ماده هفتم: آداب جهاد:
جهاد آداب و روشهاى بخصوصى دارد که رعایت آن‌ها لازم است. زیرا رعایت این آداب باعث پیروزى خواهد بود و آن‌ها عبارتاند از:
۱- حفظ اسرار و رموز لشکر و پنهان داشتن تاکتیکهاى رزمى: رسول اکرمصهرگاه براى جهاد بسوى مقصدى حرکت مىکرد، غیر آن را وانمود مىکرد.
۲- استفاده از رموز، شعارها و اشارات میان افراد لشکر تا در صورت اختلاط و آمیزش با سپاه دشمن یا نزدیک شدن به آنان، افراد خودى با این رموز و اشارات شناخته شوند، رسول اللّهصمىفرماید: «إِنْ بَيَّتَكُمُ الْعَدُوُّ فَقُولُوا (حم) لاَ يُنْصَرُونَ» «هرگاه دشمن بر شما شبیخون زد، این کلمات را «حم لاينصرون» شعار یا رمز خود قرار دهید و از آن استفاده کنید»، رمز و شعار یک دسته (سریه) که فرماندهى آن را حضرت ابوبکر صدیقس به عهده داشت، اَمِتْ، اَمِتْ بود. (امت فعل امر از ماده مات یموت است) (ترمذى و غیره صحیح است).
۳- سکوت موقع وارد شدن در معرکه و مصاف با دشمن زیرا که حرف زدن و سرو صدا کردن باعث سستى و از بین رفتن قدرت و پراکندگى افکار مىگردد، در حدیثى به روایت ابىداود آمده است: اصحاب رسول اللّهصموقع قتال با دشمن سرو صدا را نمىپسندیدند.
۴- انتخاب محل مناسب براى جهاد و قتال و ترتیب دادن صفوف مجاهدین و در نظر گرفتن زمان و فرصت مناسب براى حمله بردن بر دشمن، زیرا از جمله رهنمودهاى رسول اللّه این بود که براى غارت بردن بر دشمن مکان و زمان مناسب در نظر گرفته شود. (ترمذى).
۵- قبل از تهاجم بر دشمن، باید دشمن بسوى اسلام یا بسوى تسلیم شدن و پرداخت جذیه دعوت شود، اگر از این دو پیشنهاد (اسلام و تسلیم) انکار کرد آنگاه راه سوم قتال و مبارزه است، رسول اللّهصهرگاه فرماندهى را براى یک دسته یا لشکر تعیین مىکرد، او را براى رعایت تقوى در حق خود و براى خیر در حق همراهانش توصیه مىکرد و مىفرمود: «إِذَا لَقِيتَ عَدُوَّكَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ فَادْعُهُمْ إِلَى إِحْدَى ثَلاَثِ خِصَالٍ أَوْ خِلاَلٍ فَأَيَّتُهَا أَجَابُوكَ إِلَيْهَا فَاقْبَلْ مِنْهُمْ وَكُفَّ عَنْهُمُ ادْعُهُمْ إِلَى الإِسْلاَمِ فَإِنْ أَجَابُوكَ فَاقْبَلْ مِنْهُمْ وَكُفَّ عَنْهُمْ .... فَإِنْ هُمْ أَبَوْا فَادْعُهُمْ إِلَى إِعْطَاءِ الْجِزْيَةِ فَإِنْ أَجَابُوا فَاقْبَلْ مِنْهُمْ وَكُفَّ عَنْهُمْ فَإِنْ أَبَوْا فَاسْتَعِنْ بِاللَّهِ تَعَالَى وَقَاتِلْهُمْ» (مسلم و ابو داود).
«هرگاه با دشمن مشرک مواجه شدى، آن‌ها را به یکى از این سه مطلب دعوت کن، هرکدام را پذیرفتند، تو نیز آن را بپذیر و از قتال و جنگ با آنان خود دارى کن، نخست آنان را بسوى اسلام دعوت کن، اگر پذیرفتند، تو نیز اسلام آنان را بپذیر و از جنگ با آنان خوددارى کن، اگر از پذیرفتن اسلام و مسلمان شدن انکار کردند، آنان را به تسلیم شدن و پرداخت مالیات دعوت کن، اگر جواب مثبت دادند، بپذیر و از جنگیدن با آنان دست بردار، اگر از این پیشنهاد انکار کردند، آنگاه از خدا یارى طلب و با آنان قتال کن».
۶- اجتناب از هرگونه سرقت و دزدى از مال غنیمت و عدم تعرض به زنان، کودکان، پیرمردان و پیشوایان دینى، در صورتى که آنان شریک قتال نباشند. البته این اقشار اگر عملا در جنگ شریک هستند، قتال با آنان مانعى ندارد، رسول اکرمصبه فرماندهان چنین توصیه مىکرد: «انْطَلِقُوا بِاسْمِ اللَّهِ وَبِاللَّهِ وَعَلَى مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ وَلاَ تَقْتُلُوا شَيْخًا فَانِيًا وَلاَ طِفْلاً وَلاَ صَغِيرًا وَلاَ امْرَأَةً وَلاَ تَغُلُّوا وَضُمُّوا غَنَائِمَكُمْ وَأَصْلِحُوا وَأَحْسِنُوا (إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ)» (ابوداود). «با نام اللّه و به یارى اللّه و به عنوان پیروان دین رسول اللّهصحرکت کنید، به افراد زیر تعرض نکنید:
پیر مردان ناتوان، کودکان، نوزادان و زنان، و از مال غنیمت دزدى نکنید، اموال غنیمت را جمع کنید، اصلاح نمائید و رفتار نیکو داشته باشید، همانا خداوند نیکوکاران را دوست دارد».
٧- افراد دشمن در آتش سوخته نشوند، رسول اللّهصمىفرماید: «إِنْ وَجَدْتُمْ فُلاَنًا فَاقْتُلُوهُ وَلاَ تُحْرِقُوهُ فَإِنَّهُ لاَ يُعَذِّبُ بِالنَّارِ إِلاَّ رَبُّ النَّارِ» «اگر فلانى را دیدید، او را بکشید ولى او را به آتش نکشید، زیرا بوسیله آتش عذاب نمىدهد مگر آفریدگار آتش». (ابوداود).
۸- کشته شدگان مثله نشوند، یعنى چشم، گوش، بینى و اعضاء بدن آنان قطع نشوند، عمران بن حصینس مىگوید: «كَانَ رَسُولُ اللَّهِ جيَحُثُّنَا عَلَى الصَّدَقَةِ وَيَنْهَانَا عَنِ الْمُثْلَةِ» «رسول اللّهصما را براى دادن صدفه تشویق مىکرد و از مثله کردن (بریدن اعضا میت) منع کرد». (ابوداود با سند خوب).
٩- دعا براى پیروز شدن در برابر دشمنان. رسول اللّهصبعد از بسیج کردن لشکر به میادین نبرد مىفرمود: «اللَّهُمَّ مُنْزِلَ الْكِتَابِ وَمُجْرِىَ السَّحَابِ وَهَازِمَ الأَحْزَابِ اهْزِمْهُمْ وَانْصُرْنَا عَلَيْهِمْ» (متفق علیه). «بار خدایا، خدائى که نازل کننده کتاب (قرآن) و به حرکت دهنده ابرها و شکست‌دهنده احزاب و گروها هستى، دشمن را شکست ده و ما را در برابر آنان پیروز بگردان»، و مىفرماید: «ثِنْتَانِ لاَ تُرَدَّانِ أَوْ قَلَّمَا تُرَدَّانِ: الدُّعَاءُ عِنْدَ النِّدَاءِ وَعِنْدَ الْبَأْسِ حِينَ يُلْحِمُ بَعْضُهُمْ بَعْضًا» (ابوداود). «به دو دعا جواب رد داده نمىشود یا خیلى کم جواب رد داده مىشود، دعاء وقت اذان و دعاء موقع جنگ، لحظاتى که بعضى، بعض دیگر را مىکشند».