۳۹- باب در مورد حق همسایه و سفارش در نیکی با آن

قال الله تعالی: ﴿وَٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَلَا تُشۡرِكُواْ بِهِۦ شَيۡ‍ٔٗاۖ وَبِٱلۡوَٰلِدَيۡنِ إِحۡسَٰنٗا وَبِذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينِ وَٱلۡجَارِ ذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡجَارِ ٱلۡجُنُبِ وَٱلصَّاحِبِ بِٱلۡجَنۢبِ وَٱبۡنِ ٱلسَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُكُمۡ﴾[النساء: ۳۶] .

خداوند می‌فرماید: «و خدا را بپرستید و چیزی را شریک وی قرار مدهید، و نیکوکاری کنید و به پدر و مادر و خویشان و یتیمان و گدایان و همسایهء خویشاوند و به همسایهء بیگانه و به همنشین بر پهلو نشسته و به مسافر و بر آنکه دست شما مالکش شده است».

۳۰۳- «وعن ابنِ عمرَ وعائشةَ ب قَالا: قال رسولُ اللَّه ج: «مَا زَالَ جِبْرِيلُ يُوصِينِي بِالجارِ حتَّى ظَنَنتُ أَنَّهُ سيُوَرِّثُهُ»» متفقٌ علیه.

۳۰۳- «از ابن عمر و عایشه بروایت است که:

رسول الله ج فرمود: همیشه جبرئیل ÷مرا در مورد همسایه توصیه می‌نمود، تا اینکه گمان کردم شاید همسایه از همسایه میراث ببرد».

۳۰۴- «وعن أبي ذرٍّ س قال: قال رسول اللَّه ج: «يَا أَبَا ذرّ إِذا طَبَخْتَ مَرَقَةً، فَأَكْثِرْ مَاءَها، وَتَعَاهَدْ جِيرَانَكَ»» رواه مسلم.

وفي رواية له عن أبي ذرّ قال: إن خليلي ج أَوْصَانِي: «إِذا طبخْتَ مَرَقاً فَأَكْثِرْ مَاءَهُ ثُمَّ انْظُرْ أَهْلَ بَيْتٍ مِنْ جِيرانِك، فَأَصِبْهُمْ مِنْهَا بِمعْرُوفٍ»».

۳۰۴- «از ابو ذر سروایت است که:

رسول الله ج فرمود: ای اباذر چون شوربا پختی، آب آنرا بسیار نما و همسایه ات را یاد کن.

در روایت دیگری از مسلم آمده که: خلیلم مرا توصیه کرد که چون شوربا پختی آب آنرا بسیار نما و سپس به خانواده‌های همسایه ات بنگر و بر ایشان خوب و احسان کن».

۳۰۵- «وعن أبي هريرة س أَن النبي ج قال: «واللَّهِ لا يُؤْمِن، واللَّهِ لا يُؤْمِن،» قِيل: منْ يا رسولَ اللَّه؟ قال: «الَّذي: لا يأْمنُ جارُهُ بَوَائِقَهُ،»» متفق علیه.

وفي رواية لـمسلم: «لا يَدْخُلُ الجنَّة مَنْ لا يأْمنُ جارُهُ بوَائِقهُ».

۳۰۵- «از ابوهریره سروایت است که:

پیامبر جفرمود: بخدا مؤمن شمرده نمی‌شود بخدا مؤمن شمرده نمی‌شود بخدا مؤمن شمرده نمی‌شود. گفته شد چه کسی یا رسول الله؟

فرمود: کسی که همسایه‌اش از شر او در امان نمی‌باشد».

۳۰۶- «وعنه قال: قال رسول اللَّه ج: «يَا نِسَاءَ المُسلِمَاتِ لا تَحْقِرَنَّ جارَةٌ لجارتِهَا وَلَوْ فِرْسَنَ شَاةٍ»» متفقٌ علیه.

۳۰۶- «و هم از ابو هریره سروایت است که:

رسول الله جفرمود: ای زنان مسلمان، هرگز زن همسایه زن همسایهء خود خوار نشمارد، اگر چه سم گوسفندی هم باشد».

۳۰۷- «وعنه أَن رسول اللَّه ج قال: لا يَمْنَعْ جارٌ جارَهُ أَنْ يغْرِزَ خَشَبَةً في جِدارِهِ» ثُمَّ يَقُولُ أَبو هريرة: مَالي أَرَاكُمْ عنْهَا معْرِضِين، واللَّهِ لأرمينَّ بها بيْنَ أَكْتَافِكُم».متفقٌ علیه.

۳۰۷- «و هم از ابوهریره سروایت است که:

رسول الله ج فرمود: هیچ همسایه، همسایهء دیگری را منع نکند از اینکه چوبی در دیوار خانه‌اش بکوبد. و ابوهریره سمی‌گفت: چرا شما را از این سنت روی گردان می‌بینم؟ بخدا قسم حتماً آنرا در میان شما مطرح می‌کنم».

۳۰۸- «وعنه أَن رسول اللَّه ج قال: «مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ باللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ، فَلا يُؤْذِ جَارَه، وَمَنْ كَان يُؤْمِنُ بِاللَّهِ والْيَوْمِ الآخر، فَلْيكرِمْ ضَيْفه، وَمَنْ كَانَ يُؤْمنُ بِاللَّهِ وَالْيومِ الآخِر، فَلْيَقُلْ خَيْراً أَوْ لِيَسْكُتْ»» متفقٌ علیه.

۳۰۸- «و هم از ابو هریره سروایت است که:

رسول الله ج فرمود: آنکه ایمان به خدا و روز آخرت دارد، باید همسایه‌اش را اذیت نکند و آنکه ایمان به خدا و روز آخرت دارد، باید مهمانش را احترام کند، وکسی که ایمان به خدا و روز آخرت دارد، باید سخن خیر گوید، یا سکوت اختیار نماید».

۳۰۹- «وعن أبي شُريْح الخُزاعيِّ س أَن النبي ج قال: «مَنْ كَانَ يُؤمِنُ بِاللَّهِ والْيوْمِ الآخِر، فَلْيُحسِنْ إلِى جارِه، ومنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ واليومِ الآخِرِ فَلْيُكْرِمْ ضَيْفهُ، ومنْ كانَ يؤمنُ باللَّهِ واليومِ الآخرِ فَلْيَقُلْ خَيْراً أَوْ لِيسْكُتْ»»رواه مسلم بهذا اللفظ، وروى البخاری بعضه.

۳۰۹- «از ابو شریح خزاعی سمروی است که:

پیامبر جفرمود: کسی که ایمان به خدا و روز آخرت دارد، باید با همسایه‌اش نیکی کند، و کسی که ایمان بخدا و روز آخرت دارد، باید مهمانش را اکرام کند، و کسی که ایمان بخدا و روز آخرت دارد، باید سخن خیر بگوید، یا اینکه سکوت اختیار نماید».

۳۱۰- «وعن عائشة ل قالت: قلت: يا رسول اللَّه إِنَّ لي جَارَيْن، فَإِلى أَيِّهما أُهْدِى؟ قال: «إلى أَقْربهمِا مِنْك باباً»» رواه البخاری.

۳۱۰- «از عایشه لروایت شده:

گفتم: یا رسول الله ج! دو همسایه دارم به کدام یک هدیه بفرستم؟

فرمود: هر کدام که دروازهء خانه‌اش به تو نزدیکتر است».

۳۱۱- «وعن عبدِ اللَّه بن عمر ب قال: قال رسول اللَّه ج: «خَيْرُ الأَصحاب عِنْدَ اللَّهِ تعالى خَيْرُهُمْ لصـاحِبِه، وخَيْرُ الجيران عِنْدَ اللَّه تعالى خيْرُهُمْ لجارِهِ»» رواه الترمذی وقال: حدیث حسن.

۳۱۱- «از عبد الله بن عمر بروایت است که:

رسول الله ج فرمود: خوبترین یاران در نزد خداوند خوبترین‌شان برای یار خودش است، و خوبترین همسایگان در نزد خداوند، خوبترین‌شان برای همسایه‌اش می‌باشد».