ماده اول: قرض و وام:
تعریف قرض: قرض در لعنت بمعنى قطع و بریدن است، و در شرع: عبارت است از دادن مال به کسى تا بعد از استفاده و تأمین نیاز عوض آن را دوباره بر گرداند، مانند اینکه فرد نیازمند به کسى که احسان و تبرعش شرعا معتبر است، مىگوید: «اقرضنى أو أسلفنى كذا من مال أو متاع أو حيوان مدة ثم أرده عليك، فيفعل» به این مبلغ یا کالا نیاز دارم، اگر لطف فرموده عنایت کنى بعد از مدتى، عوضش را بر مىگردانم، و مخاطب چنین مىکند.
۱- حکم قرض: قرض، دادن مستحب است، خداوند مىفرماید: ﴿مَّن ذَا ٱلَّذِي يُقۡرِضُ ٱللَّهَ قَرۡضًا حَسَنٗا فَيُضَٰعِفَهُۥ لَهُۥ وَلَهُۥٓ أَجۡرٞ كَرِيمٞ ١١﴾[الحدید: ۱۱]. «هرکس در راه اللّه به کسى وام دهد، مزدش را چند برابر مىکند و براى او (در آخرت) مزد محترمانه خواهد رسید»، و رسول اللّه در حدیث مىفرماید: «مَنْ نَفَّسَ عَنْ أَخِيهِ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ الدُّنْيَا نَفَّسَ اللَّهُ عَنْهُ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ»(مسلم). «هرکس یک مشکل دنیوى برادر مسلمانش را حل کند، خداوند در عوض مشکلى از مشکلات روز قیامت او را حل خواهد کرد». اما قرض گرفتن مباح است و مانعى ندارد، زیرا رسول اکرمصشترى را به قرض گرفته بود و موقع پرداخت، شتر بهترى به قرض دهنده پرداخت و فرمود: «إِنَّ مِنْ خَيْرِالنَّاسِ أَحْسَنُهُمْ قَضَاءً» «بهترین مردم کسانى هستند که نحوه پرداخت بدهىهاىشان بهتر باشد».
۲- شرایط قرض: شرایط صحت قرض و وام
۱- مقدار قرض به لحاظ، کیل، وزن و عدد مشخص باشد،
۲- اگر قرض از نوع حیوان است، سن و سال و سایر اوصاف آن مشخص و شناخته شده باشد.
۳- قرض از کسى گرفته شود که احسان و تبرع او معتبر باشد، لذا قرض از کسى که مالک آن نیست و از کسى که درک و فهم ندارد، درست نیست.
۴- احکام قرض:
۱- قرض بعد از تحویل گرفتن، ملک قرض خواه قرار مىگیرد، هرگاه قرض خواه آن را تحویل گرفت، ملک او قرار گرفته و برعهده او خواهد بود.
۲- قرض براى مدت زمان مشخصى جایز است. البته اگر براى پس گرفتن آن ضربالأجل ذکر نشود بهتر است تا ارفاق در حق قرض خواه تحقق یابد.
۳- اگر کالاى به قرض داده شده بدون تغییر، بماند عین آن کالا بازگردانده شود و اگر متغیر شده کاستى یا زیادتى در آن بوجود آمده است، اگر مثلى است، مثل آن برگردانده شود و اگرنه قیمت آن.
۴- اگر قرض هزینه حمل و نقل ندارد، قرض گیرنده هرجا مىتواند، آن را به قرض دهنده برگرداند و اگر هزینه حمل و نقل دارد، در محلى که تحویل گرفته شده است، تحویل داده شود.
۵- هرگونه نفع و سود کمى و کیفى که قرض براى قرض دهنده در بر داشته باشد، حرام است.
اما اگر قرض گیرنده، بدون توافق قبلى و شرط در حق قرض دهنده احسان کند مانعى ندارد، زیرا رسول اکرمصدر عوض یک شتر نسبتا کوچک، یک شتر بسیار جوان خوب و چاق چهار دندان، داده بود و فرمود: «إِنَّ مِنْ خَيْرِالنَّاسِ أَحْسَنُهُمْ قَضَاءً» «بهترین مردم کسانى هستند که بدهى‌هاى خود را بهتر بپردازند». (بخاری).