فصل دوازدهم: آداب پوشيدن لباس
مسلمان به موجب آیههاى که تقدیم مىگردد استفاده از لباس را از جمله اوامر و دستورات الهى مىداند. ﴿يَٰبَنِيٓ ءَادَمَ خُذُواْ زِينَتَكُمۡ عِندَ كُلِّ مَسۡجِدٖ وَكُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ وَلَا تُسۡرِفُوٓاْۚ إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُسۡرِفِينَ ٣١﴾[الأعراف: ۳۱]. ترجمه: «اى فرندان آدم، موقع هر نماز لباس زینت را بپوشید، بخورید، بیاشامید، اسراف نکنید،، بی‌شک خداوند مسرفان را دوست ندارد». و ﴿يَٰبَنِيٓ ءَادَمَ قَدۡ أَنزَلۡنَا عَلَيۡكُمۡ لِبَاسٗا يُوَٰرِي سَوۡءَٰتِكُمۡ وَرِيشٗاۖ وَلِبَاسُ ٱلتَّقۡوَىٰ ذَٰلِكَ خَيۡرٞ﴾[الأعراف: ۲۶]. «اى فرزندان آدم، به راستى لباسى را که شرمگاههایتان را بپوشاند و [مایه] زینت شما باشد نازل کردیم، و لباس پرهیزگارى [از همه] بهتر است». ﴿وَجَعَلَ لَكُمۡ سَرَٰبِيلَ تَقِيكُمُ ٱلۡحَرَّ وَسَرَٰبِيلَ تَقِيكُم بَأۡسَكُمۡ﴾[النحل: ۸۱]. «ساختن شلوار را که از مضرات گرمى و از تلفات جنگ شما را نجات مىدهد»، ﴿وَعَلَّمۡنَٰهُ صَنۡعَةَ لَبُوسٖ لَّكُمۡ لِتُحۡصِنَكُم مِّنۢ بَأۡسِكُمۡۖ فَهَلۡ أَنتُمۡ شَٰكِرُونَ ٨٠﴾[الأنبیاء: ۸۰]. «و زرهبافى را براى شما به او آموختیم تا شما را از [آسیب] کارزارتان حفظ کند، پس آیا سپاس گزارید؟»و رسول اکرمصنیز استفاده از لباس را مورد تاکید قرار داده است. مىفرماید: «كُلُوا وَاشْرَبُوا، وَالْبَسُوا فِي غَيْرِ إسْرَافٍ وَلَا مَخِيلَةٍ» «بخورید، بنوشید، بپوشید و صدقه کنید اما از اسراف و غرور بپرهیزید»، علاوه بر این رسول اکرمصلباس جایز و غیر جایز مستحب و مکروه را نیز بیان فرموده است. بنابراین بر مسلمان لازم است که در ارتباط با لباس نکات زیر را رعایت کند:
۱- مرد از استفاده لباس ابریشمى جدا خوددارى کند، لباس ابریشمى را در هیچ قالب چه بصورت شالگردن، عمامه، جامه، شلوار و کلاه و غیره نپوشد. زیرا رسول اکرمصمىفرماید: «لباس ابریشمى نپوشید، هرکس که در دنیا ابریشم بپوشد، در آخرت از آن محروم خواهد شد». (متفق علیه). در حدیثى دیگر آمده است. رسول اکرمصابریشمى را در دست راست و طلایى را دست چپ گرفته فرمود: «همانا این دو تا براى مردان امت من حرام هستند» در حدیثى دیگر آمده است: «لباس ابریشمى و طلا براى مردان امت من حرام هستند و براى زنان حلال مىباشند». (ابوداود با سند حسن).
۲- لباسش چه شلوار، جامه و چادر، و غیره را از کعب قدم پائینتر نکند، چرا که رسول اکرمصمىفرماید: آنچه از ساق بسوى قدم، پائینتر باشد، در دوزخ است. و مىفرماید: «خداوند به سوى کسى که لباسش را از روى تکبر به زمین کش بدهد، نمىنگرد». (متفق علیه).
۳- هر رنگ لباس جایز است و رنگ سفید از سایر رنگها ترجیح دارد. در حدیث آمده: «الْبَسُوا الْبَيَاضَ فَإِنَّهَا أَطْهَرُ وَأَطْيَبُ وَكَفِّنُوا فِيهَا مَوْتَاكُمْ» «لباس سفید بپوشید و اموات را نیز در لباس سفید کفن کنید، زیرا رنگ سفید پاکتر و جالبتر است». و از براءبن عازبس روایت است که: رسول اکرمصمیانه قد بود و من او را در یک لباس سرخ دیدهام، چنان زیبا بنظر مىرسید که هیچ چیزى را زیباتر از وى ندیده بودم. و علاوه بر این در روایات آمدهاست که رسول اکرمصلباس سبز بر تن کرده و همچنین از عمامه سیاه استفاده نموده است. (بخاری).
۴- جامه زن و چادرش چنان دراز باشد که قدمهایش را بپوشاند و با چادرش چهره، گردن و سینهاش را ستر نماید. در این خصوص آمده است: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِيُّ قُل لِّأَزۡوَٰجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَآءِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ يُدۡنِينَ عَلَيۡهِنَّ مِن جَلَٰبِيبِهِنَّ﴾[الأحزاب: ۵٩]. «اى پیامبر به زنان و دختران و تمام زنان مسلمانان بگو تا چادرهاى‌‌شان را (بر صورت‌ها) آویزان کنند و آن را اندکى پائین بکشند». و مىفرماید: ﴿وَلۡيَضۡرِبۡنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ﴾[النور: ۳۱]. «آنان، (زنان مؤمنه) باید چادرهاى‌‌شان را بر سینههاىشان آویزان کنند». و حضرت عایشهلمىفرماید: خداوند زنان مهاجرات را مورد مرحمت قرار بدهد، آفرین بر آنان، وقتى این آیه: ﴿وَلۡيَضۡرِبۡنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ...﴾[النور: ۳۱]. نازل شد، محکمترین چادرهاى‌‌شان را تکه کرده صورتهاى خودشان را پوشاندند و حضرت ام سلمهلمىفرماید: وقتى آیه: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِيُّ قُل لِّأَزۡوَٰجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَآءِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ يُدۡنِينَ عَلَيۡهِنَّ مِن جَلَٰبِيبِهِنَّ﴾[الأحزاب: ۵٩]. نازل شد، زنان انصار از خانه‌هایشان بیرون شدند و به بسیار آرامی و وقار (راه میرفتند) گویی کلاغ در سر‌‌شان نشسته بود، و چادر‌های سیاه بر سر داشتند. (بخاری).
۵- براى مردان جایز نیست که از انگشتر طلا استفاده کنند، زیرا رسول اکرمصدرباره ابریشم و طلا فرمود: «این دو بر مردان امت من حرام هستند» و مىفرمود: «لباس ابریشمى و طلا براى مردان امت من حرام و براى زنان حلال قرار داده شده است»، و روایت است که رسول اکرمصانگشتر طلایى را در دست یکى از مردان دید، آن را بیرون کرد و دور انداخت و فرمود: «آیا بعضى از شماها مىخواهد پاره آتش در دست خود بگیرد؟»، بعد از اینکه رسول اکرمصاز آنجا تشریف برد، یکى از حاضران خطاب به صاحب انگشتر گفت: انگشتر را بردار و از قیمت آن استفاده کن، گفت: هرگز آنچه را که رسول اکرمصآن را بیرون انداخته است من آن را بر نمىدارم. (مسلم).
۶- اگر مسلمان انگشتر نقرهاى بپوشد و روى نگین آن نام و مشخصات خود را حکاکى کند و آن را به عنوان مهر براى نامهها و نوشتههاى خود مورد استفاده قرار دهد مانعى ندارد، زیرا از روایات صحیح ثابت است که رسول اکرمصاز انگشتر نقرهاى که کلمه: «محمد رسول اللّه» بر آن نقش شده بود، استفاده مىکرد. رسول اکرمصانگشتر را در انگشت کوچک دست چپ مىپوشید. (مسلم).
٧- لباس را طورى بر بدن خود نه پیچد که نتواند، دستهایش را از آن بیرون بیاورد. چون رسول اکرمصاز چنین چیزى نهى کرده است، با یک کفش راه نرود زیرا رسول اکرمصمىفرماید: «با یک کفش راه نروید، باید هر دو کفش را بپوشید». (مسلم).
۸- مرد مسلمان لباس زنان را و زن مسلمان لباس مردان را نپوشد، رسول اکرمصمردان را از مشابهت با زنان و زنان را با مشابهت با مردان منع کرده است. «لَعَنَ رَسُولَ اللهِ جالْمُخَنَّثِينَ مِنَ الرِّجَالِ، وَالْمُتَرَجِّلاَتِ مِنَ النِّسَاءِ» «مردانى که خود را به صورت زنان و زنانى که خود را به صورت مردان در مىآورند ملعوناند، هم چنین مردان که خود را مشابه زنان و زنان که خود را مشابه مردان قرار مىدهند، ملعوناند». (بخاری).
٩- در پوشیدن کفش از پاى راست و در بیرون آوردن از پاى چپ شروع کند، در حدیث آمده است: رسول اکرمصمىفرماید: «إذَا انْتَعَلَ أَحَدُكُمْ فَلْيَبْدَأْ بِالْيَمِينِ، وَإِذَا نَزَعَ فَلْيَبْدَأْ بِالشِّمَالِ» «در پوشیدن کفش از پاى راست و در بیرون آوردن از پاى چپ شروع کنید». (مسلم).
۱۰- در لباس پوشیدن از طرف راست شروع کند، از حضرت عائشهلروایت است: «كانَ رسولُ اللّهِ يُعْجِبُهُ التَّيَمُّنُ فِى شَأْنِهِ كُلِّهِ فِى تَرَجُّلِهِ وَفِى طُهُورِهِ وَفِى نَعْلِهِ» «رسول اکرمصدرتمام کارها شروع از جانب راست را مىپسندید، در پوشیدن کفش و لباس و در طهارت».
۱۱- هنگام پوشیدن هرگونه لباس جدید بگوید: «اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ أَنْتَ كَسَوْتَنِيهِ أَسْأَلُكَ خَيْرَهُ وَخَيْرَ مَا صُنِعَ لَهُ وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّهِ وَشَرِّ مَا صُنِعَ لَهُ» (ابوداود و ترمذى). «خداوندا تو را سپاس مىگویم، تو این لباس را به من دادهاى، خیر و برکت این لباس را از تو مىخواهم، از شر این لباس به تو پناه مىآورم».
۱۲- وقتى مسلمانى را مىبیند که لباس نوپوشیده است، این دعا را بگوید: «البس واخلق» «بپوش و کهنه کن». رسول اکرمصاین دعا را براى ام خالد که لباس جدید پوشیده بود، گفت. (بخاری).