۳۴- باب سفارش و رفتار نیک با زنان

قال الله تعالی: ﴿وَعَاشِرُوهُنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِ﴾[النساء: ۱۹] .

خداوند می‌فرماید: «و زندگانی کنید با زنان بوجهی پسندیده».

و قال تعالی: ﴿وَلَن تَسۡتَطِيعُوٓاْ أَن تَعۡدِلُواْ بَيۡنَ ٱلنِّسَآءِ وَلَوۡ حَرَصۡتُمۡۖ فَلَا تَمِيلُواْ كُلَّ ٱلۡمَيۡلِ فَتَذَرُوهَا كَٱلۡمُعَلَّقَةِۚ وَإِن تُصۡلِحُواْ وَتَتَّقُواْ فَإِنَّ ٱللَّهَ كَانَ غَفُورٗا رَّحِيمٗا ١٢٩﴾[الننساء: ۱۲۹] .

و می‌فرماید: «و هر گز نتوانید که میان زنان بعدالت رفتار نمائید، اگر چه نهایت رغبت کنید، پس کلاً به آن دیگری تمایل ننمائید که دیگری را معلق و بی‌سرنوشت سازید، و اگر اصلاح کرده و پرهیزگاری نمائید، حقا که خداوند آمرزنده و مهربان است».

۲۷۳- «وعن أبي هريرة س قال: قال رسول ُ اللَّه ج: «اسْتوْصُوا بِالنِّساءِ خيْرا، فإِنَّ المرْأَةَ خُلِقَتْ مِنْ ضِلَع، وَإِنَّ أَعْوجَ ما في الضِّلعِ أَعْلاه، فَإِنْ ذَهبتَ تُقِيمُهُ كَسرْتَه، وإِنْ تركتَه، لمْ يزلْ أَعوج، فاستوْصُوا بِالنِّسَاءِ»» متفقٌ علیه.

وفي رواية في الصحيحين: «الـمرْأَةُ كالضلعِ إِنْ أَقَمْتَها كسرْتَهَا، وإِنِ استَمتعْت بِهَا، اسْتَمتعْت وفِيها عَوجٌ».

وفي رواية لـمسلم: إِنَّ الـمرْأَةَ خُلِقتْ مِن ضِلَع، لَنْ تَسْتقِيمَ لكَ علَى طريقةٍ، فَإِنْ استمتعْت بِهَا، اسْتَمتَعْتَ بِهَا وفِيها عَوج، وإِنْ ذَهَبْتَ تُقيمُها كسرتَهَا، وَكَسْرُهَا طلاقُها».

۲۷۳- «از ابو هریره سروایت است که:

رسول الله ج فرمود: خواهان رفتار نیک با زنان شوید. زیرا زن از استخوان پهلوی چپ آفریده شده، و کجترین استخوانهای پهلو بالاتر آنست، اگر خواسته باشی راستش کنی، می‌شکنی، و اگر بگذاری، همیشه کج است. پس در مورد زنان همدیگر را وصیت به خیر نمائید.

و در روایتی در صحیحین آمده که: زن مانند استخوان پهلو است، اگر راستش کنی، آنرا شکسته‌ای و اگر از آن استفاده کنی با کجی‌اش از آن باید استفاده کنی.

در روایتی از مسلم آمده: زن از استخواهای پهلو آفریده شده، که هرگز به هیچ شکل برایت راست نمی‌شود، اگر از آن استفاده کنی باید با کجی از آن استفاده کنی و اگر بروی که راستش کنی، آنرا می‌شکنی و شکستن آن طلاق است».

ش: در این حدیث تشبیه است چنانچه در روایت دیگری آمده که (المرأة کالضلع) نه اینکه حقیقتاً حواء از پهلوی آدم آفریده شده باشد و در سنت صحیحه چیزی در این مورد نیامده، بلکه از فصل دوم سفر تکوین نقل شده و تأویل فرمودهء او تعالی که فرموده ( و خلق منها زوجها) این است که زن را از نوع مرد آفرید، مثل فرمودهء او تعالی (والله جعل لکم من انفسکم ازواجاً).

۲۷۴- «وعن عبد اللَّه بن زَمْعَةَ س، أَنه سمعَ النبيَّ ج يخْطُب، وذكَر النَّاقَةَ والَّذِى عقَرهَا، فقال رسول اللَّه ج: «إِذِ انْبعث أَشْقَاهَا» انْبعثَ لَها رَجُلٌ عزِيزٌ، عارِمٌ منِيعٌ في رهْطِهِ» ثُمَّ ذكَرَ النِّساء، فَوعظَ فِيهن، فَقال: «يعْمِدُ أَحَدكُمْ فيجْلِدُ امْرأَتَهُ جلْد الْعَبْدِ فلَعلَّهُ يُضاجعُهَا مِنْ آخِر يومِهِ» ثُمَّ وَعَظهُمْ في ضحكهِمْ مِن الضَّرْطَةِ وقال: «لِمَ يضحكُ أَحَدَكُمْ مِمَّا يفعل؟»» متفق علیه.

۲۷۴- «از عبد الله بن زمعه سروایت است که:

وی از رسول الله ج شنید که خطبه می‌خواند و از ناقهء صالح و کسی که آنرا پی نمود یاد کرده و فرمود: "اذ انبعث اشقاها" برای پی کردن آن مردی برانگیخته شد که در میان قومش محترم و عزیز، و در عین حال نهایت مفسد بود، وبرای پی کردن آن بسرعت برخاست، سپس زنان را یاد نموده و در مورد‌شان پند داد و فرمود: یکی از شما برخاسته، زنش را مانند غلامش می‌زند، و شاید در آخر روزش با او مقاربت کند، سپس آنها را در مورد خندهء‌شان از باد صدا دار، نصیحت نموده فرمود: که چرا یکی از شما از آنچه انجام می‌دهد می‌خندد؟».

۲۷۵- «وعن أبي هريرة س قال: قال رسول اللَّه ج: «لا يَفْرَكْ مُؤْمِنٌ مُؤْمِنَةً إِنْ كَرِه مِنها خُلقاً رضِيَ مِنْها آخَرَ» أَوْ قال: «غيْرَهُ»» رواه مسلم.

۲۷۵- «از ابوهریره سروایت شده که:

رسول الله ج فرمود: هیچ مرد مؤمنی از هیچ زن مؤمنی بد نبرد، زیرا اگر اخلاقش را نمی‌پسندد، چیز دیگرش را می‌پسندد. یا گفت: از غیر آن راضی می‌شود».

۲۷۶- «وعن عَمْرو بنِ الأَحْوَصِ الجُشميِّ س أَنَّهُ سمِعَ النبي ج في حَجِّةِ الْوَداع يقُولُ بعد أَنْ حَمِدَ اللَّه تعالى، وَأَثنَى علَيْهِ وذكَّر ووعظ، ثُمَّ قال: «أَلا واسْتَوْصوا بِالنِّساءِ خَيْرا، فَإِنَّمَا هُنَّ عَوانٍ عَنْدَكُمْ لَيْس تمْلكُونَ مِنْهُنَّ شَيْئاً غيْرَ ذلِكَ إِلاَّ أَنْ يأْتِينَ بِفَاحشةٍ مُبيِّنةٍ، فإِنْ فَعلْنَ فَاهْجُروهُنَّ في المضَاجع، واضْربُوهنَّ ضَرْباً غيْر مُبرِّح، فإِنْ أَطعنَكُمْ فَلا تبْغُوا عَلَيْهِنَّ سبيلا، أَلا إِنَّ لَكُمْ عَلَى نِسائِكُمْ حَقًّا، ولِنِسائِكُمْ عَلَيْكُمْ حقًّا، فَحَقُّكُمْ عَلَيْهنَّ أَن لا يُوطِئْنَ فُرُشكمْ منْ تَكْرهون، وَلا يأْذَنَّ في بُيُوتكمْ لِمن تكْرهون، أَلا وحقُّهُنَّ عَلَيْكُمْ أَن تُحْسنُوا إِليْهنَّ في كِسْوتِهِنَّ وَطعامهنَّ»». رواه الترمذى وقال: حدیث حسن صحیح.

۲۷۶- «از عمرو بن الاحوص الجشمی سروایت است که:

او در حجة الوداع از پیامبر جبعد از اینکه حمد و ثنای او تعالی را گفته و پند داد و نصیحت کرد، شنید که می‌فرمود: آگاه باشید و در مورد زنان وصیت به خیر نمایید، زیرا آنها نزد شما اسیرند، شما از آنها هیچ چیزی را بجز استمتاع مالک نیستید، مگر اینکه عمل فحشاء را آشکار مرتکب شدند. اگر چنین کردند همبستری با آنان را ترک کنید، و باز آنها را بزنید، زدنی که نه چندان سخت باشد. اگر فرمان شما بردند، بر آنها راهی را جستجو مکنید. با خبر باشید، که همانا شما بر زنان‌تان حقی دارید، و زنان شما بر شما حقی دارند. حق شما بر آنان اینست که بر فرش شما کسانی را ننشانند که از آنها بد می‌برید، و در خانهء‌تان به کسی اجازهء ورود ندهند که شما از آنان متنفرید. و آگاه باشید که حق آنها بر شما اینست که به آنها در لباس‌شان و طعام‌شان نیکی و احسان کنید».

۲۷۷- «وعن مُعَاويَةَ بنِ حَيْدةَ س قال: قلت: يا رسول اللَّه ما حَقُّ زَوْجَةِ أَحَدنَا عَلَيْه؟ قال: «أَن تُطْعمَها إِذَا طَعِمْت، وتَكْسُوهَا إِذَا اكْتَسيْتَ ولا تَضْربِ الْوَجهَ، وَلا تُقَبِّح، ولا تَهْجُرْ إِلاَّ في الْبَيْتِ» حديثٌ حسنٌ رواه أَبو داود وقال: معنى «لا تُقَبِّحْ» أَى: لا تقُلْ قَبَّحَكِ اللَّه».

۲۷۷- «از معاویه بن حیدة سروایت است که:

گفتم: یا رسول الله ج زنان ما بر ما چه حقی دارند؟

فرمود: چون طعام خوردی طعام‌شان دهی و چون لباس پوشیدی او را لباس بپوشانی، بصورت زن سیلی مزن و باو نگو خدا ترا زشت سازد، و جز در خانه از او دوری مکن».

۲۷۸- «وعن أبی هریرة س، قال: قال رسول اللَّه ج: «أَكْمَلُ المُؤْمنین إِیمَاناً أَحْسنُهُمْ خُلُقا، وَخِیاركُمْ خیارُكم لِنِسَائِهِم»» رواه التِّرمذی وقال: حدیثٌ حسنٌ صحیح.

۲۷۸- «از ابو هریره سروایت است که:

رسول الله ج فرمود: کاملترین مؤمنان از روی ایمان کسی است که اخلاقش بهتر باشد، و بهترین شما، بهترین شما با زنان‌شان هستند».

۲۷۹- «وعن إِياس بنِ عبدِ اللَّه بنِ أبي ذُباب س قال: قال رسولُ اللَّه ج: «لاَ تَضْربُوا إِمَاءَ اللَّهِ» فَجاءَ عُمَرُ س إلى رسول اللَّه ج، فَقال: ذَئِرْنَ النِّساءُ عَلَى أَزْواجهن، فَرَخَّصَ في ضَرْبهِنَّ فَأَطاف بِآلِ رسولِ اللَّه ج نِساءٌ كَثِيرٌ يَشْكونَ أَزْواجهُن، فقال رسول اللَّه ج: «لَقَدْ أَطَافَ بآلِ بَيْت مُحمَّدٍ نِساءٌ كَثيرِ يشْكُونَ أَزْوَاجَهُنَّ لَيْسَ أُولِئك بخيارِكُمْ»»رواه أبو داود بإسنادٍ صحیح.

۲۷۹- «از ایاس بن عبد الله بن ابی ذباب سروایت است که:

رسول الله ج فرمود: زنان را نزنید. عمر سخدمت آنحضرت جآمده گفت: که زنان بر شوهران‌شان دلیر شدند. همان بود که رسول الله ج در زدن‌شان اجازت فرمود. سپس زنان بسیاری به خانه‌های ازواج مطهرات آمده، از شوهران‌شان شکایت کردند، رسول الله ج فرمود: همانا زنان بسیاری به نزد اهل بیت محمد جآمده، و از شوهران‌شان شکوه کرده‌اند. بدانید که آنان برگزیده گان شما نیستند».

۲۸۰- «وعن عبدِ اللَّه بنِ عمرو بن العاص ب أَن رسول اللَّه ج قال: «الدُّنْيَا مَتَاع، وَخَيْرُ مَتاعهَا المَرْأَةُ الصَّالحةُ»»رواه مسلم.

۲۸۰- «از عبد الله بن عمر وبن العاص بروایت است که:

رسول الله جفرمود: دنیا همه‌اش متاع است و بهترین متاع دنیا زن صالح است».