اهل هر حرفهای به آن حرفه آگاه و داناتر هستند
نهم: صاحبان هر فن و علمی از علوم اسلامی بر هر مسلمانی حقی دارند و این حق مسلتزم آن است که به آنها احترام بگذارند، و آنان را تعریف و تمجید نمایند و برای آنان طلب آمرزش کنند، چون اصول علمشان را برای آنان گسترانیده و پیچیدگی آن را آسان کردهاند، و فایدههای آن را بیشتر کرده و برای ایشان فکری را بر طرف کردهاند، چه قدر با مرتکب شدن چیزی که برای تو حلال نیست و ترک کردن چیزی که بر تو واجب است به کسی که به تو نیکی کرده است پاداش دادهاید.
از جمله رسم و آداب عالمان: در جلسه تعلیم و تعلم این است که با طلب آمرزش برای استادان و معلمانشان درس را شروع میکنند، و صاحبان هر فنی استاد تمام مردم هستند، و «دلایل سرگردان در بزدلیاش است».
دهم: شگفتانگیز این است «معترض» «در حالی که از گوهر گرانبهای آنان بهره میگیرد، و قدم را در خیابان علوم آنان میگذارد، و تفسیرش پر از روایات آنان است، و آگاهی ولی از سیره و تاریخ برگرفته از رهبران آنان است» آنان را نکوهش مینماید، چقدر شرم آور است انسان سپاس گذار نعمت نباشد و کفران نعمت نماید، پس اگر آنان را تمسخر و استهزاء مینماید. آیا از علوم آنان بینیاز هستید، و مانند آدمهای آزاده به آنان نیازی ندارید.
ترجمه شعر: ای بیپدر آنان را نکوهش مکن
و گرنه جای را که پر کردهاند پر کن.
یازدهم: تمام پیشوایانی که در تخصص خویش ماهر هستند، و تنها در آن زمینه فعالیت میکنند، مانند محدثین به علم کلام مشغول نبودهاند، هر چند مانند محدثین اشتغال به علم کلام را نکوهش نکردهاند.
باید این علت نادانی و ابلهی آنان باشد چون به علم کلام مشغول نبودهاند، به ما بگو آیا تمام فقیهان بزرگ مانند مالک و شافعی و ابوحنیفه و لغویان بزرگ مانند خلیل و سیبویه به این علوم مشغول بودهاند، و ائمه علم لغت و قرائت و تفسیر و بقیه علوم اسلامی به علم کلام مشغول بودهاند؟
اگر بگویید تمام صاحبان هر علمی به علم کلام مشغول بودهاند این افترا و دروغ است، و اگر بگویید: برخی از آنان و برخی از محدثین به علم کلام مشغول بودهاند، و به نظر شما از کم فهمی و نادانی آنان نکاسته است، پس لازم میآید هر کسی با آنان در این باره مشارکت داشتهاند رهبران اسلامی بودهاند، و چقدر شرمآور است سخنی که نشانه تکبر و خودخواهی است و چنانچه در صحیح آمده [۷۷۷]: تکبر و خودخواهی تحقیر و خوار شمردن مردم است، و این تحقیر پیشوایان مسلمین و انسانهای بزرگ است.
[۷۷۷. ]. مسلم شماره (۹۱).