۳۶- باب مصارف خانواده

قال الله تعالی: ﴿وَعَلَى ٱلۡمَوۡلُودِ لَهُۥ رِزۡقُهُنَّ وَكِسۡوَتُهُنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِ﴾[البقرة: ۲۳۳] .

خداوند می‌فرماید: «و بر پدر نفقه و پوشاک این زنان شیرده است بوجهی پسندیده».

وقال تعالی: ﴿لِيُنفِقۡ ذُو سَعَةٖ مِّن سَعَتِهِۦۖ وَمَن قُدِرَ عَلَيۡهِ رِزۡقُهُۥ فَلۡيُنفِقۡ مِمَّآ ءَاتَىٰهُ ٱللَّهُۚ لَا يُكَلِّفُ ٱللَّهُ نَفۡسًا إِلَّا مَآ ءَاتَىٰهَا﴾[الطلاق: ۷] .

و می‌فرماید: «باید صاحب وسعت از وسعت خود خرج کند و آنکه تنگ کرده شد بر او رزقش باید از آنچه خدا عطایش کرده خرج کند و تکلیف نمی‌کند خدا هیچکس را مگر حسب آنچه داده است».

وقال تعالی: ﴿وَمَآ أَنفَقۡتُم مِّن شَيۡءٖ فَهُوَ يُخۡلِفُهُ﴾[سبأ: ۳۹] .

و هم می‌فرماید: «و هر چه خرج کنید از هر جنس خدا عوضش را می‌دهد».

۹۸۹- «وعن أبي هريرة س قال: قال رسولُ اللَّه ج: «دِينَارٌ أَنْفَقْتَهُ في سبيلِ اللَّه، وَدِينَارٌ أَنْفَقتَهُ في رقَبَةٍ، ودِينَارٌ تصدَّقْتَ بِهِ عَلَى مِسْكِينٍ، وَدِينَارٌ أَنْفقْتَهُ علَى أَهْلِك، أَعْظمُهَا أَجْراً الَّذي أَنْفَقْتَهُ علَى أَهْلِكَ»» رواه مسلم.

۲۸۹- «از ابو هریره سروایت است که:

رسول الله ج فرمود: دیناری است که در راه خدا صرف می‌کنی، و دیناری است که در آزادی بنده‌ای صرف می‌کنی، و دیناری است که بر مسکین صرف می‌کنی و دیناری است که به خانواده ات صرف می‌کنی، ثواب آنکه بر خانواده ات صرف می‌کنی فزونتر است».

۲۹۰- «وعن أبي عبدِ اللَّهِ وَيُقَالُ له: أبي عبدِ الرَّحمن ثَوْبانَ بْن بُجْدُدَ مَوْلَى رسولِ اللَّه ج قال: قال رسولُ اللَّه ج: «أَفْضَلُ دِينَارٍ يُنْفِقُهُ الرَّجُلُ دِينَارٌ يُنْفِقُهُ عَلَى عِيالِه، وَدِينَارٌ يُنْفِقُهُ عَلَى دابَّتِهِ في سبيلِ اللَّه، ودِينَارٌ يُنْفِقُهُ علَى أَصْحابه في سبِيلِ اللَّهِ»» رواه مسلم.

۲۹۰- «از عبد الله که برایش ابو عبد الرحمن هم گفته می‌شود، ثوبان بن بُجدُد آزاد شدهء رسول الله ج روایت است که:

رسول الله ج فرمود: بهترین دیناری که مرد به مصرف می‌رساند، دیناریست که برای خانواده‌اش صرف می‌کند، و دیناری است که بر ستورش در راه خدا صرف می‌کند، و دیناریست که بر یارانش در راه خدا صرف می‌کند».

۲۹۱- «وعن أُمِّ سلَمَةَ ل قَالَت: قلتُ يا رسولَ اللَّه، هَلْ لي أَجْرٌ في بني أبي سلَمةَ أَنْ أُنْفِقَ علَيْهِم، وَلَسْتُ بتَارِكَتِهمْ هَكَذَا وهَكَذَا، إِنَّما هُمْ بنِي؟ فقال: «نَعَمْ لَكِ أَجْرُ ما أَنْفَقْتِ علَيهِم»» متفقٌ علیه.

۲۹۱- «از ام سلمه لروایت شده:

گفتم: یا رسول الله ج آیا در مصارفی که بر فرزندان ابوسلمه می‌کنم، اجر داده می‌شوم؟ نمی‌گذارم تا براست و چپ برای بدست آوردن قوت‌شان بگردند، آنان فرزندان من‌اند.

فرمود: بلی برای تو مزد آنچه که به آنها خرج می‌کنی داده می‌شود».

۲۹۲- «وعن سعد بن أبي وقَّاص س في حدِيثِهِ الطَّويلِ الذِي قَدَّمْناهُ في أَوَّل الْكِتَابِ في بَابِ النِّيَّةِ أَنَّ رسول اللَّه ج قال له: «وَإِنَّكَ لَنْ تُنْفِقَ نَفَقَةً تَبْتَغِي بِهَا وَجهَ اللَّه إلاَّ أُجِرْتَ بها حَتَّى ما تَجْعلُ في في امرأَتِكَ»» متفقٌ علیه.

۲۹۲- «از سعد بن ابی وقاص سدر حدیث درازی که در اول کتاب در باب نیت ذکر کردیم آمده که:

رسول الله ج برایش فرمود: آنچه تو مصرف می‌کنی، برای دریافتن رضای او تعالی برایت اجر داده می‌شود، حتی آنچه را که در دهن همسرت می‌گذاری».

۲۹۳- «وعن أبي مَسْعُودٍ الْبَدرِيِّ س، عن النبي ج قال: «إِذَا أَنْفَقَ الرَّجُلُ على أَهْلِهِ نفقَةً يحتَسبُها فَهِي لَهُ صدقَةٌ»» متفقٌ علیه.

۲۹۳- «از ابو مسعود بدری سروایت است که:

پیامبر جفرمود: هرگاه مردی برای دریافت رضای خداوند به خانواده‌اش مصرف نماید، برایش صدقه بحساب می‌آید».

۲۹۴- «وعن عبدِ اللَّهِ بنِ عمرو بنِ العاص ب قال: قال رسولُ اللَّه ج قال: «كَفي بِالمرْءِ إِثْماً أَنْ يُضَيِّعَ مَنْ يقُوتُ»» حدیثٌ صحیحٌ رواه أَبو داود وغیره.

ورواه مسلم في صحيحه بمعنَاهُ قال: «كَفي بِالمرْءِ إِثْماً أَنْ يَحْبِسَ عَمَّنْ يملِكُ قُوتَهُ».

۲۹۴- «از عبد الله بن عمرو بن عاص بروایت است که:

رسول الله ج فرمود: کافیست برای شخص این گناه که ضایع گذارد، آنکه را که سرپرستی‌اش بعهدهء اوست.

و مسلم به همین معنی روایت کرده و گفت: کافیست برای شخص این گناه که باز دارد نفقهء کسی را که بر دوش اوست».

۲۹۵- «وعن أبي هريرةَ س أَن النبيَّ ج قال: «مَا مِنْ يوْمٍ يُصْبِحُ الْعِبَادُ فِيهِ إِلاَّ ملَكَانِ يَنْزلان، فَيقولُ أَحدُهُما: اللَّهُمَّ أَعْطِ مُنْفِقاً خَلفا، ويَقولُ الآخَر: اللَّهُمَّ أَعْطِ مُمْسِكاً تَلَفاً»» متفقٌ علیه.

۲۹۵- «از ابو هریره سروایت است که:

رسول الله جفرمود: هر روزی که بندگان خدا صبح می‌کنند، دو فرشته فرو آیند، یکی از آنها می‌گوید: خدایا برای مصرف کننده عوض ده، و دیگری می‌گوید: خدایا مال ممسک و بخیل را تلف کن».

۲۹۶- «وعنه عن النبي ج قال: «الْيَدُ الْعُلْيا خَيْرٌ مِنَ الْيدِ السُّفْلَى وابْدَأْ بمن تَعُول، وَخَيْرُ الصَّدَقَةِ مَا كَانَ عَنْ ظَهْرِ غِنَى، ومَنْ يَسْتَعِفف، يُعِفَّهُ اللَّه، ومَنْ يَسْتَغْنِ يُغْنِه اللَّهُ»» رواه البخاری.

۲۹۶- «و هم از ابو هریره سروایت است که:

پیامبر جفرمود: دست بالا بهتر است از دست پائین و آغاز کن به کسی که نفقه‌اش بدوش تو است، و بهترین صدقه آنست که از روی ثروت و غناء باشد، آنکه عفت بجوید، خدا او را عفیف نگه می‌دارد، و کسی که استغناء کند، خداوند او را غنی می‌سازد».