دلائل نقلى:
۱- خداوند مىفرماید:
﴿وَلۡتَكُن مِّنكُمۡ أُمَّةٞ يَدۡعُونَ إِلَى ٱلۡخَيۡرِ وَيَأۡمُرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَيَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ ١٠٤﴾[آل‌عمران: ۱۰۴].
«گروهى از میان شما باید کار امر به معروف و نهى از منکر را بر عهده بگیرد. اینانند راستگاران».
مىفرماید:
﴿ٱلَّذِينَ إِن مَّكَّنَّٰهُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ أَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ وَأَمَرُواْ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَنَهَوۡاْ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ﴾[الحج: ۴۱].
«آن مؤمنانى که خداوند به آن‌ها وعده یارى و پیروزى داده است، کسانى هستند که هرگاه در زمین ایشان را قدرت بخشیم، نماز را بر پا مىدارند و زکات را مىپردازند و امر به معروف و نهى از منکر مىنمایند».
مىفرماید:
﴿وَٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتُ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلِيَآءُ بَعۡضٖۚ يَأۡمُرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَيَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَيُقِيمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَيُؤۡتُونَ ٱلزَّكَوٰةَ وَيُطِيعُونَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥٓ﴾[التوبة: ٧۱].
«مردان و زنان مؤمن برخى دوستان و یاوران برخى دیگرند. همدیگر را به کار نیک مىخوانند و از کار بد باز مىدارند و نماز را چنانچه باید مىگذارند و زکات را مىپردازند و از خداوند و پیغمبرش فرمانبردارى مىکنند».
و به نقل از لقمان مىفرماید:
﴿يَٰبُنَيَّ أَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَ وَأۡمُرۡ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَٱنۡهَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَٱصۡبِرۡ عَلَىٰ مَآ أَصَابَكَۖ إِنَّ ذَٰلِكَ مِنۡ عَزۡمِ ٱلۡأُمُورِ ١٧﴾[لقمان: ۱٧]. «اى پسرم! نماز را چنانکه شایسته است بخوان به کار نیک دستور بده و از کار بد نهى کن و در برابر مصیبتى که بتو مىرسد، شکیبا باش این‌ها از کارهایى است که باید بر انجام آن عزم را جزم کنى».
و مىفرماید: ﴿لُعِنَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِنۢ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ عَلَىٰ لِسَانِ دَاوُۥدَ وَعِيسَى ٱبۡنِ مَرۡيَمَۚ ذَٰلِكَ بِمَا عَصَواْ وَّكَانُواْ يَعۡتَدُونَ ٧٨ كَانُواْ لَا يَتَنَاهَوۡنَ عَن مُّنكَرٖ فَعَلُوهُۚ لَبِئۡسَ مَا كَانُواْ يَفۡعَلُونَ ٧٩﴾[المائدة: ٧۸-٧٩].
«حضرت داود و عیسى بن مریم کافران بنى اسرائیل را لعن و نفرین مىکردند این بدان خاطر بود که آنان پیوسته (از فرمان خدا) سرکشى مىکردند و در ظلم و فساد از حد مىگذشتند. آن‌ها از کار زشتى که انجام مىدادند باز نمىآمدند و همدیگر را نهى نمىکردند و چه کار بدى مىکردند».
خداوند در جاى دیگر قرآن، در ضمن بیان اینکه او کسانى را که امر به معروف و نهى از منکر کردهاند، نجات داده و تارکین امر به معروف و نهى از منکر را به نابودى کشانده است، مىفرماید:
﴿أَنجَيۡنَا ٱلَّذِينَ يَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلسُّوٓءِ وَأَخَذۡنَا ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ بِعَذَابِۢ بَ‍ِٔيسِۢ بِمَا كَانُواْ يَفۡسُقُونَ﴾[الأعراف: ۱۶۵].
«آنانى را که از بدىها منع کردهاند، نجات دادیم و کسانى را که (بوسیله ترک امر به معروف و نهى از منکر) بر خود ستم کردهاند، مواخذه کردیم. زیرا آنان از حد و مرز قانون خداوند پا را فراتر گذشته بودند».
۲- رسول اکرمصدر مورد امر به معروف و نهى از منکر امر کرده و فرموده است: «مَن رَأى مِنكُمْ مُنكَرا فَلْيُغَيّرْهُ بِيَدِه فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِه فَإنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِه وَذَالِكَ أَضْعَفُ الإِيمَان» «هرکس از شما کار زشتى را در حال انجام گرفتن مشاهده کند، باید با قدرت دست جلوى آن را بگیرد، اگر نتوانست با دست جلوى آن را بگیرد، بازبان، یعنى پند و اندرز دادن مانع انجام آن شود، و اگر توانائى این کار را هم نداشت، حداقل قلبا از انجام آن منکر اظهار ناخشنودى کند، این احساس ناخشنودى ضعیفترین درجه ایمان است». (مسلم).
در حدیثى دیگر که امام ترمذى آن را در سنن خود آورده است، مىفرماید: «لَتَأمُرُنّ بِالمَعْرُوفِ وَلَتَنْهَوُنَّ عَنِ المُنْكَرِ أو ليُوشِكَنّ اللّهُ أن يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عِقَابا مِنْهُ ثُمّ تَدْعُونَهُ فَلاَيَسْتَجِيبُ لَكُمْ» «باید امر به معروف و نهى از منکر کنید و گرنه این خطر وجود دارد که بزودى خداوند از جانب خود عذابى را بر شما مسلط گرداند، آنگاه اگر خدا را بخوانید، بخواسته شما هیچ توجهى نخواهد کرد».
۳- همچنین آن حضرتصفرموده است: «اگر درمیان قومى کار منکرى انجام بگیرد و کسانى که توان جلوگیرى آن را دارند، ساکت و خاموش بنشینند، باحتمال زیاد خداوند یک عذاب فراگیر بر آنان مسلط مىکند، یعنى عذابى که گناهکار و بیگناه را در بر مىگیرد».
در حدیثى خطاب به ابى ثعلبه که درباره ﴿لَا يَضُرُّكُم مَّن ضَلَّ إِذَا ٱهۡتَدَيۡتُمۡ﴾[المائدة: ۱۰۵]. سوال کرد، فرمود: اى ثعلبه به نیکىها امر کن، جلوى بدىها را بگیر، هرگاه از خواستههاى نفس پیروى شد و دنیا بر آخرت ترجیح داده شد و دیدى که هر صاحب عقل و خرد، به خرد خود مىنازد، آنگاه تو مواظب خود باش و در فکر توده مردم خود را دچار نگرانى نکن، همانا پشت سر شما فتنههائى مانند تاریکى شب سیاه مىآید، کسى که در این فتنه به آنچه متمسک شود که شما متمسک شدهاید، پنجاه برابر پاداش باو داده مىشود. (ابو داود ترمذى و ابن ماجه).
در حدیثى دیگر آمده است: «هر پیامبرى که پیش از من مبعوث شده است، از میان امت خود دوستان و مخلصانى داشته است، این یاران و مخلصان از روش و شیوههاى پیامبر خود تبعیت کردهاند، فرمان او را بجا آوردهاند. بعد کسانى جانشین آنان شدهاند که بر گفتههاى خود عمل نمىکردند و آنچه را که مأمور به انجام آن نبودند، انجام مىدادند. هرکس با این گونه اشخاص با دست خود جهاد کند، مؤمن است، هرکس با زبان و با قلب با آنان جهاد کند مؤمن است، بعد از این ذره برابر ایمان وجود ندارد». (مسلم).
رسول اکرمصدر پاسخ به این سوال که کدام جهاد بهتر است، فرمود: «بهترین جهاد گفتن حرف حق در برابر حکام ستمگر است». (ابن ماجه).