گلزارهای شاداب در دفاع از سنت ابو القاسم صلی الله علیه وآله وسلم

فهرست کتاب

بدعت بودن يك قول یا گفتار دلالت بر مبتدع بودن آن شخص نمی‌کند

بدعت بودن يك قول یا گفتار دلالت بر مبتدع بودن آن شخص نمی‌کند

وجه پنجم: آن‌ها معتقد به ارجاء هستند هرچند حرام است اما باعث نمی‌شود که آن‌ها کافر یا فاسق شوند و هر بدعت حرامی که صاحبش برای آن تأویلی داشته باشند، و باعث کفر و فسق نشود صاحب آن به اجماع علما پذیرا است. و با دلیل ثابت شده که ارجاء باعث کفر و فسق نمی‌شود، و این مذهب اصحاب خصم است اما دلیل: کافر و فاسق کردن به دلیل نقلی نیاز دارد و برای این دلیل وجود ندارد، و مخالفت آن‌ها با نصوص بخاطر تأویلی که دارند برای تکفیر کفایت نمی‌کند، از سوی دیگر ابن حاجب معتقد است مجتهدی که با نص قطعی مخالفت کند مؤاخذه نمی‌شود [که دلیل محکمی هست] و این مقام اجازه نمی‌دهد که حجت‌های این مسأله را ذکر کنیم.

و ذهبی در «میزان» [۱۰۳۰]می‌گوید: «ارجاء که نوعی بدعت است گناه کبیره نیست»

و این حدیث آمده: «مرجئه در اسلام سهمی ندارند» [۱۰۳۱].

[و اما مذهب خصم: قاضی شرف الدین در «تذکرة» بر این نص گذاشته است، و قاضی علامه عبدالله بن حسن] داوری در «تعلیق الخلاصة» [۱۰۳۲]و حاکم در «شرح العیون» و... به آن اشاره کرده‌اند.

اما ادعای اجماع: امیر علی بن حسین در «اللمع» که منبع اصلی آن‌ها است چنین ادعایی کرده است.

و این مقدار کفایت می‌کند برای دفاع از سنت‌های صحیحی که از افراد مورد اعتماد مرجئه نقل شده است و من بعضی از بحث‌هایی که در «اصل» می‌باشد بخاطر طولانی کردن کلام ترک کردم، و من حمایت زیادی از آن‌ها کرده‌ام چون می‌پندارم صادق هستند و روایتشان پذیرفتنی است، حتی بعضی از ضعیفان گمان کرده‌اند من به آراء آن‌ها معتقد هستم، و بخدا پناه می‌برم از این، چون عقیده اهل سنت بهترین مبانی و آشکارترین معانی را دارد، و همین بس که محاسن عقیده‌ها را در خود جمع کرده، از حسن ظن به پروردگار و امید به بخشایش با خوف از عذابش، و حذر از غضبش، و اگر مسلمان گناه‌کاری از دنیا برود باید خوف و رجاء به پروردگار داشته باشد، خداوند درباره ملائکه [هرچند نمی‌ترسند بر کفر بمیرند] می‌فرماید:

﴿يَخَافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ[النحل: ۵۰].

«از پروردگارشان که بر آن‌ها سیطره دارند می‌ترسند».

﴿هُمْ مِنْ خَشْيَةِ رَبِّهِمْ مُشْفِقُونَ٥٧[المؤمنون: ۵۷].

پس زمانی که این احوال ملائکهباشد، احوال بنده عاصی و گناه‌کار چگونه است!! و در «صحیح» آمده که پیامبر جفرموده است: «اگر شما آنچه را که می‌دانم می‌دانستید کم می‌خندیدید و بسیار می‌گریستید» از خداوند می‌خواهم که محفوظ و سالم باشیم، و ما را از جمله کسانی قرار دهد که از گناه کردن و آخرت می‌ترسند و به رحمتش امیدوارند، آمین یا رب العالمین.

[۱۰۳۰] (۴/۲۲۴) احتمال دارد آنچه که در اینجا ذکر شده در شرح حال: مشعر بن کلام با شرکه می‌گوید: ارجاء مذهب تعدادی از علمای بزرگوار است، و لازم نیست گوینده‌اش را متهم کنیم» اه‍ . یعنی از جهت قبول روایت. [۱۰۳۱] این حدیث ترمذی (۴/۳۹۵) و ابن ماجه که (۱/۲۴) از ابن عباسبروایت کرده‌اند و ترمذی می‌گوید: «حدیث حسن غریب» همانگونه که در تحفة الأشراف (۵/۱۶۹) می‌باشد و در مطبوعه گفته است «حدیث حسن صحیح». و این حدیث از تعدادی صحابه روایت شده‌اند و خالی از بحث نیست. [۱۰۳۲] مابین قلاب در اصول نیستند، و من از سیاق کلام «عواصم» این را استنباط کرده‌‌ام (۲/۲۷۵).