ماده هفتم: رکن چهارم (وقوف در عرفه):
وقوف عرفه، رکن چهارم از ارکان حج است. رسول للّهصمىفرماید: «اَلْحَجُّ اَلْعَرَفَةُ» «حج همان عرفه است» و معنى آن حضور پیدا کردن به میدانى که عرفه نام دارد مىباشد، این حضور چه یک لحظه باشد چه بیشتر البته با نیت وقوف. زمان وقوف از وقت ظهر روز نهم ذیحجه شروع مىشود و تا طلوع فجر شب دهم ذیحجه پایان مىپذیرد. وقوف، واجبات، سنن و مستحباتى دارد که با انجام آن وقوف کامل مىگردد.
۱- واجبات وقوف:
۱- حضور در عرفه روز نهم ذیحجه بعد از زوال خورشید تا غروب.
۲- بعد از برگشتن از عرفات در شب دهم ذیحجه، شب گذاردن در مزدلفه.
۳- رمى جمره عقبه (سنگ انداختن) در اولین روز نحر، (دهم ذیحجه).
۴- حلق (تراشیدن) یا تقصیر (کوتاه کردن) موهاى سر بعد از رمى جمره عقبه در روز قربان (دهم ذیحجه)
۵- گذراندن شب‌هاى یازدهم و دوازدهم و سیزدهم ذیحجه در منى یا گذراندن دو شب، یازدهم و دوازدهم براى کسانى که عجله دارند.
۶- زدن جمرهها سه گانه بعد از زوال در تمام روزهاى تشریق (سه روز، یازدهم و دوازدهم و سیزدهم ذیحجه ایام تشریق هستند. مترجم). یا حد اقل در دو روز اول (یازدهم و دوازدهم ذیحجه)
توجه: دلیل وجوب این اعمال، عمل رسول اللّهصو حدیث قولى آن حضرت است که مىفرماید: «خُذُوْا عَنِّىْ مَنَاسِكَكُمْ» «احکام و مناسک حج تان را از من یاد بگیرید». (مسلم). و مىفرماید: «حَجُّوْا كَمَا رَأَيْتُمُونِى أَحُجُّ» (في الصحيحن). «حج تان را مانند حج من انجام دهید».
سنتهاى وقوف:
۱- رفتن به منى روز هشتم ذیحجه و گذراندن شب نهم در آنجا و بیرون نرفتن از منى مگر بعد از طلوع خورشید تا اینکه نمازهاى پنجگانه در آنجا خوانده شود.
۲- حضور پیدا کردن در مسجد نمره در عرفات و خواندن نماز ظهر و عصر بصورت قصر و جمع کردن آن دو نماز همراه با امام در وقت ظهر.
۳- انجام وقوف عرفه بعد از ادا نماز ظهر و عصر همراه با امام و ادامه وقوف همراه با ذکر و دعا تا غروب خورشید.
۴- تأخیر نماز مغرب و اداء آن در مزدلفه همراه با نماز عشاء پس نماز مغرب و عشاء را بصورت جمع تأخیر در مزدلفه انجام دهد.
۵- رعایت ترتیب میان رمى جمره عقبه، نحر و حلق و طواف زیارت.
۶- اداء طواف زیارت در روز قربانى -دهم- قبل از غروب.
مستحبات وقوف:
۱- صبح روز نهم به عرفه از مسیر (ضبّ)
۲- غسل کردن بعد از زوال خورشید براى وقوف (عرفه) این غسل مشروع است حتى براى حایض و نفساء.
۳- ایستادن در نقطهاى که رسول اکرمصایستاده است یعنى کنار صخره بزرگى که در دامن جبل رحمت قرار دارد و جبل رحمت در وسط میدان عرفات است.
۴- بکثرت ذکر و دعا وقت وقوف عرفه و رو به قبله نمودن موقع وقوف تا غروب خورشید.
۵- بازگشت از عرفات از راه (مازمن) نه از مسیر (ضبّ)، زیرا رسول اللّهصاز یک مسیر رفته و از مسیرى دیگر برگشته است.
۶- رفتن با نهایت سکون و آرامش و دورى از هر گونه شتاب زدگى، زیرا رسول اللّهصمىفرماید: «أَيُّهَا النَّاسُ عَلَيْكُمْ بِالسَّكِينَةِ، فَإِنَّ الْبِرَّ لَيْسَ بِالإِيضَاعِ» (بخاری). «اى مردم، سکون و آرامش را براى خود برگزینند، زیرا در عجله و شتابزدگى هیچگونه خیر و برکتى وجود ندارد».
٧- به کثرت لبیک گفتن در مسیر عرفات، مزدلفه، منى این تلبیه تا شروع زدن جمره عقبه ادامه یابد.
۸- برداشتن هفت عدد سنگ ریزه از مزدلفه براى زدن شیطان اول.
٩- رفتن از مزدلفه بسوى منى بعد از روشن شدن و قبل از طلوع خورشید.
۱۰- به سرعت گذشتن از وادى محسر و به حرکت در آوردن جانور سوارى یا وسیله موتورى، که مزاحمت ایجاد کنند.
۱۱- زدن جمره عقبه میان طلوع خورشید و زوال آن.
۱۲- گفتن اللّه اکبر با پرتاب هر سنگریزه موقع زدن جمرهها.
۱۳- ذبح را شخصا انجام دادن یا حضور پیدا کردن در محل ذبح و گفتن این کلمات، «اللَّهُمَّ هَذَا مِنْكَ وَإِلَيْكَ اللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنِّىْ، كَمَا تَقَبَّلْتَ مِنْ إِبْرَاهِيْمَ خَلِيْلَكَ» بعد از گفتن بسم اللّه، اللّهاکبر - که گفتن دو کلمه واجب است.
۱۴- خوردن از گوشت «دم شکر» یا قربانى، رسول اللّهصاز گوشت «دم شکر» یا قربانى تناول مىفرمود.
۱۵- پیاده براى انجام جمرههاى سه گانه، روزهاى دهم، یازدهم و دوازدهم.
۱۶- خواندن این دعا «اللّه أكبر، اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ حَجًّا مَّبْرُوْرًا وَسَعْيًا مَّشْكُورًا وَذَنْبًا مَّغْفُورًا» با زدن هر یک از سنگریزهها.
۱٧- توقف کردن و دعا خواستن و رو به قبله ایستادن در هنگام دعاء بعد از زدن جمره اول و دوم نه سوم، رسول اللّهصبعد از زدن اول و دوم دعا نموده و بعد از سوم بدون دعا آنجا را ترک نموده است.
۱۸- زدن جمره عقبه از داخل وادى، رو به جمره نموده بیت را در سمت چپ خود قرار دهد، منى را در سمت راست.
۱٩- خواندن این دعاء موقع برگشتن از مکه «آيِبُونَ تَائِبُونَ عَابِدُونَ سَاجِدُونَ لِرَبِّنَا حَامِدُونَ صَدَقَ وَعْدَهُ وَنَصَرَ عَبْدَهُ وَهَزَمَ الأَحْزَابَ وَحْدَهُ» رسول اللّهصموقع برگشتن از مکه دعاى مذکور را خوانده است.