چگونگی نماز خوف
خطابی گوید: نماز خوف چند نوع است، پیامبر جآنرا در روزهای مختلف و با اشکال متفاوت خوانده و در همه آنها تلاش کرده که بیشترین احتیاط را از جهت نماز و بهترین شیوه را از جهت حراست و نگهبانی رعایت کند. این نمازها با وجود اختلاف در الفاظ، در معنی یکی هستند - أه [۶۱۱].
۱- از ابن عمر روایت است: (صلی رسول الله جصلاة الخوف بإحدی الطائفتین ركعة والطائفة الأخری مواجهة العدو، ثم انصرفوا وقاموا في مقام أصحابهم مقبلین علی العدو وجاء أولئك ثم صلی بهم النبي جركعة ثم سلم النبي جثم قضی هؤلاء ركعة وهؤلاء ركعة) [۶۱۲]«پیامبر جبرای گروهی (از مجاهدین) یک رکعت نماز خوف خواند در حالیکه گروه دیگر در برابر دشمن بودند، سپس گروه اول به جای گروه دوم ایستادند و روبروی دشمنانشان قرار گرفتند و گروه دوم آمدند و پیامبر جیک رکعت نماز خوف برای آنان خواند و سلام داد؛ سپس هر کدام از دوگروه یک رکعت باقی مانده را خواندند».
۲- از سهل بن أبی حثمه روایت است: (أن رسول الله جصلی بأصحابه في الخوف فصفهم خلفه صفین فصلی بالذین یلونه ركعة، ثم قام فلم یزل قائما حتی صلی الذین خلفهم ركعة، ثم تقدموا وتأخر الذین كانوا قدامهم معهم فصلی بهم ركعة، ثم قعد حتی صلی الذین تخلفوا ركعة، ثم سلم) [۶۱۳]«پیامبر جبا اصحاب نماز خوف خواند و آنها را پشت سر خود دو صف کرد، و برای کسانی که در صف اول قرار داشتند یک رکعت نماز خواند، سپس بلند شد و تا وقتی که صفت دوم رکعت اول را خواندند، منتظر ماند، سپس صف اول و دوم جای خود را عوض کردند و برای صف اول یک رکعت خواند، سپس نشست و منتظر ماند تا کسانی که در صف دوم قرار داشتند رکعت دوم را بخوانند؛ سپس سلام داد».
۳- از جابر بن عبدالله روایت است: (شهدت مع رسول الله جصلاة الخوف فصفنا صفین: صف خلف رسول الله جوالعدو بینا وبین القبلة، فكبر النبي جوكبرنا جمیعاً، ثم ركع وركعنا جمیعا، ثم رفع رأسه من الركوع فرفعنا جمیعا، ثم انحدر بالسجود والصف الذي یلیه وقام الصف الـمؤخر في نحر العدو(*)، فلما قضی النبي جالسجود وقام الصف الذي یلیه انحدر الصف الـمؤخر بالسجود، وقاموا، ثم تقدم الصف الـمؤخر وتأخر الصف الـمقدم، ثم ركع النبي جوركعنا جمیعا، ثم رفع رأسه من الركوع ورفعنا جمیعا، ثم انحدر بالسجود والصف الذي یلیه الذي كان مؤخرا في الركعة الأولی وقام الصف الـمؤخر في نحر العدو، فلما قضی رسول الله جالسجود والصف الذي یلیه انحدر الصف الـمؤخر بالسجود فسجدوا، ثم سلم النبي جوسلمنا جمیعا) [۶۱۴]«با پیامبر جدر نماز خوف شرکت کردم، ما را دو صف کرد؛ صفی پشت سر پیامبر جقرار گرفت و دشمن بین ما و قبله بود، پیامبر جتکبیر گفت و ما همگی (صف اول و دوم) تکبیر گفتیم؛ سپس پیامبر جبه رکوع رفت و ما همگی با او به رکوع رفتیم. سپس سرش را از رکوع بلند کرد و ما همگی سرمان را از رکوع بلند کردیم. سپس پیامبر جو صفی که پشت سر او قرار داشتند به سجده رفتند و صف دوم روبروی دشمن ایستاد (به سجده نرفت). وقتی که پیامبر جاز سجده رکعت اول فارغ شد و صف پشت سر او بلند شدند، صف دوم به سجده رفتند و بلند شدند، آنگاه صف اول و دوم جایشان را عوض کردند، سپس پیامبر جبه رکوع رفت و ما هم همگی با او به رکوع رفتیم، سپس سرش را از رکوع بلند کرد و ما هم سرمان را بلند کردیم؛ سپس با صف اول که در رکعت اول در صف دوم قرار داشتند به سجده رفتند و صف دوم روبروی دشمن ایستاد. وقتی که پیامبر جبا صف پشت سرش از سجده تمام شدند، صف دوم به سجده رفتند، سپس پیامبر جسلام داد و ما هم همگی سلام دادیم».
[۶۱۱] شرح مسلم النووی (۱۲۶/۶). [۶۱۲] متفق علیه: م (۸۳۹/۵۷۳/۱)، این لفظ مسلم است، خ (۹۴۲/۴۲۹/۲)، د (۱۲۳۰/۱۱۸/۴)، ت (۵۶۱/۳۹/۲)، نس (۱۷۱/۳). [۶۱۳] متفق علیه: م (۸۴۱/۵۷۵/۱)، خ (۴۱۳۱/۴۲۲/۷)، بنحوه، نس (۱۷۰/۳)، ت (۵۶۲/۴۰/۲). [۶۱۴. - نحر العدو: یعنی مقابل دشمن، نحر هر چیز بمعنی اول آن است. [ ]- صحیح: لفظ حدیث روایت مسلم است. [ص. نس ۱۴۵۶]، م (۸۴۰/۵۷۴/۱)، نس (۱۷۵/۳).