ماده پنجم: بحث ظهار:
۱- تعریف ظهار: ظهار عبارت است از اینکه، شخص به همسرش مىگوید: «أنتِ عَلَىَّ كَظَهْرِ أُمِّىِ» «تو براى من مانند پشت مادرم هستى».
۲- حکم ظهار: ظهار بدلیل اینکه خداوند آن را منکر و سخن دروغ دانسته است، حرام است. خداوند درباره ظهارکنندگان مىفرماید: ﴿وَإِنَّهُمۡ لَيَقُولُونَ مُنكَرٗا مِّنَ ٱلۡقَوۡلِ وَزُورٗا﴾[الـمجادلة: ۲]. «آنان سخن نازیبا و دروغ مىگویند».
۳- احکام ظهار:
۱- جمهور علماء بر این باورند که ظهار اختصاص به مادر ندارد بلکه تشبیه دادن همسر با کلیه زنانى که بطور دائم حراماند، ظهار نامیده مىشود، مانند: تشبیه دادن با دختر، خواهر، جده، عمه، خاله و غیره. زیرا همه این‌ها مانند مادرم حرمت ابدى دارند.
۲- هرگاه شوهر، (مظاهر) قصد رجوع به همسرش که با وى ظهار کرده داشته باشد، کفاره ظهار بر وى واجب مىگردد. خداوند مىفرماید: ﴿وَٱلَّذِينَ يُظَٰهِرُونَ مِن نِّسَآئِهِمۡ ثُمَّ يَعُودُونَ لِمَا قَالُواْ فَتَحۡرِيرُ رَقَبَةٖ مِّن قَبۡلِ أَن يَتَمَآسَّا﴾[الـمجادلة: ۳]. «و کسانى که با زنانشان ظهار مىکنند، سپس از آنچه گفتهاند باز مىگردند، باید پیش از آنکه به هم دست رسانند بردهاى آزاد کنند»و بعد از آن مراجعه نمایند.
۳- پرداختن کفاره، پیش از هر گونه تماس جنسى و انجام مقدمات آن، بر شخص ظهار کننده واجب است.
۴- اگر قبل از دادن کفاره تماس جنسى برقرار شود، بسیار گناه است، با ندامت و استغفار باید توبه کرد و کفاره داد. و بجز کفاره و توبه جریمهاى دیگر ندارد. رسول اللّهصخطاب به شخصى که گفت: با همسرم ظهار کردم و قبل از اینکه کفاره ظهار بدهم با وى جماع کردم، فرمود: «مَا حَمَلَكَ عَلَى ذَلِكَ فَلَا تَقْرَبْهَا حَتَّى تَفْعَلَ مَا أَمَرَك اللَّهُ بِهِ» (ترمذى و آن را صحیح گفته است). «چه عاملى موجب شد که چنین کنى؟ پس اکنون تا کفاره ندادهاى، با وى آمیزش جنسى نکن». رسول اکرمصدر این حدیث بر شوهر که پیش از کفاره مجامعت کرده بود، چیزى جز کفاره واجب نکرد.
۵- کفاره بصورت یکى از سه چیز باید داده شود. و انتقال از اولى به دومى از دومى به سومى جایز نیست مگر اینکه قادر به اولى نباشد. و آن سه از این قراراند. ۱- آزاد کردن غلام یا کنیز مسلمان. ۲- روزه گرفتن دو ماه متوالى بدون وقفه. ۳- اطعام ۶۰ مسکین. خداوند مىفرماید: ﴿فَتَحۡرِيرُ رَقَبَةٖ مِّن قَبۡلِ أَن يَتَمَآسَّاۚ ذَٰلِكُمۡ تُوعَظُونَ بِهِۦۚ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٞ ٣ فَمَن لَّمۡ يَجِدۡ فَصِيَامُ شَهۡرَيۡنِ مُتَتَابِعَيۡنِ مِن قَبۡلِ أَن يَتَمَآسَّاۖ فَمَن لَّمۡ يَسۡتَطِعۡ فَإِطۡعَامُ سِتِّينَ مِسۡكِينٗا﴾[الـمجادلة: ۳-۴]. «آزاد کردن یک گردن مؤمن قبل از برقرارى تماس جنسى، با این حکم به شما نصیحت مىشود و خداوند نسبت به اعمالتان آگاه است، اگر کسى غلام یا کنیز ندارد، دو ماه متوالى پیش از ایجاد و ارتباط جنسى روزه گیرد. هرکس توان این را ندارد شصت مسکین را اطعام کند».
۶- متوالى بودن روزهها لازم است، دو ماه قمرى روزه گیرد یا از روى حساب شصت روز را روزه گیرد، فرق ندارد. اگر بدون عذر بیمارى روزههاى کفاره را تفریق کرد، یعنى جدا، جدا گرفت روزههاى قبلى فاقد اعتبار شده از سر نو باید روزه گیرد، خداوند مىفرماید: ﴿فَصِيَامُ شَهۡرَيۡنِ مُتَتَابِعَيۡنِ﴾.
٧- مقدار کفاره در صورت اطعام، یک صاع گندم (دو کیلو و دویست گرم) یا دو صاع خرما یا جو (چهار کیلو و چهار صد گرم) است. این مقدار به یک مسکین داده شود. اگر تمام مقدار کفاره را به کمتر از شصت نفر داد، جایز نیست.