مختصر فقه از کتاب و سنت

اعمالی که در حرمین حرام است(**)

در صحیح بخاری و مسلم وغیره از حدیث عباد بن تمیم از عمویش روایت است که پیامبر جفرمود: (إن إبراهیم حرم مكة ودعا لـها، وإنی حرمت الـمدینة كما حرم إبراهیم مكة). «ابراهیم مکه را حرام کرد و برای آن دعا کرد و من هم مدینه را حرام کردم همانطور که ابراهیم مکه را حرام کرد».

پس تحریم آن دو (مکه و مدینه) از طریق وحی خداوند متعال، برای دو رسول بزرگوارش صلوات الله و سلامه علیهما بوده است. وقتی که گفته می‌شود حرمین، منظور مکه و مدینه است و اطلاق لفظ حرم شرعاً بر غیر آن دو، جایز نیست؛ پس بکار بردن لفظ حرم شرعاً برای مسجدالأقصی و یا مسجد ابراهیم خلیل جایز نیست. چون وحی فقط مکه و مدینه را حرم نامیده و این تشریعی است که عقل بشر را در آن راهی نیست.

در سرزمین حرمین اعمالی ممنوع است و انجام آنها برای کسی که در آنجا زندگی می‌کند یا به عنوان زائر حج یا عمره یا غیره به آنجا می‌رود، جایز نمی‌باشد، این اعمال عبارتند از:

۱- شکار حیوان و پرنده و راندن آنان و یاری کردن دیگران برای صید آنها.

۲- بریدن گیاهان و خارها مگر به اندازه‌ای که ضرورت و نیاز ایجاب کند.

۳- حمل اسلحه.

۴- برداشتن گمشده در حرم مکه برای زائرین، اما کسی که مقیم مکه است باید آنرا بردارد و صاحبش را پیدا کند، فرق بین حاجی و مقیم در این مورد واضح است - أه‍ -

می‌گویم: دلیل حرمت این اعمال فرموده پیامبر جدر روز فتح مکه است:

(إن هذا البلد حرمه الله یوم خلق السماوات والأرض، فهو حرام بحرمة الله إلی یوم القیامة، وإنه لم یحل القتال فیه لأحد قبلی، ولم یحل لی إلا ساعة من نهار. فهو حرام بحرمة الله إلی یوم القیامة، لایعضد شوكه، ولاینفر صیده، ولایلتقط لقطته إلا من عرفها، ولایختلی خلاها فقال العباس: یا رسول الله، إلا الإذخر، فإنه لقینهم وبیوتهم، فقال: إلا الإذخر) [۹۱۶]«این سرزمین (مکه) را خداوند از روزی که آسمان‌ها و زمین را آفرید، حرام کرده است. لذا به حکم خداوند تا روز قیامت حرام است و جنگ و خونریزی در آن برای هیچ کسی قبل از من حلال نشده است، و برای من نیز حلال نشده مگر مدت زمانی از روز (جهت بیرون کردن کافران از مکه) بنابراین با حرام قرار دادن خداوند تا روز قیامت حرام است، نباید خار آن کنده و صید آن رانده شود و در آنجا نباید چیز گمشده، برداشته شود، مگر بوسیله کسی که آنرا معرفی (اعلام) کند، و گیاه تر آن کنده نشود» عباس گفت: ای رسول خدا! مگر «إذخر» (گیاه خوشبو) برای ساخت و ساز و استفاده در خانه‌هایشان، فرمود: «غیر از إذخر».

از جابر روایت است: از پیامبر جشنیدم که می‌فرمود: (لایحل لأحدكم أن یحمل بمكة السلاح) [۹۱۷]»برای هیچ کدام از شما حلال نیست که در مکه سلاح حمل کند».

از علی سروایت است که پیامبر جدرباره مدینه فرمود:

(لایختلی خلاها، ولاینفر صیدها، ولاتلتقط إلا لـمن أشادبها (أنشدها)، ولایصلح لرجل أن یحمل فیها السلاح لقتال، ولایصلح أن یقطع منها شجرة إلا أن یعلف رجل بعیره) [۹۱۸]«گیاه تر آن کنده نشود و صید آن رانده نشود و چیز گمشده در آن برداشته نشود مگر کسی که آن را معرفی کند (و به دنبال پیدا کردن صاحب آن باشد). هیچ کسی نباید در آن برای جنگ، سلاح بردارد و یا درختی را از آن قطع کند مگر شخصی به اندازه علف شترش».

شیخ شقره گوید:

«هر کس یکی از این ممنوعات را انجام دهد گناهکار شده و باید توبه و استغفار کند، غیر از شکار کردن که شخص محرم باید در مقابل آن علاوه بر توبه و استغفار حیوانی رانیز ذبح کند».

[۹۱۶. *- به نقل از «إرشاد الساری» نوشته الشیخ محمد ابراهیم شقره - حفظه الله -. [ ]- متفق علیه: خ (۱۸۳۴/۴۶/۴)، » (۱۳۵۳/۹۸۶/۲)، نس (۲۰۳/۵). [۹۱۷] صحیح: [ص. ج ۷۶۴۵]، م (۱۳۵۶/۹۸۹/۲). [۹۱۸] صحیح: [ص. د ۱۷۹۰]، د (۲۰۱۸/۲۰/۶).