فصل دوم: معارضات و ایرادات بر علیه معترض
الف: معتزله آیاتی را تأویل می‌کنند که تأویل آن از این احادیث خیلی دشوارتر است مانند: تأویل آیاتی که دلالت می‌کند: خداوند شنوا و بینا و اراده‌کننده است، و واجبات شرعی را واجب نموده است، و محرمات شرعی را حرام کرده است، و حرج را از مسلمانان بخاطر سهولت برداشته است و امثال آن که به نظر معتزلیان جز با تأویل ظاهرش صحیح نیست، و قاضی القضاة عبدالجبار بن احمد معتزلی در کتاب «تأویل متشابه القرآن» آیه‌های که ظاهر آن مخالف مذهب آن‌هاست را ذکر می‌کند، و در این وجه تنها بر آن بسنده می‌کنم، و در «الأصل» [۹۵۳]برخی از آیه‌های که معتزلیان در تأویل آن زیاده‌روی کرده‌اند و تأویلش را صحیح می‌دانند ذکر کرده‌ام، و ثابت کرده‌ام تأویل حدیث‌های که معترض ذکر نموده است از آیاتی که معتزله تأویل کرده‌اند به تأویل نزدیکتر است.
نوع دوم: احادیثی که شما نمی‌پذیرید قابل تأویل باشد شواهدی در قرآن بر آن وجود دارد، و اگر کسی تأویل این آیات را قبول داشته باشد باید تأویل آن احادیثی را که معترض انکار می‌کند نیز قبول داشته باشد، و به زودی به همه آن موارد پاسخ خواهم داد، و ثابت می‌کنم همانند آن در قرآن وجود دارد، پس هر کس این آیه‌ها را تأویل می‌کند آن احادیث را تأویل کرده است، و هر کس به آیات ایمان دارد به احادیث نیز ایمان دارد و هر کس این احادیث را مردود بداند لازمه‌اش مردود دانستن آیاتی است که در آن معناست، و این مراتب به این ترتیب ذکر می‌شود.
[۹۵۳] (۸/۳۳۳).