مختصر فقه از کتاب و سنت

غنائم

بعد از جنگ غنائم تقسیم می‌شود: چهار پنجم آن به کسانی داده می‌شود که در جنگ شرکت کرده‌اند، به پیاده یک سهم و به سواره سه سهم داده می‌شود:

خداوند متعال می‌فرماید:

﴿وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَا غَنِمۡتُم مِّن شَيۡءٖ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُۥ وَلِلرَّسُولِ...﴾[الأنفال: ۴۱].

«و بدانید که همه غنائمی که به دست می‌آورید، یک پنجم آن متعلق به خدا و پیامبر و... است».

از ابن عمر روایت است: (رأیت الـمغانم تجزأ خمسة أجزائ ثمیسهم علیها، فما لرسول الله جفهو له یتخیر) «دیدم که غنائم به پنج قسمت تقسیم می‌شد، سپس سهمها جدا می‌شدند و برای پیامبر یک سهم را برمی‌گزیدند».

همچنین از ابن عمر روایت است: (أن رسول الله جأسهم یوم خیبر، للفارس ثلاثة أسهم، للفرس سهمان وللرجل سهم) [۱۵۲۱]«پیامبر جروز خیبر سهم‌ها را مشخص کرد، به سواره سه سهم داد، دو سهم برای اسب و یک سهم برای مرد سوارکار».

از ابن عباس روایت است: (أن النبي جأعطی الفارس ثلاثة أسهم، وأعطی الراجل سهما) [۱۵۲۲]«پیامبر جبه سواره سه سهم و به پیاده یک سهم داد».

از غنیمت تنها به کسانی سهم داده می‌شود که پنج شرط زیر را بصورت کامل داشته باشند: اسلام، بلوغ، عقل، حریت ومرد بودن، پس اگر یکی از این پنج شرط در اووجود نداشت اندکی از غنیمت به او داده می‌شود اما سهم مشخصی دریافت نمی‌کند؛ چون از جمله کسانی نیست که جهاد بر آنها واجب باشد:

از عمیر مولای ابن لحم روایت است: (غزوت مع مولای یوم خیبر وأنا مـملوك، فلم یقسم لی من الغنیمة، وأعطیت من خرثی الـمتاع سیفا وكنت أره إذا تقلدته) [۱۵۲۳]«در روز جنگ خیبر با مولایم در جنگ شرکت کردم، چون برده بودم از غنایم جنگی چیزی به من ندادند ولی از وسایل کهنه شمشیری به من دادند که وقتی آنرا روی شانه‌هایم قرار می‌دادم، به زمین کشیده می‌شد».

از ابن عباس روایت است: (كان رسول الله جیغزو بالنساء فیداوین الجرحی، ویحذین من الغنیمة، فأما بسهم فلم یضرب لهن) [۱۵۲۴]«پیامبر جزنان را به جنگ می‌برد تا مجروحان را مداوا کنند و قسمتی از غنیمت رابه آنان می‌داد ولی سهمی برای آنان تعیین نکرد».

[۱۵۲۱] صحیح: [ص. جه ۲۳۰۳]، جه (۲۸۵۴/۹۵۲/۲)، این لفظ ابن ماجه است و بخاری و مسلم و ابوداود آن را بدون لفظ «خیبر» روایت کرده‌اند،: خ (۲۸۶۳/۶۷/۶)، م (۱۷۶۲/۱۳۸۳/۳)، د (۲۷۱۶/۴۰۴/۷). [۱۵۲۲] صحیح: [الإرواء ۱۲۲۷]، هق (۲۹۳/۶). [۱۵۲۳] حسن: [ص. جه ۲۳۰۴]، ت (۱۶۰۰/۵۸/۳)، د (۲۷۱۲/۴۰۲/۷)، جه (۲۸۵۵/۹۵۲/۲). [۱۵۲۴] صحیح: [مختصر م ۱۱۵۱]، م (۱۸۱۲/۱۴۴۴/۳)، د (۲۷۱۱/۳۹۹/۷)، ت (۱۹۵۸/۵۷/۳).