روش زندگی مسلمان

آداب رفتار با حیوانات:‏

انسان مسلمان معتقد است که اغلب حیوانات محترم‏اند و بدلیل اینکه خداوند در حق آن‌ها مهربان است، مسلمان نیز بر آن‌ها ترحم دارد و نسبت به آن‌ها خود را ملزم به رعایت نکات زیر مى‏داند:

۱- هنگام تشنگى و گرسنگى به آن‌ها کاه و دانه و علف مى‏دهد، زیرا رسول اکرمصمى‏فرماید: «فى كل ذات كبد حراء أجر» «خدمت به هر موجود زنده موجب اجر و پاداش است»، و مى‏فرماید: «مَنْ لاَ يَرْحَمُ لاَ يُرْحَمُ» «هرکس بر دیگران رحم‏ نکند، بر او رحم نخواهد شد» (بخارى). و مى‏فرماید: «بر اهل زمین رحم کنید تا اهل آسمان بر شما رحم کنند».

۲- انسان مسلمان باید در حق حیوانات مهربانى و شفقت داشته باشد، زیرا رسول اکرمصبا دیدن افرادى که مرغ اهلى را نشانه گرفته و بسوى آن تیر پرتاب مى‏کنند، فرمود: «لَعَنَ اللّهُ مَنِ اتَّخَذَ شَيْئًا فِيهِ رُوحٌ غَرَضًا» «لعن و نفرین خداوند بر کسى که موجود زنده را نشانه قرار بدهد»، علاوه بر این در حدیث آمده است که‏ این حکم، شکار کردن را شامل نمى‏شود بلکه مراد حیوان جاندارى است که در دسترس باشد. رسول اکرمصاز حبس کردن و بستن حیوان بمنظور آن را قتل کند، منع کرده است. و در حدیثى رسول اکرم پرنده‏اى را دید که در حالت اضطراب پرواز مى‏کند و مى‏نشیند، این پرنده در صدد پیدا کردن جوجه‏هاى کوچک خود بود که بعضى از یاران رسول اللّه آن‌ها را گرفته بودند، رسول اکرمصخطاب به اصحاب فرمود: «مَنْ فَجَعَ هَذِهِ بِوَلَدِهَا رُدُّوا وَلَدَهَا إِلَيْهَا» «چه کسى این پرنده را بخاطر برداشتن‏ جوجه‏هایش ناراحت کرده است، آن‌ها را به لانه‏اش باز گردانید». (ابوداود با سند صحیح).

۳- انسان مسلمان از هرگونه اذیت و آزار به موجودات زنده (و غیر موذى) جدا اجتناب مى‏کند، آن‌ها را گرسنه و تشنه نگاه نمى‏دارد، آن‌ها را نمى‏زند، آن‌ها را مجبور به انجام کارى که از توان آن‌ها خارج است، نمى‏کند، دست و پاى آن‌ها را زنده قطع نمى‏کند، و زنده آن‌ها را در آتش نمى‏اندازد، زیرا رسول اکرمصمى‏فرماید: «زنى از امت‌هاى گذشته بخاطر گربه‏اى که آن را حبس کرده بود و نمى‏گذاشت که غذایى براى خودش تهیه کند و نه خودش آن را تغذیه مى‏کرد، به دوزخ رفت». (بخاری).

۴- موقع ذبح کردن حیوان حلال گوشت، سعى مى‏کند تا آن را زیاد اذیت نکند و براى این منظور از کارد تیز استفاده مى‏کند، گردنش را فورا قطع نمى‏کند، زیرا رسول اکرمصمى‏فرماید: «إذا ذبحتم فأحسنوا الذبحة وليرح أحدكم ذبيحته وليحد شفرته» «موقع ذبح حیوان، آن را بخوبى ذبح کنید، به حیوانى که ذبح مى‏شود، آزار نرسانید، باید کاردتان تیز باشد». (مسلم).

در حدیثى دیگر آمده است: رسول اکرمصروزى از کنار لانه مورچه‏ها رد مى‏شد، دید که لانه بآتش کشیده شده است، فرمود: «إنه لاينبغى أن يعذب بالنار إلا رب النار» «شایسته نیست که سواى آفریدگار آتش، کس دیگرى، بوسیله آتش‏ عذاب دهد». (ابوداود، حدیث صحیح است).

۵- مسلمان معتقد است که شرعا اجازه دارد حیوانات موذى مانند سگ‏هار، گرگ، مار، کژدم و موش و غیره را به قتل برساند، زیرا رسول اکرمصفرمود: «خَمْسٌ فَوَاسِقُ يُقْتَلْنَ فِى الْحِلِّ وَالْحَرَمِ الْحَيَّةُ وَالْغُرَابُ الأَبْقَعُ وَالْفَأْرَةُ وَالْكَلْبُ الْعَقُورُ وَالْحُدَيَّا» «رسول اکرمصفرمود: پنج گروه از حیوانات موذى هستند، هرجا که دیده‏ شدند، کشته شوند، خواه در حرم باشند یا بیرون از حرم: مار و کلاغ و موش و سگ هار و باز شکاری». (مسلم)

۶- مسلمان داغ کردن گوش و صورت شتران را بخاطر نشان یا مصلحتى دیگر جایز مى‏داند، زیرا روایت شده است که رسول اکرمصبا دست مبارک خود شتران بیت‏ المال را داغ مى‏کرد. اما داغ کردن حیوانات دیگر مانند گاو، گوسفند و الاغ، جایز نیست، زیرا در روایات آمده است: رسول اکرمصالاغى را دید که صورتش داغ داده شده بود، فرمود: «لعن و نفرین خداوند بر کسى که چهره آن را داغ کرده است». (مسلم).

٧- همچنین مسلمان معتقد به پرداخت زکات از حیواناتى است که خداوند به دادن زکات در آن‌ها امر نموده است.

۸- بخاطر خدمت به حیوانات و مشغول شدن با آن‌ها نباید از اطاعت و فرایض خداوند غافل شد، زیرا خداوند مى‏فرماید: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تُلۡهِكُمۡ أَمۡوَٰلُكُمۡ وَلَآ أَوۡلَٰدُكُمۡ عَن ذِكۡرِ ٱللَّهِ﴾[المنافقون: ٩]. «اى مؤمنان، (مواظب باشید) اموال و فرزندان‏تان شما را از یاد الهى غافل نکنند».

رسول اکرمصمى‏فرماید: «اسب‌ها، به سه دسته تقسیم مى‏شوند: یکى آن‌هائى که براى صاحبش موجب اجر هستند، دوم آن‌هائى که براى صاحبش موجب ستر و پنهان کردن عیوب و گناهان هستند، سوم آن‌هائى که براى صاحبش مایه گناه‏اند.

کسى که اسب‌ها را بخاطر جهاد در راه خدا نگاه‏داشته است و آن‌ها را به همین منظور آب و علف مى‏دهد، این اسب‌ها مایه اجر و ثواب براى صاحب خود هستند، کسى که اسب را بخاطر اینکه نیازمند دیگران نشود و از سوال کردن محفوظ بماند و حق خداوند را درباره آن‌ها نیز فراموش نمى‏کند، این اسب‌ها براى صاحبشان ستر هستند و کسى که اسب‌ها را بمنظور غرور، فخر و بالیدن و عداوت با اهل اسلام نگاه داشته است، این اسب‌ها براى صاحبشان مایه عذاب و گناه‏اند». (بخاری).

این‏ها بود مجموعه‏اى از آداب و رفتارى که مسلمان باید در حق حیوانات بخاطر اطاعت و خشنودى اللّه و بمنظور عمل کردن به شریعت مطهره اسلام آن‌ها را رعایت کند، بخاطر اینکه شریعت اسلام، شریعت رحمت، و خیر و خوبى فراگیر براى تمام موجودات از انسان‌ها گرفته تا حیوانات مى‏باشد.