ماده اول: فضایل مدینه و اهل مدینه و مسجد نبوى:
مدینه منوره، حرم رسول اللّهص، محل هجرت و محل نزول وحى است، همانطور که حضرت ابراهیم ÷ مکه مکرمه را حرم قرار داده است، رسول اللّه مدینه منوره را نیز حرم گردانیده است. رسول اکرمصمىفرماید: «اللَّهُمَّ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ حَرَّمَ مَكَّةَ وَإِنِّى أُحَرِّمُ مَا بَيْنَ لاَبَتَيْهَا» (مسلم). «پروردگارا! همانا ابراهیم مکه مکرمه را حرم قرار دادهاست من نیز محدوده (میان دو کوه یا دو میدان سنگ لاخ) مدینه را حرم قرار مىدهم» و مىفرماید: مدینه از عایر تا ثور حرم است، هرکس در آن بدعتى را رواج دهد یا شخص بدعتى را پناه دهد، لعنت و نفرین خدا، فرشتگان و تمام مردم بروى باد، هیچ فدیه یا طاعتى از وى پذیرفته نخواهد شد، گیاه آن کنده نمىشود، شکار آن رانده نمىشود، کالاى پیدا شده در آن، برداشته نمىشود، مگر بمنظور حفاظت و نگهدارى، شایسته نیست که فردى در آن بمنظور قتال حمل سلاح کند، درخت آن نباید قطع گردد، مگر آنکه کسى براى علف دادن شترهایش چنین کند. (مسلم). از عدى بن زیدس روایت است: «حَمَى رَسُولُ اللَّهِ جكُلَّ نَاحِيَةٍ مِنَ الْمَدِينَةِ بَرِيدًا بَرِيدًا لاَ يُخْبَطُ شَجَرُهُ وَلاَ يُعْضَدُ إِلاَّ مَا يُسَاقُ بِهِ الْجَمَلُ» (ابوداود). «رسول اکرمصبه فاصله یک برید (مسافت یک روز با سیر وسط) هر گوشه مدینه را، محفوظ گردانیده است، که درخت آن قطع نمىشود مگر بمنظور تعلیف شترها». و مىفرماید: «إِنَّ الإِيمَانَ لَيَأْرِزُ إِلَى الْمَدِينَةِ كَمَا تَأْرِزُ الْحَيَّةُ إِلَى جُحْرِهَا»(متفق علیه). «همانا ایمان به مدینه روى مىآورد همانطور که مار به سوراخش». و می‌فرماید: «لاَ يَصْبِرُ أَحَدٌ عَلَى لأْوَائِهَا فَيَمُوتَ إِلاَّ كُنْتُ لَهُ شَفِيعًا أَوْ شَهِيدًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ» (مسلم). «هرکس در برابر ناملایمات و سختىهاى مدینه صبر کند، و در آنجا وفات کند روز قیامت من (پیامبر) شفیع و گواه او خواهم بود».
و مىفرماید: «مَنِ اسْتَطَاعَ مِنْكُمْ أَنْ يَمُوتَ بِالْمَدِينَةِ فَلْيَفْعَلْ فَإِنِّى أَشْهَدُ لِمَنْ مَاتَ بِهَا» (ابن ماجه). «هرکس مىتواند در مدینه بمیرد، چنین کند، هرکس در مدینه بمیرد، روز قیامت من به نفع او گواهى خواهم داد». و مىفرماید: «إِنَّمَا الْمَدِينَةُ كَالْكِيرِ تَنْفِى خَبَثَهَا وَيَنْصَعُ طِيبُهَا» (متفق علیه). «مدینه مانند کوره آهنگر است، خالص را از ناخالص جدا مىکند»، و مىفرماید: «الْمَدِينَةُ خَيْرٌ لَهُمْ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ لاَ يَدَعُهَا أَحَدٌ رَغْبَةً عَنْهَا إِلاَّ أَبْدَلَ اللَّهُ فِيهَا مَنْ هُوَ خَيْرٌ مِنْهُ وَلاَ يَثْبُتُ أَحَدٌ عَلَى لأْوَائِهَا وَجَهْدِهَا إِلاَّ كُنْتُ لَهُ شَفِيعًا أَوْ شَهِيدًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ» (مسلم). «مدینه براى مردم بهتر است از هر جاى دیگر، اى کاش مردم این نکته را مىدانستند، هرکس بدلیل بى‌میلى شهر مدینه را ترک کند، خداوند بهترى را جایگزین او مىکند، هرکس در برابر ناملایمات و سختىهاى مدینه صبر کرده (مدینه را رها نکند) روز قیامت من شفیع یا گواه او خواهم بود».
فضیلت اهل مدینه:
ساکنان مدینه، همسایگان رسول اکرمصتعمیر کنندگان مسجد او و ساکنان شهر وى مىباشند، آنان نگهبانان حرم رسول اللّه و پاسداران چراگاههاى مدینه هستند، هرگاه آنان راه مستقیم را پیموده و انسان‌هاى صالح و نیکو باشند، با دیده عزت، احترام، شرف و ارزش نگریسته مىشوند محبت و دوستى آنان بر مردم لازم مىگردد، رسول اللّهصاز هرگونه آزار و اذیت رساندن به مردم مدینه، هشدار دادهاست. مىفرماید: «لاَ يَكِيدُ أَهْلَ الْمَدِينَةِ أَحَدٌ إِلاَّ انْمَاعَ كَمَا يَنْمَاعُ الْمِلْحُ فِى الْمَاءِ» (بخاری). «هرکس با مردم مدینه از در مکر و حیله وارد شود، چنان ذوب مىگردد و از بین مىرود که نمک در آب ذوب مىگردد». رسول اکرمصبخاطر محبت و اکرامى که براى مردم مدینه قایل بود، در حق آنان دعاى خیر و برکت نموده مىفرماید: «اللَّهُمَّ بَارِكْ لَهُمْ فِى مِكْيَالِهِمْ وَبَارِكْ لَهُمْ فِى صَاعِهِمْ وَمُدِّهِمْ» (بخاری). «پروردگارا! در کیل و وزن آنان خیر و برکت پیدا بفرما»، رسول اکرمصدر حق اهل مدینه از تمام امت را توصیه به خیر و خوبى کرده است. مىفرماید: «الْمَدِينَةُ مُهَاجِرِي وَمَضْجَعِي فِي الأَرْضِ، حَقٌّ عَلَى أُمَّتِي أَنْ يُكْرِمُوا جِيرَانِي مَا اجْتَنِبُوا الْكَبَائِرَ، وَمَنْ حَفَظَهُمْ كُنْتُ لَهُ شَفِيْعًا وَشَهِيْدًا يَوْمَ الْقِيامَةِ»(طبرانى). «مدینه محل هجرت من است، من در مدینه دفن مىشوم و از مدینه، دوباره زنده خواهم شد، براى امت من شایسته است که حق همسایگان من (مردم مدینه) را رعایت کنند، مادام که آنان مرتکب گناهان کبیره نشدهاند، هرکس حق مردم مدینه را رعایت کند، روز قیامت من گواه و شفیع او خواهم بود».
فضیلت مسجد نبوى:
مسجد النبى، یکى از سه مسجدى است که قرآن درباره آن اشارةً و یا بصراحت سخن گفته است. ﴿سُبۡحَٰنَ ٱلَّذِيٓ أَسۡرَىٰ بِعَبۡدِهِۦ لَيۡلٗا مِّنَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ إِلَى ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡأَقۡصَا ٱلَّذِي بَٰرَكۡنَا حَوۡلَهُۥ﴾[الإسراء: ۱]. «پاک است آن خدائى که بندهاش را شب هنگام از مسجد حرام به مسجد اقصى، آن مسجدى که اطرافش را مبارک گردانیدهایم بُرد».
لفظ «أقصى» بروشنى به مسجد نبوى اشاره دارد، چرا که اقصى اسم تفضیل قاصى است، و کسى که در مکه زندگى مىکند، دورترین مسجد از وى مسجد نبوى است. مسجد اقصى همان مسجد بیت المقدس است. روى این اصل ذکر مسجد نبوى بصورت اشاره در ضمن ذکر دو مسجد (حرام و اقصى) موجود است. چرا که مسجد نبوى در زمان نزول آیه کریمه هنوز ساخته نشده بود. رسول اکرمصدرباره فضیلت آن مىفرماید: «صَلَاةٌ فِي مَسْجِدِي هَذَا أَفْضَلُ مِنْ أَلْفِ صَلَاةٍ فِيمَا سِوَاهُ إلَّا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ، وَصَلَاةٌ فِي الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَفْضَلُ مِنْ صَلَاةٍ فِي مَسْجِدِي هَذَا بِمِائَةِ صَلَاةٍ» (مسلم). «یک نماز در مسجد من بیش از هزار نماز در غیر آن ارزش دارد، بجز مسجد حرام که یک نماز در آن بیش از صد هزار نماز در غیر آن ارزش دارد».
رسول اکرمصمسجد النبى را از سه مسجدى قرار داده که شد رحال و سفر بقصد زیارت و عبادت در آن‌ها جایز است و فرمود: «لَا تُشَدُّ الرِّحَالُ إلَّا إلَى ثَلَاثَةِ مَسَاجِدَ: الْمَسْجِدُ الْحَرَامُ، وَمَسْجِدِي هَذَا، وَالْمَسْجِدُ الْأَقْصَى» (متفق علیه). «بار سفر بسته نشود، بجز به سه مسجد، مسجد الحرام، مسجد من و مسجد اقصى». دلیل اختصاص مسجد النبى براى این مزیت در برابر سایر مساجد، وجود روضه اطهر رسول اکرمصاست که درباره آن مىفرماید: «مَا بَيْنَ بَيْتِي وَمِنْبَرِي رَوْضَةٌ مِنْ رِيَاضِ الْجَنَّةِ» (متفق علیه). «میان خانه و منبر من باغى از باغ‌هاى بهشت است». و مىفرماید: «مَنْ صَلَّى فِى مَسْجِدِى أَرْبَعِيْنَ صَلاةً لَا تَفُوتُهُ صَلَاةٌ كُتِبَتْ لَهُ بَراءَةٌ مِنَ النَّارِ وَبَراءَةٌ مِنَ الْعَذَابِ وَبَرَاءَةٌ مِنَ النِّفَاقِ» «هرکس چهل نماز (بدون وقفه، پشت سرهم) در این مسجد بخواند، از آتش دوزخ، عذاب و از نفاق بدور خواهد ماند». (احمد منذرى مىگوید: راویان این حدیث شرایط راویان بخارى و مسلم را دارند).
بنابراین زیارت مسجد النبى بمنظور بجا آوردن نماز در آن از جمله اعمال خیر و نیکى است که مسلمان در تأمین نیازهاى خود بوسیله آن به خدایش متوسل مىشود و در بدست آوردن خشنودى حضرت حق موفق مىگردد.