ماده دوم: بحث شکار:
۱- تعریف شکار: شکار عبارت است از حیوان وحشى که در بیابان زندگى مىکند یا حیوانى که در دریا زندگى مىکند و بوسیله شکارچى، شکار مىشود.
۲- حکم شکار: براى کلیه کسانى که محرم به حج یا عمره نیستند، جایز و مباح است، خداوند مىفرماید: ﴿وَإِذَا حَلَلۡتُمۡ فَٱصۡطَادُواْ﴾[المائدة: ۲]. «هرگاه حلال شدید، شکار کنید».
۳- انواع شکار: شکار بر دو نوع است.
نوع اول: شکار دریا. منظور از شکار دریا، هرآنچه که در دریا زندگى مىکند مانند ماهى و غیره.
حکم شکار دریا این است که این شکار حلال است براى محرم و غیر محرم و بجز انسان و خنزیر دریایى، شکار کردن سایر حیوانات دریایى جایز است.
نوع دوم: شکار بیابانى و خشکى است، شکار بیابانى گونههاى مختلفى دارد، آنچه را که شرع مقدس اسلام حلال قرار داده حلال و آنچه را که حرام کرده است، حرام مىباشد.
۴- ذبح شکار: ذبح شکار دریایى مردن آن است یعنى به محض اینکه بمیرد ذبح شده و حلال است فقط در حال زنده خورده نشود، رسول اکرمصمىفرماید: «أُحِلَّتْ لَنَا مَيْتَتَانِ الْحُوتُ وَالْجَرادُ» «دو مرده براى ما مسلمانان حلال هستند: ماهى و ملخ» (بیهقى و حاکم). شکار بیابان و خشکى، هرگاه زنده بدست بیفتد واجب است که ذبح شود و بدون ذبح خوردن آن روا نیست، رسول اکرمصمىفرماید: «وَمَا صِدْتَ بِكَلْبِكَ غَيْرَ مُعَلَّمٍ فَأَدْرَكْتَ ذَكَاتَهُ فَكُلْ» (متفق علیه). «آنچه را که بوسیله سگ غیر شکارى شکار مىکنى، اگر موفق به ذبح آن شدى، حلال است و مىتوانى از آن بخورى» اگر آن را مرده یافتى استفاده از آن جایز است، مشروط به شرایط زیر:
۱- شکارچى از کسانى باشد که ذبیحه او حلال است، مثلا: مسلمان، عاقل که به سن درک و شعور رسیده و حلال و حرام را تشخیص مىدهد.
۲- موقع شلیک تیر یا اعزام حیوان شکارى بسماللّه اللّه أکبر را گفته باشد. رسول اللّه مىفرماید: «وَمَا صِدْتَ بِقَوْسِكَ فَذَكَرْتَ اسْمَ اللَّهِ فَكُلْ، وَمَا صِدْتَ بِكَلْبِكَ الْمُعَلَّمِ فَذَكَرْتَ اسْمَ اللَّهِ فَكُلْ، وَمَا صِدْتَ بِكَلْبِكَ غَيْرَ مُعَلَّمٍ فَأَدْرَكْتَ ذَكَاتَهُ فَكُلْ» (متفق علیه). «آنچه را که بوسیله تیر کمان خود شکار کردى و نام اللّه را ذکر کردى، آن را بخور و آنچه را که بوسیله سگ شکارى شکار نمودى و نام الله را ذکر کردی، آن را بخور و آنچه را که بوسیله سگ غیر شکارى شکار نمودى و موفق به ذبح آن شدى، آن را نیز بخور».
۳- آله و ابزار شکار (در صورتى که حیوان شکارچى نباشد) تیز باشد بگونهاى که پوست شکار را پاره کند، اگر تیز نباشد، مانند: عصا، چوبدست و سنگ، شکار آن‌ها حلال نمىشود. چون این شکار در حکم موقوذه (جانورى که بوسیله وارد شدن ضربه و زخمهاى درون شکم مرده باشد) است و خون از بدنش بیرون نریخته است، مگر اینکه در حالت زنده یافته شود و ذبح شود، چنانکه از رسول اکرمصدرباره شکارى که آله شکار بوسیله عرض خود، نه نوک تیز به آن اصابت کرده بود، سوال شد، فرمود: اگر آله شکار بوسیله عرض به شکار اصابت کند، نه با نوک تیز، آن را نخورید چون در واقع موقوذه است، یعنى در اثر ضربه درونى جانش را از دست داده است. اگر ابزار شکار، حیوان شکارى است مانند: سگ، باز و شاهین، باید تعلیم یافته باشد. خداوند مىفرماید: ﴿وَمَا عَلَّمۡتُم مِّنَ ٱلۡجَوَارِحِ مُكَلِّبِينَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمَّا عَلَّمَكُمُ ٱللَّهُۖ فَكُلُواْ مِمَّآ أَمۡسَكۡنَ عَلَيۡكُمۡ وَٱذۡكُرُواْ ٱسۡمَ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ﴾[المائدة: ۴]. رسول اللّهصمىفرماید: «وَمَا صِدْتَ بِكَلْبِكَ الْمُعَلَّمِ فَذَكَرْتَ اسْمَ اللَّهِ فَكُلْ» (بخاری و مسلم).
توجه: علامت تعلیم یافتن حیوان شکارى این است که هرگاه مالک آن صدا کند بیاید، هرگاه آن را اعزام کند، برود و شکار را براى مالک نگاه دارد و نخورد.
۴- با سگ شکارى، سگ غیر شکارى در شکار کردن همراه نباشد، زیرا در این صورت مشخص نیست که کدام سگ شکار را از پا در آورده است؟ رسول اکرمصمىفرماید: «وَإِنْ وَجَدْت مَعَ كَلْبِك كَلْبًا غَيْرَهُ وَقَدْ قَتَلَ فَلَا تَأْكُلْ، فَإِنَّك لَا تَدْرِي أَيَّهُمَا قَتَلَهُ» (متفق علیه). «هرگاه همراه با سگ شکارى خود سگى دیگر را دیدى و شکار کشته شده است، آن را نخور چون براى تو مشخص نیست که بوسیله کدام سگ شکار شده است؟».
۵- سگ شکارى از شکار چیزى نخورده باشد رسول اکرمصمىفرماید: «إِلاَّ أَنْ يَأْكُلَ الْكَلْبُ فَإِنْ أَكَلَ الْكَلْبُ فَلاَ تَأْكُلْ فَإِنِّى أَخَافُ أَنْ يَكُونَ إِنَّمَا أَمْسَكَهُ عَلَى نَفْسِهِ» (ابوداود). «مگر اینکه سگ از آن خورده باشد، پس تو نخور، زیرا احتمال دارد که سگ آن را براى خود نگاه داشته است نه براى تو».
توجه:
۱- هرگاه شکار از پیش شکارچى بعد از شلیک کردن تیر بسوى آن گم شود، بعد شکارچى آن را پیدا کند و در آن اثر تیر باشد نه آثارى دیگر، خوردن گوشت آن جایز است، بشرط اینکه بیش از سه شبانه روز از آن نگذشته باشد، رسول اکرمصدرباره کسى که شکارش را بعد از سه روز پیدا مىکند، مىفرماید: «كُلْ مَالَمْ يَنْتَنْ» (مسلم). «تا متعفن و بدبو نشده است، آن را بخور».
۲- اگر شکار بعد از اصابت تیر در آب افتاد و مرد خوردن آن جایز نیست. زیرا امکان دارد بخاطر افتادن در آب مرده است.
۳- هرگاه عضوى از اعضاء شکار در اثر درگیرى آن با حیوان شکارچى قطع شود، خوردن عضو مقطوع جایز نیست.
زیرا رسول خدا مىفرماید: «مَا قُطِعَ مِنْ حَىٍّ فَهُوَ مَيِّتٌ» (احمد و ترمذی). «آنچه که از حیوان زنده قطع شود، حکم مردار را دارد».