر و فرسوده کرده است؟». (ترمذى و مسلم).

در حدیثى دیگر، درباره حوض کوثر که از جریانات قیامت است، مى‏فرماید: «بزرگى حوض کوثر (حوض من) به اندازه مسافت یک ماه است. آبش از شیر، سفیدتر و از مشک و گلاب، خوشبوتر است. پیاله‏هاى آن، در کثرت مانند ستاره‏هاى آسمان‏اند. هرکس یکبار از آن آب بنوشد، هرگز تشنه نخواهد شد». (بخارى، مسلم، ابن ماجه).

در روایتى دیگر آمده است «که روزى عایشه صدیقهلگریست. آنحضرتصپرسید چرا گریه مى‏کنى؟ گفت: بیاد دوزخ افتادم، گریه‏ام گرفت. بعد از آن حضرت سؤال کرد آیا شما در آن روز بیاد همسرانتان مى‏افتید؟ آنحضرتصفرمود: بلى. غیر از سه جا که در آن احوال، هیچکس بیاد کسى دیگر نمى‏افتد.

۱- هنگامى که پرونده اعمال انسان‌ها توزیع مى‏شود.

۲- جایى که اعمال انسان محاسبه مى‏شود، هرکس در این فکر است که آیا اعمال نیکش بر اعمال بدش مى‏چربد یا خیر.

۳- زمانى که پل صراط بر متن دوزخ نصب مى‏شود تا زمان عبور کردن و گذشتن از آن».

(ابو داوود). در روایتى دیگر، رسول اکرمصمى‏فرماید: «هر پیامبرى یک دعاى مستجاب دارد. هرکدام از پیامبران پیشین، دعاى خود را در حق امتش از خدا، خواسته است. اما من دعاى خود را براى شفاعت امتم در روز قیامت، نگهداشته‏ام».

و در حدیثى دیگر مى‏فرماید: «من سالار فرزندان آدم هستم. روز قیامت، قبل از همه از قبر بیرون مى‏آیم. و نخستین شفاعت کننده‏اى که شفاعتش پذیرفته مى‏شود خواهم بود. و نیز پرچم حمد و ستایش پروردگار در روز قیامت، در دست من خواهد بود. با وجود این، بر هیچکس فخرفروشى نمى‏کنم».

در روایت دیگر، آنحضرتصمى‏فرماید: «هرکس روزى سه بار بهشت را از خدا بخواهد، بهشت مى‏گوید: خداوندا! او را داخل بهشت گردان. و هرکس روزى سه بار از دوزخ پناه جوید، دوزخ مى‏گوید: خداوندا! او را از دوزخ پناه بده».