مختصر فقه از کتاب و سنت

ملاک در سوگند، نیت است

از عمر بن خطاب سروایت است: از پیامبر جشنیدم که می‌فرمود: (إنما الأعمال بالنیات) [۱۲۶۸]«قبول و صحت اعمال با نیت است».

پس هر کس بر انجام کاری سوگند بخورد و نیت کار دیگری را در دل داشته باشد، نیتش معتبر است نه لفظش:

از سوید بن حنظله روایت است: (خرجنا نرید رسول الله جومعنا وائل بن حجر، فأخذه عدوله، فتحرج الناس أن یحلفوا، فحلفت أنا إنه أخی فخلی سبیله، فأتینا رسول الله جفأخبرته أن القوم تحرجوا أن یحلفوا، وحلفت أنا إنه أخی، فقال: صدقت، الـمسلم أخو الـمسلم) [۱۲۶۹]«به قصد دیدن پیامبر جخارج شدیم،وائلبن حجر هم با ما بود، یکی از دشمنان وائل، او را گرفت، مردم از سوگند خوردن برای او خودداری کردند، ولی من سوگند خوردم که او برادر من است، پس او را آزاد کرند. نزد پیامبر جآمدیم، به او گفتم: مردی از سوگند خوردن برای وائل خودداری کردند، ولی من سوگند خوردم که او برادر من است، پیامبر جفرمود: راست گفتی، مسلمان برادر مسلمان است».

زمانی نیت شخص سوگند خورنده معتبر است که از او درخواست سوگند نشده باشد، أما اگر از او درخواست شود که سوگند بخورد، در این صورت ملاک، نیت سوگند دهنده است:

از ابوهریره روایت است که پیامبر جفرمود: (إنما الیمین علی نیة الـمستحلف) [۱۲۷۰]«سوگند بر مبنای نیت سوگنددهنده است».

همچنین از ابوهریره آمده که پیامبر جفرمود: (یمینك علی ما یصدقك به صاحبك) [۱۲۷۱]«سوگند تو برحسب نیتی است که طرف مقابلت (سوگند دهنده) دارد».

[۱۲۶۸] تخریج در ص (۳۴). [۱۲۶۹] صحیح: [ص. جه ۱۷۲۲۰]، جه (۲۱۱۹/۱۵/۶/۱)، م (۳۲۳۹/۸۲/۹). [۱۲۷۰] صحیح: [ص. جه ۱۷۲۳]، جه (۲۱۲۰/۶۸۵/۱)، م (۱۶۵۳۲۱ - ۱۲۷۴/۷۳)، بدون «إنما». [۱۲۷۱] صحیح: [ص. جه ۱۷۲۴]، م (۱۶۵۳/۱۲۷۴/۳)، جه (۲۱۲۱/۶۸۶/۱)، د (۳۲۳۸/۸۰/۹)، ت (۱۳۶۵/۴۰۴/۲).