فصل هفدهم: وجوب ايمان به اصحاب و تجليل از ائمه و وجوب اطاعت از أولىالأمر
مسلمان به وجوب تبعیت از اهل بیت و اصحاب رسول اللّه و افضل بودن آنان، از دیگران ایمان دارد و این از معتقدات او است. اصحاب و اهل بیت رسول للّهصاز دیگر مسلمانان و مؤمنان بهتر و برتراند ولى به لحاظ رتبه میان خود آنان، تفاوتهائى وجود دارد. این تفاوت و علو درجه مبتنى بر تفاوت به لحاظ تقدم در اسلام و فداکارى براى رسول اللّهص، اسلام و مسلمین است.
با توجه به اصل مذکور، افضل و بهترین آنان خلفاء راشدین هستند. ابوبکر، عمر، عثمان و علىشبعد بقیه عشره مبشره (یعنى ده نفرى که رسول للّهصبهشتى بودن آنان را اعلام کرده است) و آنان عبارتند از: خلفاء اربعه، طلحه بن عبدللّه، زبیر بن العوام، سعد بن ابى‌وقاص، سعید بن زید، ابو عبیده، عامر بن الجراح و عبدالرحمن بن عوفش. بعد از عشره مبشره، اهل بدر و بعد از اهل بدر آنانى که بهشتى بودنشان توسط رسول اللّه اعلام گردیده ولى غیر از آن ده نفرى هستند که پیشتر بدانها اشاره شده است، مانند: فاطمه زهراء، حسن و حسینشبعد کسانى که به عنوان اهل بیعت رضوان شناخته مىشوند و آنان ۱۴۰۰ هزار و چهارصدتن از یاران گرامى رسول اللّهصبودند.
آرى تقدیر و تجلیل از ائمه اسلام، احترام نسبت به آنان و ذکر نام آنان توام با ادب و احترام، از جمله باور، ایمان و عقیده هر مسلمان است. زیرا ائمه اسلام در واقع ائمه دین و سرمایه هدایت مسلمانان هستند. قاریان قرآن، فقهاء، محدثین و مفسرین قرن دوم و سوم یعنى قرن تابعین و تبع تابعین رحمهم الله نیز جزو سلف صالح این امت به شمار مىآیند.
وجوب اطاعت و فرمانبردارى از دولت مردانى که مسلمان هستند، تجلیل و تقدیر از آنان، جهاد در رکاب آنان و حرمت خروج یا بغاوت علیه آنان نیز از جمله باور، ایمان و عقیده هر مسلمان است. روى این حساب مسلمان رعایت ادب و احترام نسبت به همه این بزرگان دینى و حکومتى را بر خود لازم مىداند. محبت با اهل بیت و یاران رسول اللّهص؟
۱- مسلمان بخاطر محبت و دوستى اللّه و رسول اللّهصبا آنان محبت مىورزد. چون خداوند آنان را دوست دارد و آنان نیز خدا را محبوب خود مىدانند.
خداوند مى‌فرماید:
﴿فَسَوۡفَ يَأۡتِي ٱللَّهُ بِقَوۡمٖ يُحِبُّهُمۡ وَيُحِبُّونَهُۥٓ أَذِلَّةٍ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ يُجَٰهِدُونَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوۡمَةَ لَآئِمٖ﴾[المائدة: ۵۴].
«در آینده نزدیک خداوند کسانى را مىآورد که آنان را دوست دارد و آنان نیز او را دوست دارند آنان در برابر مؤمنان بسیار فروتن و در برابر کفار بسیار قدرتمنداند. بخاطر خشنودى اللّه جهاد مىکنند و از ملامت، ملامت‌گران نمىهراسند».
رسول اکرمصمىفرماید: «در باره اصحاب من از خداوند بترسید. بعد از من آنان را نشانه ایرادات و اشکالات قرار ندهید. هرکس با آنان دوستى کند بخاطر محبت با من است و هرکس با آنان کینه توزى و بدرفتارى کند، او در واقع با من چنین کرده است. هرکس آنان را برنجاند، مرا رنجانده است، هرکس مرا برنجاند خدا را رنجانده است و هرکس خدا را برنجاند خدا او را مؤاخذه مىکند».
۲- مسلمان به افضل بودن اهل بیت و اصحاب رسول اللّهصسایر مؤمنان، ایمان دارد. زیرا خداوند در وصف آنان چنین فرموده است: ﴿وَٱلسَّٰبِقُونَ ٱلۡأَوَّلُونَ مِنَ ٱلۡمُهَٰجِرِينَ وَٱلۡأَنصَارِ وَٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوهُم بِإِحۡسَٰنٖ رَّضِيَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُ وَأَعَدَّ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي تَحۡتَهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدٗاۚ ذَٰلِكَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ ١٠٠﴾[التوبة: ۱۰۰]. «پیش گامان از مهاجرین و انصار آنانى که به بهترین وجه از رسول اللّه تبعیت کردند. خداوند از آنان خشنود است و آنان از او خشنود هستند. خداوند براى آنان باغهائى که زیر درختان آن‌ها نهرها جریان دارد تدارک دیده است. آنان براى همیشه در این باغها خواهند بود. و این است پیروزى بزرگ».
رسول اللّهصمىفرماید: «به اصحاب من بد و بیراه نگوئید. زیرا شما اگر باندازه کوه احد طلا در راه اللّه انفاق کنید، باندازه یک مثقال یا نصف آن که اصحاب من انفاق کردند، برابرى نمىکند».
۳- انسان مسلمان (سنى) معتقد به این است که از میان اصحاب رسول اللّهصابوبکرس مطلقا بهتر و افضل از دیگران است و آنانى که در فضل و برترى نزدیک با حضرت ابوبکرس هستند عبارتاند از: عمر، عثمان، علىش این باور و عقیده مسلمان برگرفته از دلائل زیر است: رسول اکرمصمىفرماید: «لَوْ كُنْتَُ مُتّخِذا مِنْ أُمّتِى خَلِيلا لَأَتّخَذْتُ أَبَابَكْرَ خَلِيلا لكِنّ أَخِى وَصَاحِبِى». «اگر قرار مىبود که از میان امت کسى را به عنوان دوست برگزینم، ابوبکر را برمىگزیدم ولى او برادر و رفیق دینى من است». (بخاری).
از حضرت عمربن عبدللّهبمروى است، مىگوید: در زمان حیات رسول اللّهصما چنین مىگفتیم بعد از رسول اللّهصابوبکرس، بعد از وى عمرس، بعد از وى عثمانس و بعد از وى علىس این سخن به اطلاع رسول اللّهصرسید و آن را رد نکرد. (بخارى).
روایتى از حضرت علىس مروى است، مى‌فرماید: بهترین این امت بعد از پیامبرصابوبکر و بعد از وى عمرس است، اگر قرار باشد بعد از این‌ها کسى را نام ببرم عثمانس است.
۴- مسلمان به مزایا و مناقب اصحاب رسول اللّهصاعتراف مىکند. همانطور که درباره مناقب ابوبکر، عمر، و عثمانبآمده است. روزى که رسول للّهص، ابوبکر، عمر و عثمانش بالاى کوه احد بودند، احد به لرزه درآمد. رسول اللّهصفرمود: اى احد آرام باش بر تو یک رسول، یک صدیق و دو شهید ایستاده است. در حدیثى دیگر خطاب به حضرت علىس مى‌فرماید: «أَمَا تَرْضَى أَنْ تَكُونَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى» «اى على! تو راضى نیستى که نسبت به من، مانند هارون نسبت به موسى باشى؟؟» درباره حضرت زهراء مى‌فرماید: «فَاطِمَةُ سَيِّدَةُ نِسَاءِ أَهْلِ الْجَنَّةِ» «فاطمه سردار بانوان بهشت است». درباره زبیر بن عوامس مى‌فرماید: «إنّ لِكُلّ نَبِىٍّ حَوَارِيًّا وإنَّ حَوَارِىَّ الزبيرُ بنُ العَوَّامِ» «همانا هر پیامبرى پیروان مخلص و دوستان با وفائى دارد و شخص مخلص و دوست با وفاى من زبیربن عوام است». درباره حضرت امام حسن و حسینبمىفرماید: «اللّهم أَحِبّهما فَإِنِّىْ أُحِبُّهُمَا» «پروردگارا! حسن و حسین را مورد محبت خود قرار بده، آنان محبوب من هستند».
درباره عبداللّه بن عمربمىفرماید: «إِنَّ عَبْدَاللّهِ رَجُلٌ صَالِحٌ» «همانا عبداللّه مرد شایستهاى است». درباره زید بن حارثه مى‌فرماید: «أنتَ أخُونَا ومَولاَنَا» «تو برادر و دوست ما هستى». درباره جعفربن ابىطالب مى‌فرماید: «أشْبَهْتَ خَلْقِى وَخُلُقِى» «تو در سیرت و صورت مشابه من هستى». درباره بلال بن رباح مى‌فرماید: «سَمِعْتُ دُفَّ نَعْلَيكَ بَينَ يَدَىّ فِى الْجَنَّةِ» «صداى راه رفتن پاهاى تو را در بهشت شنیدم». درباره سالم مولاى حذیفه، عبدللّه بن مسعود، ابى بن کعب و معاذ بن جبل مى‌فرماید: «قرآن را از این چهار نفر بیاموزید». درباره حضرت عایشه، ام المومنین مى‌فرماید: «فضل و برترى عایشه در برابر سایر زنان، مانند فضیلت و برترى ثرید، (ثرید: نان که با خورش آمیخته شود) است در برابر سایر خوردنىها». درباره انصار مى‌فرماید: «اگر انصار بسوى یک وادى یا دره بروند، من از آن وادى یا دره خواهم رفت. اگر هجرت نبود من نیز فردى از انصار مىبودم». و مى‌فرماید: «با انصار محبت نمىکنند مگر مؤمنان و با آن‌ها دشمنى نمىکنند مگر منافقان» مى‌فرماید: «هرکس با انصار محبت کند، خداوند با وى محبت مىکند، هرکس با انصار کینه‌توزى کند، مبغوض خداوند است». درباره سعد بن معاذ مى‌فرماید: «عرش الهى بخاطر موت سعد بن معاذ به لرزه در آمده است». درباره اسید بن خضیر آمده است که: «او و یکى دیگر از اصحاب رسول اللّهصدر خانه رسول اللّهصبودند. شب بسیار تاریک بود وقتى آن دو از خانه رسول اللّه بیرون شدند، روشنى در جلو خود دیدند و در پرتو آن راه مىرفتند. وقتى از هم جدا شدند آن روشنى نیز به دو نصف تقسیم شد». در باره ابى بن کعب مى‌فرماید: «خداوند به من امر کرده تا سوره «بینه» را براى تو تلاوت کنم. ابى گفت: خداوند از من نام برده است؟ رسول اللّهصفرمود: آرى! ابى بن کعب از فرط خوشى به گریه افتاد». درباره خالدبن ولید مى‌فرماید: «شمشیرى است از شمشیرهاى برهنه خداوند». درباره حضرت حسن مى‌فرماید: «این فرزند من سیدى است، ممکن است در آینده بسیار نزدیک خداوند بوسیله او میان دو فریق از مسلمانان صلح و آشتى بر قرار خواهد کرد»، درباره ابوعبیده مى‌فرماید: «هر امت امین و امانتدارى دارد، امین امت من ابوعبیده بن جراح است». (بخارى).
۵- هر مسلمان از ذکر و پخش خطاها و لغزش‌هاى اصحاب و اهل بیت رسول اللّهصاجتناب مىکند و درباره اختلاف و مشاجراتى که میان آنان رخ داده‌است، سکوت را بر سخن ترجیح مىدهد، رسول اکرمصمىفرماید: «به اصحاب من بد نگوئید و از آنان بدگوئى نکنید» مى‌فرماید: «بعد از من اصحاب مرا نشانه قرار ندهید، هرکس آنان را آزار دهد، مرا آزرده است، هرکس خدا را بیازارد، مورد موآخذه خداوند قرار خواهد گرفت».
۶- هر مسلمان به احترام ازواج مطهرات رسول اللّهصایمان دارد، و آنان را پاک و عفیفه مىداند، آنان را مورد پسند رسول اللّهصمىداند و بر این باور است که بهترین و افضلترین آنان حضرت خدیجه بنت خویلد و عایشه دختر حضرت ابوبکرس هستند و این عقیده مسلمان از قرآن و سنت نشأت گرفته است، قرآن مى‌فرماید: ﴿ٱلنَّبِيُّ أَوۡلَىٰ بِٱلۡمُؤۡمِنِينَ مِنۡ أَنفُسِهِمۡۖ وَأَزۡوَٰجُهُۥٓ أُمَّهَٰتُهُمۡ﴾[الأحزاب: ۶]. «پیامبر در حق مؤمنان از خود آنان نزدیکتر است و همسران گرامى او مادر مؤمنان هستند».