خطبه حاجت
پیامبر جخطبه‌ها و موعظه‌ها و درس‌هایش را با این خطبه که به خطبه حاجت معروف است شروع می‌کرد [۵۶۹]:
(إن الحمدلله، نحمده، ونستعینه، ونستغفره، ونعوذ بالله من شرور أنفسنا وسیئات أعمالنا، من یهده الله فلا مضل له، ومن یضلل فلا هادی له، وأشهد أن لا إله إلا الله وحده لاشریك له وأشهد أن محمدا عبده ورسوله).
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِۦ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسۡلِمُونَ١٠٢﴾[آل عمران: ۱۰۲].
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱتَّقُواْ رَبَّكُمُ ٱلَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفۡسٖ وَٰحِدَةٖ وَخَلَقَ مِنۡهَا زَوۡجَهَا وَبَثَّ مِنۡهُمَا رِجَالٗا كَثِيرٗا وَنِسَآءٗۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ ٱلَّذِي تَسَآءَلُونَ بِهِۦ وَٱلۡأَرۡحَامَۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلَيۡكُمۡ رَقِيبٗا١﴾[النساء: ۱].
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَقُولُواْ قَوۡلٗا سَدِيدٗا٧٠ يُصۡلِحۡ لَكُمۡ أَعۡمَٰلَكُمۡ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡ ذُنُوبَكُمۡۗ وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَقَدۡ فَازَ فَوۡزًا عَظِيمًا٧١﴾[الأحزاب: ۷۰-۷۱].
أَمَّا بَعْدُ:
(فإن أصدق الحدیث كتاب الله، وخیر الـهدی، هدی محمد جوشر الأمور محدثاتها، وكل محدثة بدعة، وكل بدعة ضلالة وكل ضلالة في النار) [۵۷۰].
«سپاس و ستایش تنها لایق خداست، او را شکر می‌گوییم و از او یاری می‌جوییم و از او طلب آمرزش می‌کنیم، و پناه می‌بریم به خدا از شرارت نفس‌هایمان و از بدیهای اعمالمان، هر کسی که خدا او را هدایت کند گمراه کننده‌ای برایش نیست، و کسی را که گمراه کند، هدایت کننده‌ای برایش نیست».
«و شهادت می‌دهم که هیچ معبود بر حقی غیر از الله نیست، یکتا است، شریکی ندارد و شهادت می‌دهم که محمد بنده و فرستاده او است».
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید آنچنانکه باید از خدا بترسید و نمیرید مگر آنکه مسلمان باشید».
«ای مردمان از (خشم) پروردگارتان بپرهیزید، پروردگاری که شما را از یک انسان بیافرید و (سپس) همسرش را از نوع او آفرید و از آن دو نفر مردان و زنان فراوانی منتشر ساخت، و از (خشم) خدایی بپرهیزید که همدیگر را بدو سوگند می‌دهید و بپرهیزید از اینکه پیوند خویشاوندی را گسیخته دارید، (وصله رحم را نادیده گیرید) زیرا بیگمان خداوند مراقب شما است».
«ای مؤمنان از خدا بترسید و سخن حق و درست بگویید، در نتیجه خدا (توفیق خیرتان می‌دهد و) اعمالتان را اصلاح می‌کند و گناهانتان را می‌بخشاید هر کس که ازخدا و پیامبرش فرمانبرداری کند قطعا به پیروزی و کامیابی بزرگی دست می‌یابد».
«اما بعد راستترین سخن، کتاب خدا است و بهترین روش و سنت، روش و سنت محمد جاست وبدترین امور چیزهای ساختگی است و هر ساخته شده‌ای (در دین) بدعت و هر بدعتی گمراهی و هر گمراهی در آتش است».
کسی که در خطبه‌های پیامبر جو اصحاب او دقت کند در می‌یابد که خطبه‌های آنها دربرگیرنده مطالبی است از قبیل بیان هدایت، توحید، ذکر صفات پروردگار، اصول کلی ایمان، دعوت به‌سوی خدا، ذکر نعمت‌های الهی؛ نعمتهایی که باعث محبت خداوند در قلب بندگانش می‌‌شود، و روزهایی که آنها را از عذابش می‌ترساند.
همچنین درمی‌یابد که پیامبر جو اصحاب در خطبه‌های خود مردم را به ذکر و شکر امر کرده‌اند، ذکر و شکری که موجب پیدایش محبت خداوند در قلب آنها می‌شد، و طوری عظمت و اسماء و صفات خدا را ذکر می‌کردند و مردم را به طاعت و شکر و ذکر دعوت می‌نمودند که قلب آنها مملواز محبت به خدا می‌شد به طوری ک شنوندگان جلسه را ترک می‌کردند در حالی که خدا را دوست داشتند وخدا هم آنها را دوست داشت. پیامبر جدر خطبه‌هایش بسیار قران می‌خواند خصوصاً سوره «ق» را [۵۷۱]، ام هشام بنت حرث بن نعمان گوید: (ما حفظت ق إلا من في رسول الله جمـما یخطب بها علی الـمنبر) [۵۷۲]«سوره ق را حفظ نکردم مگر از زبان پیامبر جکه هنگام خطبه بسیار آنرا بر منبر تکرار می‌کرد».
[۵۶۹] صحیح: [ص. نس ۱۳۳۱]، م (۴۶۷/۵۹۲/۲)، نس (۱۸۸/۳). [۵۷۰] این خطبه، خطبه حاجت نام دارد که پیامبر جخطبه‌ها و دروس و موعظه‌هایش را با آن شروع می‌کرد. علامه البانی در این باره رساله‌ای نافع دارد، به آن مراجعه شود. [۵۷۱] زاد المعاد (۱۱۶/۱). [۵۷۲] متفق علیه: خ (۹۳۴/۴۱۴/۲)، م (۸۵۱/۵۸۲/۲)، نس (۱۰۴/۳)، جه (۱۱۱۰/۳۵۲/۱)، د (۱۰۹۹/۴۶۰/۳) با اختصار، ت (۵۱۱۱/۱۲/۲) بنحوه.