مختصر فقه از کتاب و سنت

اعتکاف

اعتکاف ده روز آخر ماه رمضان بمنظور برخورداری از خیر و پاداش و دریافتن شب قدر سنت است، خداوند متعال می‌فرماید:

﴿إِنَّآ أَنزَلۡنَٰهُ فِي لَيۡلَةِ ٱلۡقَدۡرِ١ وَمَآ أَدۡرَىٰكَ مَا لَيۡلَةُ ٱلۡقَدۡرِ٢ لَيۡلَةُ ٱلۡقَدۡرِ خَيۡرٞ مِّنۡ أَلۡفِ شَهۡرٖ٣ تَنَزَّلُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ وَٱلرُّوحُ فِيهَا بِإِذۡنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمۡرٖ٤ سَلَٰمٌ هِيَ حَتَّىٰ مَطۡلَعِ ٱلۡفَجۡرِ٥﴾[القدر: ۱-۵].

«ما قرآن را در شب با ارزش قدر فرو فرستادیم. تو چه می‌دانی شب قدر کدام است (و چه اندازه عظیم است)؟ شب قدر شبی است که از هزار ماه بهتر است، فرشتگان و جبرئیل در آن شب با اجازه پروردگارشان پیاپی می‌آیند برای هرگونه کاری، آن شب، شب سلامتی و رحمت است تا طلوع صبح».

از عایشه روایت است که پیامبر جدر ده روز آخر رمضان به اعتکاف می‌نشست و می‌فرمود: (تحروا لیلة القدر في العشر الأواخر من رمضان) [۷۸۵]«شب قدر را در ده شب آخر رمضان جستجو کنید».

از عایشه روایت است که پیامبر جفرمود: (تحروا لیلة القدر في الوتر من العشر الأواخر من رمضان) [۷۸۶]«لیله القدر را در شب‌های فرد دهه‌ی آخر رمضان جستجو کنید».

پیامبر جبر قیام این ده شب تشویق و ترغیب می‌کرد:

از ابوهریره روایت است که پیامبر جفرمود: (من قام لیلة القدر إیمانا واحتسابا غفرله ما تقدم من ذنبه) [۷۸۷]«هرکس در شب قدر از روی ایمان (به امید ثواب خدا) و امید دریافت اجر و پاداش، قیام کند گناهان (صغیره) او بخشوده می‌شود».

اعتکاف باید در مسجد باشد: به دلیل فرموده خداوند متعال:

﴿وَلَا تُبَٰشِرُوهُنَّ وَأَنتُمۡ عَٰكِفُونَ فِي ٱلۡمَسَٰجِدِ﴾[البقرة: ۱۸۷].

«و وقتی که در مساجد به (عبادت) اعتکاف مشغولید با همسرانتان همخوابگی نکنید».

و همچنین به دلیل اینکه مسجد محل اعتکاف پیامبر جبوده است.

«مستحب است که شخص معتکف به عباداتی مانند نماز و تلاوت قرآن و سبحان الله والحمدلله و لا إله إلا الله و الله اکبر گفتن و طلب مغفرت و صلوات بر پیامبر جو دعا کردن وبحث و گفتگوی علمی و مانند اینها مشغول شود، و مکروه است که اعتکاف کننده خودش را با سخنان و اعمال بیهوده سرگرم کند همانطور که ساکت ماندنش به گمان اینکه سکوت، او را به خدا نزدیک می‌کند مکروه است»(*).

اعتکاف کننده می‌تواند هنگام ضرورت از محل اعتکافش (مسجد) خارج شود، همچنان که شانه کردن مو، تراشیدن سر و گرفتن ناخن‌ها و نظافت بدن برایش مباح است.

اعتکاف با بیرون رفتن از مسجد بدون ضرورت و همبستری کردن با همسر باطل می‌شود.

[۷۸۵] صحیح: [مختصر خ ۹۸۷]، خ (۲۰۲۰/۲۵۹/۴)، ت (۷۸۹/۱۴۴/۲). [۷۸۶] متفق علیه: خ (۲۰۱۷/۲۵۹/۴)، م (۱۱۶۹/۶۲۸/۲). [۷۸۷] متفق علیه: خ (۲۰۱۴/۲۵۵/۴)، م (۷۶۰/۵۲۳/۱)، د (۱۳۵۹/۱۴۶/۴)، نس (۱۵۷/۴).