مختصر فقه از کتاب و سنت

باطل کننده‌های روزه

هر یک از شش مورد زیر روزه را باطل می‌کند

۱ و ۲ خوردن و آشامیدن عمدی، لذا اگر کسی از روی فراموشی چیزی را بخورد یا بنوشد (روزه او باطل نمی‌شود و) نه قضای روزه بر او لازم است و نه کفاره:

از ابوهریره روایت است که پیامبر جفرمود: (من نسی وهو صائم فأكل أو شرب، فلیتم صومه، فإنما أصعمه الله وسقاه) [۷۴۳]«اگر شخصی روزه‌دار از روی فراموشی چیزی را خورد یا نوشید، (روزه‌اش باطل نمی‌شود و) آنرا کامل کند؛ چراکه خدا اورا خورانیده یا نوشانیده است».

۳- استفراغ عمدی، پس اگر خودبخود استفراغ کرد نه قضای روزه بر او لازم است و نه کفاره: از ابوهریره روایت است که پیامبر جفرمود: (من ذرعه القی فلیس علیه قضاء، ومن استقاء عمدا فلیقض) [۷۴۴]«اگر کسی خودبخود استفراغ کرد روزه‌اش باطل نشده و قضا بر او لازم نیست، ولی اگر عمداً استفراغ کند (روزه‌اش باطل می‌شود و) باید آن را قضا کند».

۴ و ۵- حیض و نفاس، اگرچه در آخرین لحظات روز باشد، بدلیل اجماع علماء.

۶- جماع، با ارتکاب عمل جماع کفاره‌ای که در حدیث زیر آمده واجب می‌شود:

از ابوهریره سروایت است: (بینما نحن جلوس عند النبي جإذا جاءه رجل فقال: یا رسول الله هلكت، قال: ما لك؟ قال وقعت علی امرأتی وأنا صائم. فقال رسول الله ج: هل تجد رقبة تعتقها؟ قال: لا. قال: فهل تستطیع أن تصوم شهرین متتابعین؟ قال: لا، قال: فهل تجد إطعام ستین مسكینا؟ قال: لا، قال: فمكث النبي ج، فبینا نحن علی ذلك أتی النبيجبعرق فیها تمر والعرق الـمكتل - قال: أین السائل؟ فقال أنا، قال: خذ هذا فتصدق به. فقال الرجل: علی أفقر منی یا رسول الله؟ فوالله ما بین لابتیها - یریدالحرتین - أهل بیت أفقر من أهل بیتی - فضحك النبي جحتی بدت أنیابه، ثم قال: أطعمه أهلك) [۷۴۵]«در حالیکه نزد پیامبر جنشسته بودیم، مردی آمد و گفت: ای رسول خدا! هلاک شدم، (پیامبر ج) فرمود: چی شده، گفت: در حال روزه با همسرم آمیزش کردم، پیامبر جفرمود آیا می‌توانی برده‌ای را آزاد کنی؟ گفت نه، فرمود: آیا می‌توانی دو ماه پشت سر هم روزه بگیری؟ گفت نه، فرمود: آیا می‌توانی شصت مسکین را طعام بدهی؟ گفت نه، (ابوهریره) گفت: پیامبر جمکثی کرد، آنگاه سبد بزرگی از خرما را برای پیامبر جآوردند، فرمود: سؤال کننده کجاست؟ آن مرد گفت: من هستم. (پیامبر ج) فرمود: این را بگیر و (آن را بعنوان کفاره روزه‌ات) صدقه بده، آن مرد گفت: به فقیرتر از خودم بدهم ای رسول خدا؟ به خدا قسم در تمام مدینه خانواده‌ای فقیرتر از خانواده من وجود ندارد. پیامبر جخندید به گونه‌ای که دندان‌های نیشش نمایان شد، سپس فرمود: (با آن) خانواده‌ات را طعام بده».

[۷۴۳] صحیح: [ص. ج ۶۵۷۳]، م (۱۱۵۵/۸۰۹/۲)، این لفظ مسلم است، خ (۱۹۲۳/۱۵۵/۴)، جه (۱۶۷۳/۵۳۵/۱)، ت (۷۱۷/۱۱۲/۲). [۷۴۴] صحیح: [ص. ج ۶۲۴۳]، ت (۷۱۶/۱۱۱/۲)، د (۲۳۶۳/۶/۷)، جه (۱۶۷۶/۵۳۶/۱). [۷۴۵] متفق علیه: خ (۱۹۳۶/۱۶۳/۴)، م (۱۱۱/۷۸۱/۲)، د (۲۳۷۳/۲۰/۷)، ت (۷۲۰/۱۱۳/۲)ف جه (۱۶۷۱/۵۳۴/۱).