مختصر فقه از کتاب و سنت

تدبیر

تدبیر عبارت است از تعلیق آزادی برده به مرگ سید، مثل اینکه سید به برده‌اش بگوید: هرگاه مُردم بعد از مرگ من آزادی، بنابراین هرگاه سید مُرد، اگر قیمت برده از یک سوم کل مالش بیشتر نبود، آزاد می‌شود [۱۵۴۶]:

از عمران بن حصین روایت است: (أن رجلا كان له ستة مـملوكین، لیس له مال غیرهم فأعتقهم عند موته، فجزأهم رسول الله جأثلاثا، ثم أقرع بینهم فأعتق اثنین، وأرق أربعة، وقال له قولا شدیدا) [۱۵۴۷]«مردی دارای شش برده بود و مالی بجز آن نداشت و آزادی آنان را منوط به مرگ خود کرد، پیامبر جآنان را به سه گروه تقسیم کرد، سپس بین آنان قرعه انداخت، در نتیجه دو نفر از آنان را آزاد کرد و چهار نفر دیگر را بصورت برده باقی گذاشت، و در مورد آن مرد سخن تندی گفت».

[۱۵۴۶] منار السبیل (۱۱۶/۲). [۱۵۴۷] صحیح: [مختصر م ۸۹۵]، م (۱۶۶۸/۱۲۸۸/۳)، د (۳۹۳۹/۵۰۰/۱۰)، ت (۱۳۷۵/۴۰۹/۲)، نس (۶۴/۴).