ماده پنجم: بحث رکن دوم (طواف):
طواف، یعنى هفت بار دَور زدن، گرد خانه کعبه، طواف، شرایط، سنن و شیوهها مخصوصى دارد که صحت آن منوط به رعایت این آداب و شرایط است.
شرایط طواف:
۱- نیت در آغاز طواف، چرا که ثواب و عقاب یا صحت شرعى اعمال منوط به نیت است. پس براى کسى که طواف مىکند، چاره نیست جز اینکه نیت طواف کرده باشد و آن عبارت است از تصمیم قلب دایر بر طواف بمنظور بندگى و اطاعت از خداىﻷ.
۲- طهارت از نجاست، جنابت و حدث، در حدیث گفته شده است، «اَلطَّوَافُ حَوْلَ الْبَيْتِ مِثْلُ الصَّلَاةِ» «طواف دور خانه کعبه مانند نماز است»، همانطور که طهارت براى نماز شرط است، براى طواف نیز شرط مىباشد.
۳- ستر عورت، چون طواف مانند نماز است، رسول اللّهصمىفرماید: «اَلطَّوَافُ حَوْلَ الْبَيْتِ مِثْلُ الصَّلَاةِ إلَّا أَنَّكُمْ تَتَكَلَّمُوْنَ فِيْهِ، فَمَنْ تَكَلَّمَ فَلَا يَتَكَلَّمُ إِلَّا بِخَيْرٍ» (ترمذی). «طواف مانند نماز است البته شما در طواف مجاز به حرف زدن هستید و هرکس حرف مىزند، باید سخن نیکو گوید» روى این اصل هرکس بدون نیت، در حالت حدث و جنابت یا در حالتى که بر بدن او نجاست عینى است یا در صورت کشف عورت، طواف کند، طوافش فاسد است و باید اعاده شود.
۴- طواف باید در داخل مسجد الحرام باشد، طواف در داخل مسجد الحرام هرچند که از بیت فاصله داشته باشد اشکالى ندارد.
۵- بیت (خانه کعبه) در حالت طواف، سمت چپ طواف کننده قرار گیرد.
۶- طواف هفت دور باشد و از مقابل حجر اسود شروع شده و به همان نقطه پایان پذیرد، در کتب حدیث طواف رسول اللّه چنین نقل شده است.
٧- طواف پى در پى و بدون وقفه باشند و بدون ضرورت میان آن‌ها فاصله ایجاد نشود، اگر بدون ضرورت در میان دورهاى طواف فاصله ایجاد شد و موالات (موالات: یعین عمل پى در پى) ترک گردد، طواف باطل و اعاده آن واجب است.
سنن طواف:
۱- رمل: (حالتى که نه دویدن است و نه راه رفتن بلکه بین این دو حالت باشد. مترجم). رمل براى مردان سنت است نه براى زنان. رمل این است که در حال طواف دَو بروند و شانهها را به حرکت در آورند، این عمل فقط در سه دور اول طواف قدوم سنت است.
۲- اضطباع: یعنى شانه راست را از لباس احرام بیرون بیاورد، چادر احرام را در زیر بغل راست خود قرار داده و دوطرف آن را روى شانه چپ بگذارد و شانه راستش را مکشوف و برهنه نگاه دارد، اضطباع نیز درطواف قدوم و فقط براى مردان سنت است نه براى زنان البته، اضطباع در هفت دور کامل باشد.
۳- بوسه گرفتن حجر اسود در آغاز طواف: در صورت امکان و اگرنه به دست زدن آن اکتفا شود حتى اگر دست زدن بدلیل انبوه جمعیت امکان پذیر نباشد، مىتوان به اشاره بسوى آن اکتفا نمود، بوسه دادن حجر اسود بدان دلیل سنت است که رسول اللّهصچنین کرده است.
۴- شروع نمودن دور اول طواف با گفتن کلمات زیر: «بِسْمِ اللّهِ وَاللّهُ أَكْبَر، اللَّهُمَّ إِيمَانًا بِكَ وَتَصْدِيقًا بِكِتَابِكَ وَوَفَاءً بِعَهْدِكَ وَاتِّبَاعًا لِسُنَّةِ نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ ج».
۵- دعا هنگام طواف: براى این طواف دعا بخصوصى ذکر نشده است. هر طواف کننده، آنچه را که خداوند در دلش مىآورد بگوید البته خواندن این دعا باشد بهتر است: «اللَّهُمَّ رَبَّنَا آتِنَا فِى الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِى الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ».
۶- لمس کردن رکن یمانى با دست و بوسه گرفتن حجر اسود: عمل رسول اکرمصدراحادیث صحیح چنین نقل شده است.
٧- دعا کردن در ملتزم بعد از طواف: ملتزم آن قسمت از خانه کعبه را مىگویند که در فاصله میانى، حجر اسود و درب خانه کعبه قرار دارد، حضرت ابن عباسباین عمل را انجام داده‌است.
۸- خواندن دو رکعت نماز طواف: بعد از طواف در مقام ابراهیم، در رکعت اول سوره کافرون و در رکعت دوم سوره اخلاص خوانده شود، خداوند دراین خصوص مىفرماید: ﴿وَٱتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبۡرَٰهِۧمَ مُصَلّٗى﴾[البقرة: ۱۲۵]. «مقام ابراهیم را محّل نماز خود قرار بدهید».
٩- نوشیدن آب زمزم: و زیاد بنوشد تا شکمش پر شده و خمهاى آن را برابر شوند، این نوشیدن بعد از دو رکعت نماز طواف باشد.
۱۰- سعى: در صورت ممکن، بعد از پایان طواف به حجراسود بر گردد و استلام کند (دست‌ها را بطرف حجر اسود بلند نماید. مترجم) و سپس سعى را آغاز نماید.
توجه: دلیل کلیه مسائل مذکور، عمل رسول اکرمصدر حجة الوداع مىباشد.
آداب طواف:
۱- طواف همراه با خشوع و استحضار قلب و همزمان با احساس به عظمت و خوف خداىﻷو توأم با رغبت به الطاف او باشد.
۲- طواف کننده بدون ضرورت حرف نزند و هرگاه سخن مىگوید، سخن نیکو گوید، چنانکه حدیث « فَمَنْ تَكَلَّمَ فَلَا يَتَكَلَّمُ إِلَّا بِخَيْرٍ» قبلا بیان گردید.
۳- با گفتار، رفتار و اعمال خود، هیچکس را اذیت نکند، زیرا که آزار رساندن به مسلمان، حرام است و بخصوص در حرم امن الهى.
۴- به کثرت دعا نمودن و درود گفتن.