رؤیت هلال ماه رمضان با چه چیزی ثابت می‌شود
رمضان با رؤیت هلال ماه اگرچه از طرف یک نفر عادل باشد و یا با کامل کردن سی روز ماه شعبان ثابت می‌شود:
از ابن عمر روایت است: (تراءی الناس الـهلال، فأخبرت رسول الله جأني رأیته، فصام وأمر الناس بصیامه) [۷۲۷]«مردم برای دیدن هلال (به آسمان) نگاه می‌کردند، من به پیامبر جخبر دادم که هلال ماه را دیدم، پس پیامبر جروزه گرفت و به مردم امر کرد که روزه بگیرند» و اگر هلال ماه به واسطه ابر یا مانند آن دیده نشد، باید سی روز شعبان را کامل کرد، به دلیل حدیث ابوهریره که قبلاً بیان شد. اما فرا رسیدن ماه شوال با شهادت کمتر از دو نفر ثابت نمی‌شود.
از عبدالرحمن بن زید بن خطاب روایت است که: اودر روز شک خطبه خواند وگفت: همانا من با اصحاب پیامبر جهمنشین بوده و از آنها سؤال کرده‌ام، آنان به من گفته‌اند که پیامبر جفرمود: (صوموا لرؤیته، وأفطروا لرؤیته، وأنسكوا لـها، فإن غم علیكم فأتموا ثلاثین یوما، فإن شهد شاهدان مسلمان فصوموا وأفطروا) [۷۲۸]«با دیدن هلال (رمضان) روزه بگیرید و با دیدن هلال ماه (شوال) عید کنید و با دیدن آن عبادت کنید و اگر ابر مانع دیدن هلال شد، سی روز (شعبان) را کامل کنید و اگر دو شاهد مسلمان (به دیدن هلال ماه) شهادت دادند روزه بگیرید و عید کنید».
از امیر مکه حارث بن حاطب روایت است: (عهد إلینا رسول الله جأن ننسك للرؤیة فإن لم نره وشهد شاهدا عدل نسكنا بشهادتهما) [۷۲۹]«پیامبر جبه ما سفارش کرد که با دیدن هلال عبادت کنیم و اگر آن را ندیدیم و دو شاهد عادل بر آن شهادت دادند با شهادت آنها عبادت کنیم».
پس از مفهوم جمله «فإن شهد شاهدان مسلمان فصوموا وأفطروا» در حدیث عبدالرحمن بن زیدو جمله «فإن لم نره وشهد شاهدا عدل نسكنا بشهادتهما» در حدیث حارث، استنباط می‌شود که شهادت یک نفر برای اثبات ماه مبارک رمضان و عید فطر صحیح نیست، ولی به دلیل حدیث (ابن عمر) اثبات ماه مبارک رمضان از این مفهوم خارج می‌شود و عید بر حکم خود باقی می‌ماند چون دلیلی بر صحت شهادت یک نفر برای عید وجود ندارد - اه. - با أندکی تغییر از «تحفه الأحوذی» (۳/۳۷۴، ۳۷۳).
تذکر: اگر کسی به تنهایی ماه را دید، نباید - به تنهایی - روزه بگیرد و یا عید بکند تا اینکه مردم روزه بگیرند و یا عید کنند. از ابوهریره روایت است که پیامبر جفرمود:
(الصوم یوم تصومون، والفطر یوم تفطرون، والأضحی یوم تضحون) [۷۳۰]«روزه رمضان باید روزی باشد که همه روزه می‌گیرید و عید باید در روزی باشد که همه عید می‌کنید و عید قربان روزی است که همه قربانی می‌کنید».
[۷۲۷] صحیح: [الإرواء ۹۰۸]، فقه السنه (۳۶۷/۱)، ابوداود حدیث را روایت کرده است: د (۲۳۲۵/۴۶۸/۶). [۷۲۸] صحیح: [ص. ج ۳۸۱۱]، أ (۵۰/۲۶۴ و ۲۶۵/۹)، نس (۱۳۲ و ۱۳۳/۴) نسائی حدیث را بدون لفظ «مُسِلمان» روایت کرده است. [۷۲۹] صحیح: [ص. د ۲۰۵]، د (۲۳۲۱/۴۶۳/۶). [۷۳۰] صحیح: [ص. ج ۳۸۶۹]، ت (۶۹۳/۱۰۱/۲)، وترمذی گفته است: بعضی این حدیث را تفسیر کرده‌اندو گفته‌اند منظور از این حدیث این است که روزه گرفتن و عید کردن باید باجماعت مسلمانان باشد.